کوهن به عنوان یک دانش آموخته دانشگاه ییل از چنان توانی در ساماندهی تحریم‌‌های فلج‌کننده برخوردار است که عملاً توانسته چماقی اطمینان بخش در اختیار سیاست خارجی آمریکا و شخص اوباما قرار دهد.
تحریم‌‌های نفتی و بانکی همه جانبه که با همکاری مثبت قدرتهای اروپایی صورت گرفت، اقتصاد ایران را با مشکلات بی‌سابقه‌ای روبه رو کرد و سبب کاهش 300 درصدی ارزش ریال در مقابل دلار شد.
به نظر می‌رسد که هم اکنون آمریکایی‌ها قصد دارند همین برنامه را در مورد روسیه اجرا کنند. سقوط 30 درصدی ارزش روبل در مقابل دلار نیز بخشی از تاثیرات کوتاه مدت تحریم‌ها در دوئل آمریکا و روسیه در اوکراین بوده است.
اما سؤال اینجاست دلیل کوچ کوهن به سیا با وجود این پیشینه درخشان که حتی تعجب «جان برنان» رئیس سیا را برانگیخت چه بوده است؟
رکن تحریمی آمریکا در کجاست
به نظر می‌رسد، برای تحلیلی صحیح این موضوع باید نگاهی به ساختار اجرای تحریم در آمریکا داشته باشیم.
دفتر کنترل دارایی‌‌های خارجی در وزارت خزانه‌داری آمریکا (OFAC) مهمترین مرجع کنترل را عامل تحریم‌‌های آمریکا است. مارک دابویز، از بنیاد دفاع از دمکراسی‌ها که از اعمال تحریم‌ها علیه ایران حمایت می‌کند بر این باور است که OFAC یکی از قدرتمندترین آژانس های دولتی در آمریکاست که کمتری کسی در مورد آن اطلاعات دارد.
این دفتر که نزدیک به 170 حقوقدان و کارشناس در اختیار دارد با دامنه اختیارات وسیع که فرامین ریاست جمهوری آمریکا و قوانین کنگره به آن می‌دهد، عملاً هر شرکت خارجی و یا آمریکایی را که تحریم‌ها را زیر پا بگذارد با عقوبتی وحشتناک روبه‌رو می‌کند. توصیف خبرگزاری رویترز از این دفتر، یک ستاد جنگ 24 ساعته و تمام عیار را نشان می‌دهد که آماده است، هر ناقض تحریمی را جریمه و احیاناً نابود کند.
ساعت‌های نصب شده روی دیوار که زمان کایل، تهران و بوگاتا را نشان می دهند. چهره هایی دور میز کنفرانس که اغلب جوانند و صحبت از اهداف و تماس های نیمه شبی با اروپا. این شکل و شمایل اتاق جنگ آمریکای مدرن است.
اهداف OFAC معمولا توسط کاخ سفید تعیین می شوند. در اوایل مذاکرات هسته‌ای پاییز گذشته با ایران، یک موسسه مالی به OFAC تلفن زد و از یک معامله مشکوک خبر داد. یک شرکت ژاپنی خود را به عنوان فروشنده میوه خشک معرفی کرده بود و به حساب یک شرکت در هنگ کنگ پول واریز کرده بود. البته حجم این پول خیلی زیاد نبود و به چند ده هزار دلار می رسید و موجب تعجب مقامات خزانه داری شد. پس از بررسی ها مشخص شد شرکت هنگ کنگی تولید کننده موادی بوده که در راکتور آب سنگین کارایی داشتند. به همین دلیل آمریکا راه مبادله دلاری برای این شرکت را مسدود کرد.
این اقدام در شرایطی که مذاکرات هسته‌ای در جریان بود یک پیام برای تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران ارسال کرد مبنی بر اینکه مقامات خزانه داری به دقت معامله های مربوط به ایران را رصد می کنند.
جریمه 10 میلیارد دلاری بانکهای فرانسوی به دلیل معامله با کشورهای تحت تحریم حزب شصت این دفتر به اروپایی‌ها و تمام کسانی که قصد زیر پا گذشتن تحریم‌ها را دارند.
با این حال آنچه که سبب موفقیت این دفتر می‌شود، علاوه بر امتیارات قانونی شبکه اطلاعاتی وسیعی است که در اختیار اجراکنندگان تحریم‌‌های آمریکا قرار دارد. بدون این اطلاعات دفتر فوق شبیه یک غول کور خواهد بود. اما سؤال اینجاست که شبکه تحریمی آمریکا از کجا تغذیه اطلاعاتی می شوند.
اختاپوس‌های اطلاعاتی آمریکا به کجا سرک می‌کشند
در ایالات متحده آمریکا سه عضو سامانه اطلاعاتی این کشور یعنی CIA، دفتر اطلاعات و تحلیل وزارت خزانه‌داری و دفتر اطلاعات و تحقیقات وزارت امورخارجه تحلیل‌گر و توزیع‌گر اطلاعات اقتصادی هستند.
در سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا معاونت اطلاعات و در وزارت امور خارجه این کشور دفتر تحلیل‌‌های سیاسی اداره اطلاعات و تحقیقات وزارت امور خارجه با استفاده از افسران اقتصادی در سفارتخانه‌ها و کنسول‌گری‌‌های خود به تولید اطلاعات می‌پردازند.
در نهایت این اطلاعات توسط دفتر اطلاعات ملی در قالب گزارش روزانه اطلاعات اقتصادی و گزارش‌های هفتگی اطلاعاتی در اختیار مقامات ارشد این کشور قرار می‌گیرد.
هدف از جمع‌آوری این اطلاعات تنها کشورهای متخاصم امریکا نیست. بلکه کشورهای دوست آمریکا مورد تهاجم تیم جاسوسی آمریکا قرار می‌گیرند. به طور مثال در مذاکرات حساس اقتصادی آمریکا با ژاپن در سال 1995 بر سر واردات اتومبیل‌‌های لوکس مذاکرات شرکت‌‌های ژاپنی توسط ایستگاه سیا در توکیو و تیم‌‌های استقراق ملی سازمان ایست ملی آمریکا شنود و در اختیار مذاکرکنندگان تجاری این کشور قرار می‌گرفت.
بدیهی است در شرایط تحریم یک کشور از سوی آمریکا تلاش برای کسب اطلاعات از مبادلات اقتصادی کشور هدف دو چندان می‌شود.
در جریان افشاگری‌های اسنودن روشن شد، سازمان امنیت ملی آمریکا از رصد شنود تراکش های مالی ایران در سوئیفت به اطلاعات ذی قیمتی درباره مبادلات مالی بانکی ایران و بانکهای بین المللی دست بافته است.
مسیر نفتکش‌‌های ایرانی نیز مرتباً توسط ماهواره‌‌های جاسوسی آمریکا رصد و مسیر دقیق آنان مورد پایش قرار می‌گرفت تا از ادامه خرید محصولات نفتی توسط شرکت‌‌های نفتی جلوگیری شود. حتی به همین منظور مهره‌های داخلی برای نفوذ به دستگاههای اقتصادی ایران توسط سیا یا سازمان های جاسوسی دوست به کار گرفته می شد تا از این طریق نسبت به جمع‌آوری اطلاعات اقتصادی اقدام شود.
هر چند یکبار نیز اخباری از دستگیری جاسوسان اقتصادی از سوی دستگاههای اطلاعاتی و امنیتی ایران منتشر می شود که نشانه فعالیت آنان در این حوزه است.
نتیجه این اقدامات مسدود شدن مکرر خطوط اعتباری ایران و مشکلات فزاینده بر سر مبادلات اقتصادی بود که به فشار فراوان اقتصادی بر حاکمیت ملی ایران انجامید.
روس‌ها هم هدف تحریم اقتصادی قرار می‌گیرند
با توجه به هزینه‌‌های به نسبت اندک و نتایج فراوان تحریم‌‌های اقتصادی به طور حتم این سیاست علیه سایر کشورهای متخاصم آمریکا نیز مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
تقابل آمریکا و روسیه بر سر درگیری های دولت اوکراین و شبه نظامیان روس تبار این کشور جدیدترین مثال از این نوع است.
آمریکا به منظور حمایت از اوکراین و قطع کمک های روسیه به جدایی‌طلبان تلاش کرده است که این کشور از طریق تحریم‌‌های اقتصادی تحت فشار بگذارد تا اقتصاد روسیه از هم پاشیده شود. اما واقعیت این است که تحریم اقتصادی روسیه بسیار مشکل‌تر از ایران است.
اقتصاد روسیه چند برابر ایران است در کنار آن از تنوع بیشتری نسبت به سایر اقتصادهای نفتی برخوردار است. از سوی دیگر روس‌ها تدابیر مؤثری برای مقابله با تحریم‌‌های آمریکا برخوردار است. روسیه درصدد راه‌اندازی یک سیستم تبادلات مالی اختصاصی برای خود است. این سیستم نسبت به نمونه های غربی در مقابل نفوذهای احتمالی مقاومتر بوده و از دلار انتقاد نمی‌کند. در کنار این روس‌ها یکی از قوی‌ترین تیم مافیایی را در دنیا در اختیار خود دارد که می‌تواند با مشارکت مؤثر با توان جاسوسی تحریم اقتصادی آمریکا کم اثر کند. به نظر می‌رسد آمریکا و روسیه در حال یک رویارویی اطلاعاتی در حوزه اقتصاد هستند.
از یانگ تا کوهن
گرچه فعالیت سرویس‌‌های جاسوسی غربی در حوزه اقتصاد علیه روسیه و سلف آن شوروی مسئله‌ای چندان تازگی ندارد. در زمان جنگ سرد هم سازمانی با عنوان R8 در دستگاه اطلاعات خارجی بریتانیا موسوم به ام.آی. 6 فعال بوده است که وظیفه آن جلوگیری از تأمین نیازهای اقتصادی اتحاد جماهیر شوروی در بازارهای خارجی بود.
