گروه فرهنگی مشرق -  موسسه بین‌المللی دفتر بین‌المللی نمایشگاه‌ها (BIE) که مسئولیت برگزاری این نمایشگاه‌ها را بر عهده دارد، دوره گذشته این مجموعه نمایشگا‌ه‌های جهانی (اکسپو) را در سال 2012 به کره جنوبی سپرد و امسال برای دومین بار پس از سال 1956 این افتخار را نصیب پایتخت میلان کرده است.


آنچه باید از اکسپو میلان 2015 بدانید

موضوع اکسپو میلان 2015 که میزبان شرکت‌کنندگان و بازدیدکنندگانی از 140 کشور جهان است، "تغذیه زمین، انرژی برای زندگی" انتخاب شده و در طول 184 روز برگزاری این رویداد، بازدیدکنندگانی از سراسر جهان با گشت و گذار در این مجموعه نمایشگاه‌ها، با فرهنگ عامه مردم و تنوع و عادت غذایی ملل گوناگون آشنا خواهند شد.



140 کشور شرکت‌کننده در این نمایشگاه بزرگ و عظیم که در محیطی به مساحت یک میلیون متر مربع برگزار می‌شود، به نمایش آخرین تکنولوژی‌های خود برای ارائه غذای سالم و ایمن برای همه ساکنین زمین و در عین حال حفظ توازن در منابع زمین می‌پردازند و در واقع سکویی است برای تبادل ایده و راه‌ حل‌ها با محوریت غذا و تغذیه.

اکسپو 2015 این فرصت را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند با طعم خوشمزه‌ترین غذاهای جهان و بهترین غذاهای ارگانیک از کشورهای مختلف آشنا شوند.

ایتالیا که در سال 1906 تجربه برگزاری اکسپو با موضوع حمل و نقل را داشته، خود را آماده کرده تا علاوه بر میزبانی خوب، از این فرصت فوق‌العاده نه تنها برای معرفی غذاهای منحصر به فرد، بلکه برای شناساندن بیشتر میراث تاریخی و هنری خود به جهانیان استفاده کند.

شهر میلان در تاریخ 31 مارس 2008 در رقابت با شهر ازمیر ترکیه (با موضوع مسیرهایی به آینده بهتر: سلامت برای همه) به عنوان میزبان برگزاری اکسپو در سال 2015 انتخاب شد، در حالی که پیش از این کشورهای روسیه و آمریکا نیز برای میزبانی این مجموعه نمایشگاه‌ها ابزار علاقه کرده بودند.

محل برگزاری اکسپو 2015 در سه کیلومتری جنوب میلان قرار دارد و غرفه‌های تمامی کشورهای شرکت‌کننده در محل طلاقی دو خیابان "دکامنوس" و "کوردو" برپا خواهد شد. خیابان دکامنوس به محل برپایی غرفه‌های کشورهای شرکت‌کننده و خیابان کوردو به غرفه‌های کشور میزبان اختصاص یافته است.

در اکسپوها هر کشور می تواند‌غرفه (پاویلیون) مخصوص به خود را طراحی کند و اندازه غرفه‌ها به توان مالی کشورها بستگی دارد. البته برخی شرکت‌کنندگان نیز می‌توانند بدون ساخت غرفه در غرفه‌هایی گروهی در نمایشگاه حضور یابند.


ایران و اکسپو میلان

غرفه ایران در اکسپو 2015 با توجه به موضوع "تغذیه جهانی: انرژی برای حیات" و همچنین این اعتقاد که بشر میهمان خداوند بر روی زمین است، در محیطی به مساحت 1950 متر و بصورت یک سفره طراحی شده است. طرح مفهومی این سازه که بر اساس سه اصل سنت، دوام‌پذیری و تنوع ساخته شده است توسط تیم معماران به ریاست کامران صفامنش آماده شده و فاز اول پیشرفته آن توسط مهندسان مشاور معماری راه شهر و فاز دوم توسط استویوی ایتالیایی RPA S.r.i توسعه یافته است.


غرفه ایران در دو طبقه ساخته شده است و طبقه بالا به فضای نمایشگاهی اختصاص داده شده و به هفت منطقه جوی ایران تقسیم شده و در طبقه پایین، محصولات صنایع‌دستی و جاذبه های گردشگری و غذاهای ایرانی و سایر خدمات لازم برای بازدیدکننده‌ها عرضه می شود.

پیش‌بینی می‌شود در طول شش ماه برگزاری اکسپو میلان روزانه حداکثر بین 150 تا 250 هزار نفر از این مجموعه نمایشگاه‌های بزرگ و جذاب دیدن کنند.


