یعنی سه جنگ طولانی فرسایشی نزدیک سه سال با چند ده هزار کشته در نهایت شهادت امام علی(ع) و تحویل حکومت به امام حسن(ع) صورت گرفته است، در دوران ایشان دیگر کسی رغبتی به جنگ ندارد، چرا که در هر خانواده‌ای داغی وجود دارد مردم دیگر پای جنگ نمی‌ایستند این لشکری که تحویل امام حسن(ع) شده محصول پس از سه جنگ مهم است،‌چرا که پیش از ایشان سه حادثه کلیدی رخ داد است، بنابراین گروه گروه مردم به معاویه می‌پیوندند.

امام حسن(ع) خودشان فرمودند که کاری که کردند نظیر کار حضرت خضر بود، حضرت موسی(ع) آن زمان متوجه نشد که چرا خضر کشتی را سوراخ کرد، ایشان کشتی را سوراخ کردند که حفظ بشود و اگر این اتفاق نمی‌افتاد کشتی غصب می‌شد، صلح امام حسن(ع) نیز نظیر همین سوراخ کردن کشتی بود حتی قطعنامه امام راحل نیز در آن مقطع زمانی چنین مفهومی برای ما داشت.

*سیاست در اسلام به چه معناست

نکته دیگر بحث سیاست در زندگی است، سیاست سه چیز است؛ «رعایت حق خدا، واجبات و محرمات»، «رعایت حق مردم» به معنای برداشتن بار از دوش مردم و اطاعت خالصانه» از ولی امر که معنی این ولی امر همان ولی امر عادل منظور امام معصوم(ع) است.

کسی که ولایت جامعه اسلامی را بر عهده دارد باید خالص باشد و مردم هم خالصانه به حرف او گوش دهند، این کلام امام حسن مجتبی (ع) است که «هر چه قدر او برای مردم مایه می‌گذارد مردم هم برای ولی امر مایه بگذارند» نکته سوم «رعایت حقوق اموات» است این رعایت بدین معناست که هم از مردم خیر بگویی و هم پشت سر آن‌ها را ببخشی.

برخی خانوم‌ها از همسرانشان گله می‌کنند که این آقا وقتی عصبانی می‌شود به پدر، مادر و اموات آن‌ها فحش می‌دهد، روایت داریم که این ناسزا به میت باز نمی‌گردد بلکه به خود فرد ناسزا گوینده باز می‌گردد، با این حال باز هم طرف مقابلمان را ناراحت می‌کند، پس از این کار پرهیز کنیم.

امام حسن(ع) می‌فرمایند که رعایت حق اموات این است به خیر از آن‌ها یاد کنیم،‌ طلب مغفرت کنیم و خطاهایشان را برجسته نکنیم، چرا که آن‌ها دیگر از این دنیا رفته‌اند مگر اینکه افراد ملعون، فاسد و فاسقی باشند مثل شمر و یزدی که روز به روز بیشتر باید لعنتشان کرد، اما حال ممکن است شما یک پدر و پدربزرگی داشته باشید که خطایی هم کرده و از دنیا رفته است، سیاست این است که یادشان کنیم و برای آن‌ها طلب مغفرت کنیم.

سیاست در دین اسلام کاملا از سیاست در غرب جداست، سیاست اسلامی یعنی چند کلمه رعایت حقوق خدا، مردم و اموات. سیاست اسلامی یعنی پاسداشت حقوق خدا، مردم و اموات و اجازه ندادن ضایع شدن این حقوق.