به گزارش مشرق، سینمای کودک و نوجوان ایران زمانی به قدری ارج و قرب داشت که بسیاری از چهره های عرصه فیلمسازی دست کم یک بار در این زمینه فیلم ساختند؛ آثاری که اتفاقا جزو فیلم های خوب کارنامه ایشان محسوب می شود.

کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، به عنوان مهم ترین پایگاه فرهنگی، ادبی و هنری مرتبط با حوزه کودک و نوجوان بخصوص در دهه 40 و 50 فضایی داشت که فیلمسازان صاحب نام سینما را به فعالیت سینمایی درخصوص بچه ها راغب می کرد. عباس کیارستمی، ناصر تقوایی، داریوش مهرجویی، امیر نادری، بهرام بیضایی، محمدرضا اصلانی، مسعود کیمیایی، شاپور قریب و ابراهیم فروزش از چهره هایی بودند که فیلم های خوب و ماندگاری برای کانون ساختند.

برخی از این چهره ها و تعدادی دیگر از تربیت شده های کانون، در سال های پس از انقلاب هم سرمایه های اصلی سینمای کودک و نوجوان بودند و تا مدت ها چراغ این ژانر پراهمیت و تعیین کننده را روشن نگه داشتند.

مرضیه برومند، ایرج طهماسب، حمید جبلی، مسعود کرامتی، ناصر هاشمی، کیومرث پوراحمد، ابوالفضل جلیلی و دیگران سال ها در زمینه سینمای کودک و نوجوان کار کردند و برای بچه های نسل های پس از انقلاب خاطره های خوشی ساختند، اما سینمای کودک و نوجوان بتدریج و از دهه 80 به بعد و به دلایلی همچون حمایت نکردن و فاصله گرفتن کاربلدها و افتخارآفرینان این حوزه، افول کرد و جز جرقه هایی اندک از رونق افتاد.

آن هم در شرایطی که کودکان و نوجوانان امروز ما به دلیل این که هدف هجمه ها و شبکه های مختلف ماهواره ای و مجازی برای جهت دهی با قصد و غرض تربیتی هستند، به سینمای جذاب و هویت مند بومی و ایرانی و اسلامی نیاز بیشتری دارند، اما چنته سینمای ما درست در همین بزنگاه حساس، خالی است و حتی جشنواره فیلم های کودکان و نوجوانان ما نه فیلم کودکانه چشمگیری در بساط دارد و نه حتی می تواند از محل برگزاری اش، با اطمینان صحبت کند.

دغدغه سازمان سینمایی در ارتباط با احیای سینمای کودک و نوجوان قابل اشاره است، اما با وجود دستور حجت الله ایوبی مبنی بر تشکیل شورای سیاستگذاری و راهبردی سینمای کودک و نوجوان در 19 اسفند سال گذشته، هنوز اتفاق ویژه ای در این باره نیفتاده و خروجی مناسبی از جلسات فرشته طائرپور، حمید جبلی، مسعود کرامتی، مهدی ارگانی، محسن چینی فروشان، جواد حاتمی، مهدی یزدانی، علیرضا تابش و مرضیه برومند به عنوان اعضای شورای سیاستگذاری و راهبردی سینمای کودک و نوجوان ـ اعضای این شورا ـ به بیرون درز نکرده است و سینمای کودک چشم انداز مبهم و مه آلودی دارد.

هنوز درخصوص تولید مستمر و ساخت فیلم های کودک و نوجوان جذاب و تماشاگرپسند، اکران مناسب این آثار و جشنواره ای معتبر و جریان ساز در این خصوص و احیای سینمای کودک و نوجوان، درحد حرف و آرزو باقی مانده و شعارهای مندرج در دفترچه رویکردها، راهبردها و سیاست های سازمان سینمایی در این زمینه همچنان عملی نشده است.

فروردین 76 و زمان اکران فیلم کودکانه «تعطیلات تابستانی» (فریدون حسن پور) بود که سینما آزادی در آتش سوخت. این سینمای خاطره انگیز ده سال بعد به صورت یک پردیس سینمایی زیبا بازسازی شد، اما سینمای کودک همچنان در همان خاکستر بی مسئولیتی و حمایت نکردن مدیران فرهنگی و دیگر مسئولان، به حیات خود ادامه می دهد.

