به گزارش مشرق، شهر ژنو از روز جمعه (اول بهمن) و پنج هفته مانده به پایان مارس (فرصت چهار ماهه برای نهایی کردن مذاکرات) میزبان رایزنی‌های دوجانبه ایران و آمریکا در سطح معاونان وزرای خارجه و کارشناسان و با حضور هلگا اشمیت معاون فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بود و بعدازظهر شنبه نیز در دومین روز مذاکرات ایران و آمریکا، علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و «ارنست مونیز» وزیر انرژی آمریکا به این رایزنی‌ها پیوستند که حدود پنج ساعت به طول انجامید.
آنگونه که آسوشیتدپرس به نقل از مقامات غربی درباره حضور رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و وزیر انرژی آمریکا در مذاکرات هسته‌ای ژنو نوشت: «انتظار می‌رود آنها درباره تعداد سانتریفیوژها، میزان ذخایر اورانیوم، تحقیق و توسعه و وضعیت رآکتور آب سنگین اراک بحث و گفتوگو کنند».
حضور صالحی آن هم برای اولین بار در مذاکرات هسته‌ای و وزیر انرژی آمریکا به منظور گفتوگو درباره مباحث فنی برنامه هسته‌ای ایران و همچنین حضور حسین فریدون دستیار ویژه رئیس جمهوری ایران در ژنو آن هم در دومین روز رایزنی‌های ایران و آمریکا این تحلیل را تقویت می‌کند که طرفین عزم خود را جزم کرده‌اند که از فرصت باقی‌مانده تا پایان مارس استفاده کنند و به پیشرفت‌هایی نائل شوند و تا پایان ژوئن (9 تیر ماه ۱۳۹۴) که پایان مدت زمان تمدید هفت ماهه توافق ژنو است، به توافق جامع دست یابند. ظریف هم در این باره به خبرگزاری مهر اعلام کرد «فرصت خیلی کم است و چندان وقت نداریم که جلسات رسمی تشکیل دهیم و باید به همین شیوه مذاکرات دوجانبه را دنبال کنیم تا به نتیجه برسیم».
ظریف درباره حضور صالحی و همچنین حسین فریدون نیز عنوان کرد: ما به مراحلی رسیدیم که نیاز است فردی با اشراف کامل به موضوعات هسته‌ای ایران در سطح آقای صالحی این کار را انجام دهد. ما در گذشته از حضور آقای فریدون برای هماهنگی با ریاست جمهوری و کشور استفاده می‌کردیم و در حال حاضر نیز به صورت ویژه نیازمند این هماهنگی هستیم.
رایزنی‌های جاری در ژنو پنجمین دور رایزنی‌ها در سطح معاونان و همچنین در سطح وزرای خارجه ایران و آمریکا پس از تمدید هفت ماهه توافق ژنو است و در این مدت برخی اظهارنظرها حاکی از آن بود که قرار است در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ تحولی رخ دهد و حتی گفته شد که قرار است مذاکرات ایران و ۱+۵ در سطح معاونان یا وزرا برگزار شود که به دلیل اختلافات موجود، عملا اتفاقی رخ نداد و همزمان با حضور ظریف و معاونانش در شهر مونیخ به منظور شرکت در پنجاه و یکمین نشست کنفرانس امنیتی مونیخ، مقام معظم رهبری در اظهاراتی تصریح کردند « من با ادامه مذاکرات و رسیدن به توافق خوب، موافقم و اگر توافقی انجام شود، باید در یک مرحله و در بردارنده کلیات و جزئیات بوده و مفاد آن نیز باید روشن، واضح و غیرقابل تفسیر و تأویل باشد و به گونه‌ای نباشد که طرف مقابل بهانه جویی کند.
