در این جلسه رخشان بنی اعتماد تهیه کننده و کارگردان، مهرزاد دانش منتقد و گلاب آدینه بازیگر این فیلم حضور داشتند و ضمن صحبت درباره فیلم قصه ها به پاسخ گویی به پرسش های حاضران پرداختند.
رخشان بنی اعتماد تهیه کننده و کارگردان فیلم «قصه ها» در خصوص نمایش مشکلات و مسائل طبقه کارگری در فیلمش گفت: به نظر من نه تنها این فیلم ناامیدکننده نیست بلکه به نظر من امید در مقاومت و مطالبه خواهی وجود دارد که در تمام اپیزودهای فیلم شخصیت ها با وجود مشکلات گوناگون در حال مقاومت در برابر شرایط هستند و دست از سعی و تلاش بر نمی دارند و این نماد امید به زندگی است.
وی افزود: یکی از بی شمار سوالاتی که از من در خصوص این فیلم پرسیده می شد این بود که باتوجه به ارجاعاتی که این فیلم به فیلم های گذشته من دارد اگر کسی فیلم های قبلی مرا ندیده باشد چطور می تواند با این فیلم ارتباط برقرار کند. من از شنیدن این سوال همواره تعجب کرده ام زیرا این فیلم با وجود ارجاعات گوناگون به فیلم های قبلی ام کاملا مستقل است.
این کارگردان اشاره کرد: در سال ۱۳۹۰ بعد از یک دوران خود تحریمی که به دلیل شرایط حاکم بر سینما چه به لحاظ فیلمنامه و تولید و نحوه رفتار با سینماگران و نفاقی که بین جامعه سینمایی به وجود آمده بود و به صورت خودخواسته تصمیم گرفته بودم در آن شرایط فیلم نسازم، ساخت فیلم قصه ها را شروع کردم. البته ناگفته نماند که در این مدت اصلا بیکار نبودم و به شدت مشغول انجام فعالیت بودم اما شرایط را برای فیلم ساختن مناسب نمی دیدم. در نهایت تصمیم گرفتم که فیلمی به معنای واقعی کلمه مستقل بسازم. منظور از فیلم مستقل از همه جنبه هاست چه از لحاظ گرفتن مجوز ساخت و چه از لحاظ مادی و عدم وابستگی به سرمایه گذار. بنابراین سعی کردم فیلمی با کمترین امکانات بسازم. جدای از اینها دلم برای سینمای اجتماعی که همواره دغدغه من بوده است نیز بسیار تنگ شده بود.
بنی اعتماد گفت: شخصیت هایی که در فیلم های من دیده شده اند هیچ کدام شخصیت های روی کاغذ یا فقط نقش بسته پرده سینما نیستند بلکه تمام اینها مجموعه افرادی هستند که من در طول زندگی در شرایط گوناگون با آنها برخورد داشته ام و برآیند زندگی واقعی افراد به صورت کاراکترهای موجود در فیلم هایم به تصویر کشیده شده اند. ایده استفاده از شخصیت فیلم دیگرم در یک فیلم دیگر در «بانوی اردیبهشت» نیز اتفاق افتاده بود و بنابراین این ایده برای خود من که تازگی نداشت. باید خاطرنشان کنم که فیلم قصه ها علاوه بر داستان هایی که در آن مشاهده می شود شامل بیشمار قصه دیگر بود که امیدوارم روزی بتوان در فیلم های دیگر آنها را به تصویر کشید. فیلم قصه ها را به دلیل اینکه مجموعه از شخصیت های فیلم های پیشینم در آن گرد هم آمده اند بسیار بسیار دوست می دارم. این فیلم برای من دیداری دوباره با شخصیت های آشنای فیلم های قبلی ام بود.
این کارگردان در خصوص ساختار فیلم قصه ها نیز بیان کرد: پرداختن من به مسائل اجتماعی به معنای فراغت از بیان سینمایی نیست و من همواره سعی کرده ام که در فرم و ساختار نیز کاملا به بیان سینمایی پایبند باشم و گرنه صحبت از مسائل اجتماعی می تواند در یک مقاله نیز اتفاق بیفتد. همچنین در مورد عدم استفاده زیاد از موسیقی در فیلم نیز باید بگویم که این اتفاق در فیلم های من از گذشته تاکنون رفته رفته پیش آمده است و استفاده از موسیقی کمتر و کمتر شده است و این شاید به دلیل کم سوادی من در موسیقی باشد. همچنین شاید تمایل من در حرکت به سمت واقعی بودن بیشتر باعث استفاده از صدای محیط و حتی موسیقی به صورت آمبیانس و صدای خارج از صحنه شده است. من از صدا به عنوان وسیله فضاسازی استفاده می کنم.
