به گزارش گروه جهاد و مقاومت مشرق، اوایل جنگ، ساکنان شهرهایی که اشغال شدند در جاده خرمشهر- آبادان، خرمشهر- اهواز، سوسنگرد و نیز سایر مناطق مرزی کشور، به صورت خانوادگی و در حال کوچ از محل سکونت خود، اسیر شدند، اما به دلیل این‌که دوران اسارت آن‌ها کمتر از 6 ماه بود، طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی، آزاده تلقی نشدند.

علی‌محمد احدی؛ مدیر عامل مؤسسه فرهنگی پیام آزادگان اظهار داشت: زنانی که در اسارت عراقی‌ها بودند به سه دسته تقسیم می‌شوند: دسته اول افرادی هستند که ساکن مرزها بودند. زنانی از خانواده‌های روستانشینان مرزی که عراقی‌ها برخی از آن‌ها را به پشت خط منتقل کردند و تا پایان جنگ در روستاهای امنی در مناطق مرزی عراق با ایران بودند و عراقی ها مراقب آن‌ها بودند. برخی از این مرزنشینان نیز جابه‌جا نشدند و یا اگر جابه‌جا شدند به روستاهایی امن در همان حوالی رفتند، اما هیچ‌گاه به اردوگاه‌های نظامی منتقل نشدند.

او ادامه داد: در همه کشورها به همین صورت است. این‌ها کسانی بودند که چوب‌دار، چوپان و یا کشاورز بودند. در نقاط مرزی زندگی می‌کردند و اشتراکات زیادی با عراقی‌ها داشتند. مبادلات تجاری، هم‌زبان‌بودن و ازدواج، بخشی از این اشتراکات بود. این‌ها در این مناطق به صورت تحت‌الحفظ بودند و هر دو طرف نیز مراقب آن‌ها بودند.

احدی بیان کرد: گروه اول کشت و زرع داشتند و پرونده آن‌ها سیاسی- نظامی نشد، بنابراین آزاده محسوب نشدند و آمار رسمی و نیز اطلاعات زیادی درباره آن‌ها در نهادهای ایثارگری وجود ندارد.

مدیر عامل مؤسسه فرهنگی پیام آزادگان گفت: اوایل جنگ، ساکنان شهرهایی که اشغال شدند، در جاده خرمشهر- آبادان و خرمشهر- اهواز، سوسنگرد و نیز سایر مناطق مرزی کشور، به‌صورت خانوادگی و در حال کوچ از محل سکونت خود، اسیر شدند، اما به دلیل این‌که دوران اسارت آن‌ها کمتر از 6 ماه بود، طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی، آزاده تلقی نشدند.

او بیان کرد: این افراد در همان سال 59 نیز آزاد شدند. صلیب سرخ نیز اقدام به مبادله آن‌ها کرد و مقامات عالی‌رتبه نظامی از آن‌ها استقبال کردند. برخی از این اسرای خانوادگی را در اردوگاه موصل 1 نگه داشتند و بعد از مدتی آزاد شدند. این گروه حدود 92 نفر بودند.

احدی با اشاره به اسارت چهار زن اسیر ایرانی در زندان‌های عراق گفت: گروه سوم نیز شمسی بهرامی، معصومه آباد، حلیمه آزموده و فاطمه ناهیدی چهار زن اسیر ایرانی بودند که به دست نیروهای عراقی اسیر شدند. خدیجه میرشکار نیز به همراه همسرش به اسارت در آمد. این افراد مدتی در استخبارات عراق، ابوغریب، موصل و ... بودند که جزییات آن در خاطرات آن‌ها آمده است.

(در همین زمینه:  با حبیب رفتم... بدون حبیب بازگشتم/ سه ماه در سلول انفرادی)

او با اشاره به وجود چهار اردوگاه در شهر موصل گفت: این اردوگاه‌ها قلعه‌هایی بودند که ملامصطفی بارزانی در موصل ساخته بود. اولین اردوگاهی که به اسکان اسرا اختصاص داده شد، از نظر مکانی، اردوگاه دوم بود. بعدها که تعداد اسرا زیاد شد، هر چهار اردوگاه را به اسکان اسرا اختصاص دادند. چهار زن اسیر ایرانی ابتدا در اردوگاه موصل 1 بودند و ما هم حدود سه ماه آن‌جا بودیم. بعد به اردوگاه الانبار رفتند و بعد از حدود چهار سال به ایران منتقل شدند.

مدیر عامل مؤسسه فرهنگی پیام آزادگان خاطرنشان کرد: با احتساب این گروه‌ها، اسرایی که به صورت رسمی جزو زنان آزاده محسوب شوند، پنج نفرند.
*مهرخانه