در همین راستا نیز مرضیه افخم روز چهارشنبه 29 بهمن ماه در نشست هفتگی با خبرنگاران در پاسخ به این سؤال که آیا تا پایان مارس توافق جامع حاصل میشود؟ گفت: برنامه اقدام مشترک تا پایان ژوئن تمدید شده و زمانی که مذاکره کنندگان دارند تا پایان ژوئن است.برای اینکه به پایان ژوئن برسند و توافقی اعلام کنند، باید مرحله به مرحله تفاهماتی صورت گیرد. یکی از بحث‌هایی که در وین در نوامبر مطرح شد این بود که تا پایان مارس یک تفاهم سیاسی شکل بگیرد که بتوانیم روی جزییات صحبت کنیم، اما برخی محافل در داخل آمریکا این تفاهم در ماه مارس را به منزله توافق سیاسی تلقی کردند. همواره اعلام کرده‌ایم که فشار روی مذاکره نتیجه‌ای ندارد و مذاکرات را به بیراهه می‌کشاند. تا همه جزییات مشخص نشود، توافق جامع شکل نمی‌گیرد. ممکن است برخی طرف‌های مذاکره کننده روی شیوه کار، اولویت بندی، چینش و ... نظراتی داشته باشند؛ اما جمهوری اسلامی ایران به دنبال یک توافق است و ما توافق دو مرحله‌ای را مردود اعلام کردیم.»
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه روز شنبه پس از ورود به ژنو در گفتوگو با واحد مرکزی خبر تصریح کرد که جمهوری اسلامی ایران توافق مبهم و ناقص را نمی‌پذیرد.
وی افزود: لازم است برای رسیدن به توافق هر زمان که راجع به موضوعی بحث میشود، این مسئله را مدنظر داشته باشیم که تا رسیدن به توافق کامل، هیچ توافقی وجود نخواهد داشت. (جزییات بیشتر)
قرار است ظریف و کری نیز امروز و فردا (یکشنبه و دوشنبه) در شهر ژنو با یکدیگر دیدار کنند که این پنجمین دیدار آنها پس از تمدید هفت ماهه توافقنامه ژنو است. ظریف و کری وزرای خارجه ایران و آمریکا در حاشیه پنجاه و یکمین نشست کنفرانس امنیتی مونیخ به مدت 4 ساعت طی به گفتوگو پرداختند. آنها سوم بهمن ماه نیز در داووس سوئیس و در حاشیه چهل و پنجمین اجلاس مجمع جهانی اقتصاد در حدود نیم ساعت به گفتوگو پرداخته و 24 دی ماه نیز به مدت هشت ساعت در ژنو به گفتوگو پرداختند و دو روز بعد 26 دی ماه در پاریس به مدت یک ساعت گفتوگو کردند. در همین راستا ظریف امروز به همراه صالحی و حسین فریدون دستیار ویژه رئیس جمهور کشورمان وارد ژنو شد.
کری هم روز شنبه با فیلیپ هاموند وزیر خارجه انگلیس در لندن دیدار و گفتوگو کرد و قرار است امروز وارد ژنو شود. وی در نشستی خبری در لندن با بیان اینکه هنوز «شکاف‌های قابل توجهی» بین ایران و گروه موسوم به 1+5 باقی مانده، خاطرنشان کرد که دولت این کشور «ابدا تمایلی ندارد» که گفت‌وگوهای هسته‌ای با ایران را فراتر از ضرب‌الاجل اعلام شده، تمدید کند.
البته محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران نیز هشتم بهمن ماه درباره تمدید مذاکرات عنوان کرده بود: بسیار دشوار است که بخواهم تصور کنم این زمان قابل تمدید باشد. دور قبل هم فکر می‌کردیم به تمدید نیازی نیست و بدون تمدید باید به نتیجه برسیم و در این دور نیز همین دیدگاه را داریم. به نظر می‌رسد در جمهوری اسلامی در این دور، کسی آمادگی تمدید را نداشته باشد.