بنی اعتماد در خصوص وجود روزنه های امید در فیلم نیز گفت: وقتی فیلمی ساخته می شود بر مبنای دریافت های کارگردان از زندگی است که این اتفاق می افتد و هیچ فرمول مشخصی برای آن وجود ندارد. امید برای من یعنی مقاومت و مطالبه خواهی. من آدم معترضی هستم اما اصلا آدم ناامید و از پاافتاده ای نیستم و شخصیت های فیلم های من نیز همواره در برابر مسائل زندگی مقاومت می کنند و به زندگی ادامه می دهند. به نظر من سینمای اجتماعی هیچ گاه نمی تواند به یک نقطه مطلق برسد زیرا در خود زندگی نیز هیچ گاه به مطلق نمی رسیم و همواره باید در حال تلاش و تکاپو باشیم. همان طور که زندگی مجموعه همه شرایط مختلف است سینمای اجتماعی نیز که برآیندی از آن است بایست شامل همه حالات مختلف زندگی باشد. به نظر من تلاش یعنی امید.
بنی اعتماد در مورد ممیزی این فیلم نیز عنوان کرد: خوشبختانه این فیلم با هیچ ممیزی مواجه نشده و نسخه ای که به نمایش در آمده نسخه کامل فیلم است.
گلاب آدینه: از تماشای دوباره ایفای نقشم متاثر می شوم
گلاب آدینه بازیگر نقش طوبی در فیلم قصه ها در خصوص ایفای نقش خود گفت: آنقدر نقش هایی که در فیلم های رخشان بنی اعتماد بازی کرده ام واقعی و برگرفته از افراد جامعه بوده است که هنوز هم از تماشای آنها متاثر می شوم. از آنجایی که فیلم قصه ها بر مبنای شخصیت های فیلم های قبلی رخشان بنی اعتماد ساخته شده است من نیز پیشنهاداتی جهت ساختن قصه های ۲ به او ارائه داده ام که امیدوارم این اتفاق در آینده روی دهد.
مهرزاد دانش منتقد سینما هم درباره فیلم قصه ها گفت: من بعید می دانم که در سینمای ایران فیلمی را مشاهده کرده باشید که فیلمسازی بر مبنای شخصیت های فیلم های قبلی اش فیلمی بسازد در این کار علاوه بر موفق بودن دچار خودشیفتگی نیز نشده باشد. این فیلم صرفاً روی ناملایمات اجتماعی سوار نیست و لحنی دارد که دافعه ندارد و طنز هوشمندانه و لطیفی مابین دیالوگ های آن جریان دارد که باعث می شود انگ سیاه نمایی به آن نچسبد. در مورد این اصطلاح نیز باید بگویم که این کلمه اصلا سینمایی نیست و بیشتر یک کلمه سیاسی و ژورنالیستی است که مورد استفاده قرار می گیرد. سینما اصلا نمی تواند سیاه نما باشد. روزنه های امید بی شماری در فیلم مطرح می شود. هر اپیزود در انتها به فضای امیدوارکننده و روشنی می رسد.
وی گفت، این فیلم یکی از نمونه های خوبی است که توانسته بین محتوا و فرم ارتباط خوبی برقرار کند. فرم فیلم به خوبی توانسته فضاهای بسته و محدود و تنگناهای موجود در سال ساخته شدنش را به نمایش بگذارد. این نشانه شناسی فضای محدود تبدیل به زیبایی شناسی می شود. دیالوگ های پینگ پونگی اپیزود آخر یک مسیر دیالکتیکی است که در نهایت به سنتز ختم می شود. تمام اینها فکر شده و حساب شده هستند. اپیزود می توانست در خطر شعاری شدن باشد که خوشبختانه چنین نشده است. نوع نماها، زاویه ها، میزانسن ها و نوع دکوپاژ فشرده در تمام فیلم رعایت شده و این یعنی ریتم واحد در فیلم. در مورد عمیق شدن شخصیت ها نیز بایست بگویم که بهتر است هر کدام از اپیزودهای فیلم به صورت یک فیلم کوتاه نگاه شوند. بهتر است فیلم با دقت بیشتری نگاه شود تا علت انتخاب زاویه دیدها مشخص شود. همچنین نباید فراموش کنیم که همواره تفاوتی از نظر انتقال حس بین فیلم بلند داستانی و فیلم اپیزودیک وجود دارد.
این جلسه نقد و بررسی با پرسش و پاسخ بین مهمانان و مخاطبان ادامه یافت و به پایان رسید.