چه خبر از شورا؟

تقریبا یک ماه قبل بود که برای اطلاع از چند و چون جلسات شورای سیاستگذاری و راهبردی سینمای کودک و نوجوان، با فرشته طائرپور، دبیر این شورا تماس گرفتیم تا ببینیم حکم ایوبی تا چه حد کاربردی بوده و جنبه عملی به خود گرفته است.

طائرپور که اتفاقا یکی از نیکنامان عرصه تولید فیلم های کودک و نوجوان است و تهیه فیلم های موفقی چون گلنار، پاتال و آرزوهای کوچک، مدرسه پیرمردها، نان و شعر، پسر مریم و نخودی را در کارنامه دارد، در اظهارنظری کوتاه به خبرنگار جام جم گفت: شورای سیاستگذاری و راهبردی سینمای کودک و نوجوان، جلساتی را برگزار کرده و هر وقت به نتیجه و جمع بندی نهایی برسد، در این زمینه اطلاع رسانی خواهد کرد.

بعد قرار شد ما سوالاتی را برای ایشان بفرستیم تا به آنها جواب بدهند، ولی با وجود این خبری از پاسخ های خانم طائرپور نشد. در تماسی که روز گذشته با ایشان داشتیم، گفت همه چیز تحت تاثیر تعطیلات این دو هفته اخیر بوده و بزودی و در هفته های بعد، پاسخ سوالات ما را در این خصوص خواهد داد، اما به هرحال، انتظار می رود پس از نزدیک به پنج ماه از تشکیل یک شورا، اخبار و اطلاعاتی درخصوص فعالیت های این گروه منتشر شود. آن هم در شرایطی که کمتر از دو ماه دیگر به آغاز مهم ترین جشنواره مرتبط با سینمای کودک و نوجوان برگزار می شود. تماس های ما با مسعود کرامتی و محسن چینی فروشان، دو عضو دیگر شورا به نتیجه نرسید، اما مرضیه برومند، کارگردان سرشناس و محبوب سینمای کودک و نوجوان، اظهاراتی را دراین باره داشت که در ادامه می خوانید.

مشکل از بابای خانه است

سعید شیخ زاده، بازیگر، صدا پیشه و مجری تلویزیون را بچه های دهه 60 و 70 بخوبی به یاد دارند. او قهرمان برخی از مهم ترین فیلم های سینمای کودک و نوجوان در عصر طلایی اش بود. بی مناسبت ندیدیم در گزارشی با موضوع رکود سینمای کودک، سراغ او برویم و از چرایی این وضع بپرسیم.

بازیگر فیلم های علی و غول جنگل و سفر جادویی، کاسبکاری را مهم ترین آفت سینمای کودک و نوجوان این سال ها می داند و می گوید: بیشتر کسانی که این سال ها سراغ سینمای کودک می روند، آن ذات و فطرت پاک کودکانه را اصلا در نظر نمی گیرند. انگار مسئولان تلویزیون و سینما هم رغبتی برای کار صادقانه درخصوص کودکان و نوجوانان ندارند.

شیخ زاده درباره جشنواره کودک و نوجوان هم بیان می کند: نازل ترین شیوه اجرای یک رویداد سینمایی را در این جشنواره شاهد هستیم. فیلم های ایرانی که حرفی برای گفتن ندارند و فیلم های خارجی هم دست بالا از سینمای شهرستان های سنگاپور انتخاب می شود! نوع نگاهی که به سینمای کودک ما وجود دارد، همین است. حالا آیا شما به عنوان تهیه کننده حاضری یک میلیارد پول را برای فیلمی سرمایه گذاری کنی که اکران خوب به آن نمی دهند؟

بازیگر فیلم آبادانی ها ادامه می دهد: من مشکل اصلی را مربوط به بابای خانواده، یعنی مدیران حوزه فرهنگی می دانم. چون هیچ مدیری از جای خود اطمینان ندارد و همه کارها را عجله ای و سرسری انجام می دهد.

