گروه بین‌الملل مشرق - چندی پیش پیام خلع سلاح از سوی عبدالله اوجالان، رهبر زندانی حزب کارگران کردستان ترکیه (پ.ک.ک) صادر شد. اوجالان گفته است که او به دنبال "تصمیمی تاریخی" برای دستیابی به "راه‌حلی دموکراتیک" است.

در این بیانیه رهبر زندانی پ.ک.ک خواستار برگزاری کنفرانسی ویژه در بهار است تا درباره پایان دادن به نبرد مسلحانه بر پایه اصول مورد توافق، تصمیمی استراتژیک و تاریخی اتخاذ شود. هر چند که این پیام مورد استقبال مقامات دولتی قرار گرفت؛ اما چالش‌های فراوانی پیش‌روی آن قرار دارد. چالش‌هایی که امید صلح را رو به خاموشی می‌کشاند.
در این نوشتار به بررسی چالش‌های پیش‌روی خلع سلاح پ.ک.ک در ترکیه می‌پردازیم. ابتدا به مواضع احزاب و سپس به مواضع رهبران پ.ک.ک خواهیم پرداخت.
 
1- مواضع احزاب

حزب حاکم (AKP)

صدور پیام خلع سلاح از سوی اوجالان، با استقبال مقامات ترکیه مواجه شد و از انتظار کشیدن برای چنین روزی خبر دادند؛ اما در این میان، برخی از مواضع و اقدامات صورت گرفته از سوی حزب حاکم، با مخالفت احزاب دیگر روبه‌رو شده است. در این‌جا به مهم‌ترین آن‌ها می‌پردازیم.

اقتدارگرایی

اقتدارگرایی حزب حاکم و نگرانی از سرانجام مذاکرات صلح، باعث شده است که کردها با احتیاط بیش‌تری در این مسیر قدم بردارند. کردها بعد از چندین دهه مبارزه، خواهان برآورده شدن خواسته‌های خود و رسیدن به یک صلح پایدار هستند. کارنامه ضعیف حزب حاکم در انجام اقدامات عملی در روند مذاکرات، این نگرانی را دوچندان کرده است.


بسته امنیتی

تاکنون بیش از ۴۰ هزار نفر که اکثر آن‌ها کرد هستند، در جریان جنگ با نیروهای امنیتی کشته شده‌اند.
در روزهای اخیر، مهم‌ترین مانعی که در مسیر مذاکرات صلح قرار گرفته است، بسته امنیتی طرح شده در مجلس ترکیه است. بسته امنیتی ۱۳۲ ماده‌ای که توسط حکومت ترکیه به مجلس ارائه شده است، مخالفت‌های دو حزب بزرگ دیگر در ترکیه را برانگیخته است.

هم‌چنین طرح این لایحه باعث تظاهرات گسترده از سوی وکلای ترکیه شده است. واکنشی که به‌خاطر عواقب سوء این طرح ابراز شده است.
 
طی بررسی این طرح در مجلس ترکیه، شاهد چندین بار درگیری بین مخالفان این طرح و نمایندگان حزب عدالت و توسعه بودیم.

در ابتدای یکی از جلسات بررسی لایحه امنیتی، اعضای حزب دموکراتیک خلق‌ها با در دست داشتن عکس کودکانی که توسط پلیس ترکیه در تظاهرات کشته شده‌اند، مخالفت خود را با این طرح اعلام داشتند.
 
در اظهارات عادل زوزانی، عضو حزب دموکراتیک خلق‌ها در صحن علنی مجلس، از بسته امنیتی به عنوان قانون کودتا نام برد و بیش‌ترین آسیب آن را متوجه کردها دانست. زوزانی مدعی شد که در صورت تصویب این طرح، همهٔ افراد خارج از حزب عدالت و توسعه، احساس ناامنی خواهند کرد.


* احزاب مخالف

احزاب حرکت ملی و دموکراتیک خلق‌ها به عنوان دو حزب مخالف حزب حاکم، پیام منتشر شدهٔ عبدالله اوجالان را پیام خلع سلاح پ.ک.ک قلمداد نکردند.

حزب حرکت ملی (MHP)

حزب ملی‌گرای حرکت ملی، دومین حزب مخالف دولت حاکم بعد از حزب سکولار جمهوری‌خواه خلق‌ها شمرده می‌شود.
کمال قلیچدار اوغلو، رهبر حزب جمهوری‌خواه خلق ترکیه از صدور پیام خلع سلاح استقبال کرد و خلع سلاح را یک گام مهم برای اعطای آرامش به این کشور و مردمان این سرزمین دانست؛ این در حالی است که اوکتای ورال رئیس فراکسیون حزب حرکت ملی در مجلس ترکیه، این پیام را خلع سلاح ندانست؛ بلکه مدعی شد که اظهارنامه تسلیم شدن حکومت به پ.ک.ک است. لذا این بیانیه را مدرک خیانت به وطن خواند.
 