جن ساکی سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هدف از دیدار وزرای خارجه را بحث و تصمیم‌گیری در مورد مسائل سیاسی توافق عنوان کرده بود و گفت: «خوب، می‌دانید که، این چیزی جدیدی در نحوه انجام مذاکرات نیست. روشن است که تصمیمات و مباحث سیاسی‌ای وجود دارد که باید صورت گیرد.»
معاونان وزرای خارجه ایران و آمریکا و کارشناسان دو طرف روز جمعه در مجموع هفت ساعت و نیم به گفتوگو پرداختند و سید عباس عراقچی عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران در پایان این رایزنی‌ها فضای روز نخست مذاکرات را مثبت و جدی توصیف کرد و افزود: این به معنی آن نیست که پیشرفت‌های فوق العاده‌ای داشته‌ایم، اما بحث‌ها نزدیک و فشرده دنبال میشود و به دنبال نوآوری و تحولات در نحوه و شکل مذاکرات هستیم تا به کارها در مذاکرات سرعت دهد.
پس از آنکه ایران و شش کشور در سوم آذر ماه 1393 به این نتیجه رسیدند که حصول توافق جامع به دلیل اختلافات موجود امکانپذیر نیست، توافق ژنو (برنامه اقدام مشترک) را برای هفت ماه تمدید کرده و البته تأکید کردند که همه تلاش خود را صورت خواهند داد تا ظرف چهار ماه مذاکرات به نتیجه برسد.
در بیانیه‌ای که توسط ظریف و اشتون در سوم آذر ماه قرائت شد، آمده است: «ما و وزرای خارجه کشورهای 1+5، توافق کرده‌ایم که تلاش‌های دیپلماتیک خود را ادامه دهیم. تصمیم گرفته‌ایم که مفاد برنامه اقدام مشترک را تا نهم تیر ماه سال 1394 تمدید کنیم تا امکان مذاکرات بیشتر فراهم شود. ما قصد داریم که با استفاده از شتاب ایجاد شده کنونی، مذاکرات را در کوتاه‌ترین زمان ممکن حداکثر طی چهار ماه نهایی کنیم و در صورت ضرورت از زمان باقی‌مانده تا نهم تیر ماه به منظور نهایی کردن هرگونه تعهدات کار فنی و یا نگارشی احتمالی باقی مانده استفاده کنیم. ایران و کشورهای 1+5 مجدداً تاکید می‌کنند که کماکان تعهدات خود در برنامه اقدام مشترک را به صورت موثر و به موقع اجرا خواهند کرد.»
در همین راستا و پس از آن رایزنی‌های فشرده‌ای در شهرهای ژنو، برلین، پاریس زوریخ، استانبول و مونیخ در سطح معاونان، کارشناسان و وزرای خارجه برگزار و در هفته‌ای که گذشت نیز وزیر خارجه چین و هیأت مذاکره کننده این کشور در گروه 1+5 در سفری سه روزه به تهران مذاکراتی مفصل را در رابطه با برنامه هسته‌ای ایران با همتای ایرانی و تیم هسته‌ای ایران داشت.
در همین زمینه روزنامه انگلیسی «فایننشال تایمز» اخیراً در گزارشی نوشت: ایران و غرب در گفت‌وگوهای هسته‌ای از اختلافات موجود کاسته‌اند. بر اساس این گزارش، قدرت‌های جهانی و ایران در مسیر توافق هسته‌ای درحال دستیابی به پیشرفت‌های محسوسی هستند به طوری که برخی عناصر تندروی اسرائیلی نیز احتمال شکل‌گیری توافق هسته‌ای را در هفته‌های آتی لحاظ کرده‌اند.
از دیگر سو «گئورگی بردنیکوف»، سفیر روسیه در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز چهارشنبه گفت تمام شرایط برای رسیدن به موقع به توافق نهایی و جامع درباره برنامه هسته‌ای ایران آماده است.