شیخ زاده می گوید: چند وقت پیش در برنامه ای، فیلم «دره شاپرک ها» را دیدیم و از خاطرات تولید این فیلم ها گفتیم. یادم است که چقدر با عشق و علاقه، کار سینمای کودک می کردیم. متاسفانه الان دستنوشته ها و فکرهای سینمای کودک ما دیگر کودکانه نیست و فیلمسازان و تهیه کننده ها بیشتر از این که به بچه ها فکر کنند، به خودشان فکر می کنند. وقتی هر زن و شوهری، فقط دوست دارند صاحب یک بچه شوند، یعنی فقط به فکر خودشان هستند، نه بچه. به این فکر نمی کنند که آن بچه خواهر یا برادر می خواهد. وقتی در یک خانواده اینجوری است، وای به حال جامعه و سینمای کودک.

فیلم هایی برای ندیدن

مرضیه برومند که این روزها، فیلم «شهر موش ها 2» به کارگردانی او در شبکه نمایش خانگی هم با استقبال بالای مخاطبان روبه رو شده، در گفت وگو با جام جم، ضمن انتقاد از وضعیت تولیدات مرتبط با کودک و نوجوان در تلویزیون و سینما می گوید: متاسفانه رویکرد سینما و تلویزیون به کودک نیست و باید در این زمینه تحول به وجود بیاید. بچه های ما خیلی در خطرند، اما کار کودک خوب تولید نمی شود. فعلا عرصه دراختیار برنامه های کودکانه ارزان قیمت است و گاهی ادبیاتی در این برنامه ها به کار می رود که مناسب بچه ها نیست.

کارگردان مجموعه های موفقی چون قصه های تابه تا، خونه مادربزرگه و مدرسه موش ها، عوامفریبی را یکی از مهم ترین آفت های کار کودک و نوجوان می داند و می افزاید: کارهای بی محتوا که فقط قصد گرم کردن سر مردم را دارد، زیاد تولید می شود. امیدوارم با گشایشی که در اوضاع مالی مملکت خواهد شد، بودجه کارهای کودک و نوجوان هم افزایش پیدا کند تا کارهای خوب و مفیدی دراین خصوص ساخته شود. برومند از برگزاری جلسات شورای سیاستگذاری و راهبردی سینمای کودک و نوجوان خبر می دهد و می گوید: البته محتوای این جلسات همان حرف های همیشگی و تکراری است و همان رویاها و آرزوهای قدیمی را مطرح می کنیم که سینمای کودک باید احیا شود و سینمایی مخصوص اکران فیلم های کودکان و نوجوانان داشته باشیم و...

این کارگردان درباره جشنواره فیلم های کودکان و نوجوانان هم بیان می کند: دراین چند سال اخیر همواره شاهد بودیم که دو ماه مانده به جشنواره تصمیم می گیرند فیلم هایی درباره کودکان ساخته شود. نتیجه هم این می شود که شاهد فیلم هایی باشیم یکی از یکی بدتر. فیلمسازانی که روی حساب رابطه و با بودجه های کلان آثار بدی می سازند و عجیب این که سال بعد هم در جشنواره حضور دارند. فیلم هایی که هم از نظر محتوایی مشکل دارند و هم از نظر تکنیکی و اگر اکران شوند، سینما را ورشکسته می کند. از میان 50 فیلمی که در یکی دو ماه گذشته دیدم، به زحمت می توان پنج فیلم قابل اکران پیدا کرد. در واقع با پول بیت المال، فیلم هایی می سازند که به درد سطل خاکروبه می خورد.

برومند می افزاید: به نظرم باید در جشنواره فیلم های کودکان و نوجوانان، تعداد فیلم ها را محدود کرد و ساختار آنها را ارتقا داد. ضمن این که در جشنواره باید به جای دعوت از چند چهره سرشناس و بی ربط با سینمای کودک، از صاحب نظران و فعالان این عرصه دعوت شود.

کارگردان الو الو من جوجوام و مربای شیرین، اعتقاد دارد، سینمای کودک و نوجوان، همچنان ظرفیت و توان بازگشت به دوران خوش دهه های قبل و ساخت فیلم های موفق و پرفروشی مثل شهر موش ها2 را دارد.

او می گوید: فروش بالای شهر موش ها نشان داد که هر کس در زمینه سینمای کودک و نوجوان با حساب و کتاب سرمایه گذاری کند، ضرر نمی کند.