حزب دموکراتیک خلق‌ها (HDP)

حزب دموکراتیک خلق‌ها یک جنبش سیاسی است که کردها را اساس برنامه خود قرار داده است.
بعد از انتشار پیام عبدالله اوجالان، دمیر چلیک، نماینده شهر موش در مجلس ترکیه از حزب دموکراتیک خلق‌ها با ارزیابی بیانیه مشترک هیئت امرالی – هیئت حکومتی و پیام عبدالله اوجالان بیان می‌دارد که پیام عبدالله اوجالان، پیام خلع سلاح نیست. او معتقد است که این پیام تنها برای باز کردن مسیر سیاست دموکراتیک منتشر شده است. به گفته او، پیش‌شرط‌های ده‌گانه‌ای قبل از خلع سلاح وجود دارد که اگر حکومت ترکیه و کنگره جوامع کرد در راستای این 10 ماده عمل کنند، در کنفرانس بهار پیش‌رو، پ.ک.ک و جوامع کرد در یک زمان مشخص تصمیم به خلع سلاح خواهند گرفت.

صلاح الدین دمیرتاش، رئیس مشترک حزب دموکراتیک خلق‌ها نیز با انتقاد از سیاست‌های دوگانه حکومت ترکیه، بر 10 ماده پیشنهادی تأکید می‌کند و انجام خلع سلاح را منوط به اقدامات حکومت در این زمینه می‌داند.
 

2- مواضع کنگره جوامع کرد

اظهارات "دوران کالکان" عضو ترک‌تبار شورای رهبری کنگره جوامع کرد (KCK) در خصوص خلع سلاح پ.ک.ک، موضع مخالفت این کنگره را آشکار می‌کند؛ چرا که خلع سلاح شدن پ.ک.ک را منوط به خلع سلاح شدن دولت ترکیه نسبت به کردها می‌داند.
 
این در حالی است که رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در واکنش به چنین خواسته‌ای، ضمن بیان اهمیت صدور پیام خلع سلاح توسط عبدالله اوجالان، انتظار خلع سلاح نیروهای امنیتی ترکیه را خیالی خام خواند.

مصطفی کاراسو، عضو شورای رهبری کنگره جوامع کرد نیز در اظهار نظری بیان می‌دارد که شرایط خاورمیانه، اجازه خلع سلاح شدن پ.ک.ک را نمی‌دهد. با توجه به درگیری‌های موجود در منطقه، با انجام شدن خلع سلاح، موجودیت کردها به خطر خواهد افتاد.

شبه نظامیان کرد ترکیه موسوم به پ.ک.ک با مخالفت خود از درخواست اوجالان، انجام خلع سلاح را منوط به اقدامات دولت در پیش‌برد دموکراسی دانستند؛ لذا در بیانیه‌ای مخالفت خود را با درخواست اوجالان اعلام کردند.
این در حالی است که‌اتیم محجوبیان، سخنگوی ارشد نخست‌وزیری ترکیه به موجودیت غیرقابل انکار پ.ک.ک اشاره می‌کند.

با این حال، در بیانیه جدید کنگره جوامع کرد در خصوص پیام عبدالله اوجالان، ضمن تاریخی خواندن آن، حمایت خود را در صورت انجام تعهدات از سوی دولت، اعلام کرده‌اند.

عبدالله اوجالان که در جزیره امرالی دریای مرمره زندانی است، به عنوان شاخص‌ترین چهره مبارزان کرد ترکیه شناخته می‌شود. او از سال 2012 میلادی برای حل و فصل مسئله کردها در تلاش است؛ اما چالش‌هایی از سوی احزاب ترکیه و رهبران کردها در راه رسیدن به خلع سلاح پ.ک.ک وجود دارد؛ چالش‌هایی که احتمال صلح زودهنگام را دور از ذهن می‌سازد. اما نباید فراموش کرد که جامعه ترکیه دیگر به سراغ راه‌حل‌های دموکراتیک رفته است. نمی‌توان گفت که مبارزه تمام شده است؛ بلکه مبارزه‌ای نوین در راه است. مبارزه‌ای برای اثبات هویت خود. رویارویی دو هویت در جریان است؛ برای بودن و ماندن.