وظیفه اصلی این سازمان شناسایی آن کالاهایی بود که اتحاد شوروی بدان نیاز شدید داشت و مجبور بود از بازارهای جهانی خریداری کند. یانگ از طریق شبکه خود بر تولید و فروش این کالاها نظارت می‌کرد و در صورت لزوم مانع فروش آن به شوروی و متحدانش می‌شد. این سازمان از صدور مواد کانی مورد نیاز اتحاد شوروی ممانعت می‌کرد با این هدف که در صورت اوج‌گیری خصومت میان دو بلوک غرب و شرق، ماشین نظامی شوروی ناکارآمد و ضعیف باشد.
این سازمان از سوی جرج کندی یانگ طراح کودتای 28 مرداد سال 1232 بنیان گذاشته شد و به نظر می‌رسد با گذشت چندین سال از پایان جنگ خبری از انحلال آن منتشر نشده است.
با توجه به آنکه در منابع رسمی اشاره به فعالیت سیا در حوزه اقتصادی نشده است انتقال دیوید کوهن به این سازمان نشانه‌ای از تحول اساسی در رابطه با حوزه اقتصاد خواهد بود. به نظر می‌رسد، جمع اطلاعات کشف منابع جدید در حوزه فعالیت‌‌های اقتصادی دیگر یک وظیفه درجه دو برای سیا نخواهد بود و تبدیل به یکی از کار ویژه‌‌های اصلی این سازمان تحت نظر کوبن معاون سابق وزارت خزانه‌داری آمریکا خواهد شد.
در این میان و به طور حتم هدف اصلی روسیه و شریان‌‌های تبادل اقتصادی این کشور هدف اصلی خواهد بود و فعالیت‌‌های نظارتی و جاسوسی سیا در این مرز چند برابر خواهد شد. به این ترتیب آمریکا امیدوار است که بتواند خوراک مناسب را در اختیار دفتر کل دارایی‌‌های خارجی وزارت خزانه‌داری قرار دهد تا اعمال تحریم بر شرکت‌‌های روسی به خصوص حلقه نزدیک به ولادیمیر پوتین در این کشور فراهم شود. بدیهی سیا در این میان از ایران غافل نخواهد بود و بر فعالیت‌‌های جاسوسی خود علیه کشورمان خواهد افزود.
دغدغه آمریکا در زمینه تحریم شدن از جانب کشورهای دیگر
دغدغه دیگر آمریکایی‌ها در این میان این است که سایر کشورهای دنیا به فکر استفاده از ابزارهای تحریمی علیه آمریکا و یا هم پیمانان آن باشد. البته با توجه به این که هم اکنون آمریکا قدرت اقتصادی شماره یک جهان محسوب می شود، چنین احتمالی دور از ذهن باشد، اما دور از ذهن نیست که روزی آمریکا نیز گرفتار مجازات های اقتصادی شود.
یک مقام خزانه داری آمریکا به یاد می آورد که مقامات مالی چین در جریان نشستی در سال 2011 از او در مورد قدرت OFAC سئوال کرده و پرسش های فنی را در مورد نحوه عملکرد آن مطرح کرده اند. چین در حال توسعه قوانین خود در جهت بر عهده گرفتن اختیار اعمال تحریم های یکجانبه است. این در حالی است که این رویکرد برای مقامات آمریکایی نگران کننده است. آنها می گویند آیا ما برای جهانی آماده هستیم که در آن فدراسیون روسیه و جمهوری خلق چین فهرستی از تحریم های یکجانبه داشته باشند که خود علیه دیگر کشورها اعمال می کنند.
چنین مسائلی می تواند وظایف جدیدی را برای CIA در حوزه اطلاعات خارجی تعریف کند. پیش بینی دقیق رفتار تحریم گران، ساز و کار اعمال آن ها و همچنین خنثی کردن آن ها از مهمترین وظایف کوهن در سمت جدید خود خواهد بود.
ایجاد ساختار جدید در داخل سیا
واقعیت آن است که امروز با زوال قدرت نظامی آمریکا و کاسته شدن از احتمال تقابل نظامی سایر مرزهای قدرت به خصوص قدرت نرم اهمیتی غیرقابل انکار پیدا کرده‌اند.
حوزه اقتصاد به عنوان حوزه‌ای که عملاً زمینه‌ساز و زیربنای هر حوزه دیگر از جمله مؤلفه قدرت نظامی محسوب می‌شود، در این میان غیرقابل چشم‌پوشی است. برای برنده شدن و بودن در این بازی آنچه که همه اهمیت اساسی دارد، اطلاعات جدید و ناب است و وظیفه کوهن در سمت جدید خود فراهم کردن زیربنای جدید برای جمع‌آوری این اطلاعات است.
به نظر می‌رسد، مقر سازمان سیا آبستن تحولات تازه‌ای باشد و به زودی اخبار جدید از ایجاد ساختارهای جدید در آن به گوش برسد.
در این میان وظیفه دستگاه و نهادهای امنیتی کشورهای این است که بیش از پیش به این مقوله هم اساسی توجه داشته باشد. چرا که یکبار عقب نشینی در این حوزه ضربه سختی را به ایران وارد کرده است و سبب اتلاف توان اقتصادی کشور در حوزه‌های گوناگون شده است.