آیا شهر ژنو باز هم شاهد تحولی در زمینه مذاکرات هسته‌ای ایران و حصول توافق خواهد بود یا اینکه پلی برای رفع اختلافات و آماده سازی مسیر برای حصول توافق جامع؟ باید منتظر رایزنی‌های دو روزه کری و ظریف بود که آیا طرح‌های دو طرف و همچنین پیشنهادات پنج کشور دیگر از جمله چین و فرانسه می‌تواند در عمده‌ترین موضوعات مورد اختلاف یعنی میزان و ظرفیت غنی‌سازی و تحریم‌ها و نحوه لغو آن گره گشا باشد؛ و سوال دیگر آنکه آیا هر دو کشور یا یکی از آنها احیانا با بسته یا بسته‌های جدید پای به ژنو نهاده‌اند یا همان پیشنهادهای سابق بررسی میشود؟
شهر ژنو برای سومین بار است که پس از تمدید هفت ماهه توافق ژنو در سوم آذر ماه سال جاری (1393) میزبان گفت‌وگوها درباره راه‌حل جامع هسته‌ای است. این شهر اواخر آذر ماه و دی ماه نیز میزبان رایزنی‌های دوجانبه ایران و آمریکا، ایران و سایر اعضای 1+5 و یازدهمین و دوازدهمین دور مذاکرات جامع هسته‌ای بود.
شهر ژنو در سال گذشته (1392) نیز برای سه بار میزبان مذاکرات ایران و شش کشور بود که در نهایت سوم آذر ماه سال گذشته بود که وزرای خارجه ایران و شش کشور (آمریکا، فرانسه، روسیه، چین و انگلستان) به همراه کاترین اشتون مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا درباره برنامه هسته‌ای ایران به توافقنامه ژنو (برنامه اقدام مشترک) Joint Plan of Action دست یافتند.
پس از آنکه وزرای خارجه ایران و شش کشور (آلمان، فرانسه، روسیه، چین، انگلستان و آمریکا) به همراه کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در شهریور ماه سال گذشته در حاشیه شصت و هشتمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک توافق کردند که به منظور حل موضوع هسته‌ای ایران مذاکره کنند و میز این مذاکرات در شهر ژنو چیده شد، رایزنی‌ها برای حل این موضوع که به گفته محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران بحران غیر ضروری بود، با پیشنهاد ایران به گروه 1+5 مبنی بر «پایانی بر یک بحران غیرضروری، آغازی برای افق‌های جدید» آغاز و سه بار این شهر میزبان این گفت‌وگوها بود و در حالی که قرار بود در ژنو 2 توافقی در این زمینه حاصل شود، ولی به دلیل زیاده‌خواهی‌های فرانسه و با وجود اینکه وزرای خارجه شش کشور به ژنو آمده بودند تا کار را یکسره کنند، ولی همه به پایتخت‌ها بازگشتند و اعلام شد که دوباره به ژنو برمی‌گردند و در نهایت در ساعت سه بامداد روز یکشنبه سوم آذر ماه آن هم بعد از پنج روز مذاکره نفس گیر توافق ژنو با عنوان برنامه اقدام مشترک Joint Plan of Action حاصل شد و ظریف در نشستی خبری در پایان این توافق، آمادگی ایران را برای گفتوگو درباره گام پایانی توافقنامه ژنو اعلام کرد.
در مقدمه توافق ژنو (برنامه اقدام مشترک) آمده است: هدف این مذاکرات رسیدن به یک راه حل جامع مورد توافق و بلند مدت است به نحوی که تضمین کند برنامه هسته‌ای ایران کاملاً صلح آمیز باقی خواهد ماند. ایران اعلام می‌کند تحت هیچ شرایطی به دنبال دستیابی یا گسترش سلاح هسته‌ای نیست. راه حل جامع مذکور مبتنی بر این اقدامات اولیه بوده و به یک گام نهایی منجر خواهد شد که دوره زمانی آن مورد توافق قرار گرفته و به رفع نگرانی‌ها می‌انجامد. این راه حل جامع، ایران را قادر می سازد تا به طور کامل از حقوق خود در بهره گیری از انرژی هسته‌ای برای اهداف صلح‌آمیز بر اساس مواد مرتبط در معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای و با رعایت تعهدات خود بر طبق معاهده از آن برخوردار شود. این راه حل جامع متضمن یک برنامه غنی سازی با تعریف مشترک و محدودیت‌های عملی و اقدامات شفاف ساز به منظور تضمین ماهیت صلح آمیز برنامه هسته‌ای می‌باشد. این راه حل جامع به مثابه یک مجموعه منسجم خواهد بود که هیچ بخشی از آن مورد توافق قرار نمی‌گیرد مگر آنکه در مورد تمامی بخش‌های آن توافق حاصل شود. این راه‌حل جامع شامل یک فرایند متقابل و قدم به قدم می‌باشد و به رفع همه جانبه تمامی تحریم‌های شورای امنیت، تحریم‌های چندجانبه و تحریم‌های ملی مربوط به برنامه هسته‌ای ایران می‌انجامد.
در این توافقنامه اعلام شد که گام اول دارای دوره زمانی شش ماهه خواهد بود و با توافق متقابل قابل تمدید می‌باشد. در این دوره همه اعضاء، با حسن نیت، در جهت حفظ فضای سازنده در مذاکرات فعالیت خواهند کرد.
پس از آنکه این توافقنامه در سی ام دی ماه سال گذشته وارد مرحله اجرا شد، کلید رایزنی‌ها برای حصول توافق جامع هسته‌ای در شهر وین زده شد و اولین دور این گفت‌وگوها 29 بهمن ماه سال گذشته به مدت سه روز در وین برگزار و این شهر هفت بار دیگر نیز میزبان این گفت‌وگوها بود. در مجموع ایران و شش کشور 10 دور درباره راه‌حل جامع هسته‌ای به گفتوگو نشستند که یک دور از این گفت‌وگوها در نیویورک و در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل و یک دور نیز در شهر مسقط پایتخت عمان برگزار شد.
در پنجمین دور مذارکرات که از 27 خرداد در وین برگزار شد کار نگارش متن پیش نویس توافقنامه جامع هسته‌ای (برنامه اقدام مشترک جامع) آغاز شد و ظریف در پایان این مذاکرات اعلام کرد: در این دور از مذاکرات وارد مرحله نگارش شدیم. البته هنوز نمی‌توانیم بگوییم متن مشترکی وجود دارد. در بعضی موارد ممکن است روی قسمت‌هایی از متن توافق وجود داشته باشد، اما در بسیاری از موارد، اختلاف نظر هم در مورد محتوا و هم در مورد نحوه نگارش وجود دارد. ما در موضوعات اساسی هنوز به تفاهم نرسیدیم، در برخی موارد می‌توانیم زمینه‌هایی برای دستیابی به تفاهم ببینیم.
در ششمین دور مذاکرات که در تیرماه سال جاری در وین برگزار شد بعد از حدود دو هفته رایزنی طرفین به این نتیجه رسیدند که به دلیل اختلافات موجود حصول توافق امکانپذیر نیست و رایزنی‌ها به منظور تمدید مذاکرات و شرایط و زمان آن آغاز شد و با رایزنی ظریف و اشتون آغاز و به رایزنی چندین ساعته ایران و آمریکا انجامید و در ساعت 30 دقیقه بامداد شنبه 28 تیرماه به وقت محلی اعلام شد که مذاکرات برای چهار ماه (3 آذر ماه 93) تمدید شد. دور هفتم مذاکرات جامع هسته‌ای در نیویورک و دور هشتم در عمان برگزار و شهر وین هم میزبان دور دهم مذاکرات بود که در این مذاکرات هم به دلیل اختلافات موجود توافقی حاصل نشد و سوم آذر ماه (زمان ضرب الاجل چهار ماهه توافق ژنو) طرفین توافقنامه ژنو را برای هفت ماه (نهم تیر 1394) تمدید کردند.