تداراکات وزارت ارشاد برای میلان

مهدی افضلی، مدیر موسسه توسعه هنرهای معاصر نماینده وزارت ارشاد برای حضور قوی ایران در اکسپو میلان است. افضلی در گفتگو با خبرنگار مشرق گفت: موضوع اصلی اکسپو میلان از فرهنگ و هنر است. هر پنج سال یکبار 6 ماه فرصتی فراهم می‌شود که همه کشورهای دنیا در کنار هم و در یک دهکده جهانی گردهم جمع شوند تا دستاوردهای خود را به دیگران نشان دهند که بخش عمده‌ای از این دستاوردها مرتبط با فرهنگ و هنر است.

وی افزود: اصولا اکسپو میلان یک حرکت فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است که امسال با شعار انرژی و خوراک برای کل دنیا شروع به کار کرده است. در ایران نیز برنامه‌ریزی برنامه‌های فرهنگی مرتبط با این شعار به من واگذار شده است.


افضلی خاطرنشان کرد: وزارت صنعت و معدن و تجارت مدیریت کلی اکسپو میلان را برعهده دارد که شخص وزیر این وزارتخانه مدیریت شورای سیاستگذاری ان را برعهده دارد. در این شورا اعضای اتاق بازرگانی، سازمان ایرانگردی و جهانگردی، محیط زیست، سازمان تبلیغات اسلامی و چند مجموعه دیگر نیز حضور دارند تا حضور  ایران در میلان ایتالیا را قویتر از قبل کنند.

وی به امور فرهنگی انجام شده و برنامه‌هایی که برای این اکسپو در نظر گرفته شده است، اشاره کرد و گفت: ما در وزارت ارشاد یک تیم کارشناسی برای اکسپوی میلان درست کردیم و براساس نظرات کارشناسان کارهایی صورت دادیم که به عقیده ما و شخصیت‌های هنری پاسخی به مطالبات کسانی باشد که به دیدن اکسپو میلان رفته و قصد دارند که ایران اسلامی عزیزمان را از این طریق بشناسند. ازجمله افرادی که مورد مشورت ما قرار گرفت، اردشیر صالح‌پور و استاد درویشی بود که ما را در حوزه نمایش و موسیقی همراهی کردند.

مدیر موسسه توسعه هنرهای معاصر درباره مباحث موسیقی که در اکسپوی میلان مطرح خواهش شد،‌گفت: ما دیدیم که موسیقی باکلام که کاربردی نیست پس سعی کردیم از فرصتی که به دستمان رسیده موسیقی غنی ایران را به گوش جهانیان برسانیم به همین خاطر به سمت موسیقی نواحی رفتیم تا این گونه موسیقیایی را که معرف فرهنگ خودمان است را معرفی کنیم.

وی ادامه داد: بخشی از موسیقی نواحی ما به موضوع خوراک که موضوع اصالی اکسپو نیز هست، ربط دارد. دعا و نیایش، موسیقی کشت، داشت برداشت، موسیقی‌های گیلکی و ... که ما نیز سعی کردیم همین گونه‌ها را به میلان بفرستیم تا هم نمایش داشته باشند وهم موسیقی که اتفاقا اروپایی‌ها هم به شدت به این موسیقی ما علاقه نشان دادند.


افضلی بیان کرد: ما هر 15 روز یکبار روهی جدید از موسیقی نواحی را به میلان اعزام می‌کنیم تا موسیقی تمام نواحی ایران معرفی شوند از جمله اینکه تاکنون گروه‌هایی از بختیاری، لرستان، گلیکی، استان مرکزی، آذری و خراسانی را اعزام کرده و یا در آینده اعزام خواهیم کرد.

وی به روز ملی هر کشور در دوران برگزاری اکسپو اشاره کرد و گفت: هر کشور در زمان اکسپو یک روز مختص به خود دارد که در روز ملی ایران که در یکی دو هفته آینده خواهد بود برنامه‌هایی با حضور مقامات ایرانی، دعوت از ۱۰۰ کشور و مقامات مسوول ایتالیایی در اکسپو میلان برگزار می‌شود، سالار عقیلی موسیقی سنتی ایران را اجرا خواهد کرد.

وی ادامه داد: همچنین گروه حرکات آیینی آذربایجان نیز اجرایی طراحی شده بر اساس تم اکسپو (تغذیه زمین، انرژی برای حیات) در این مراسم ارایه می‌کند. یک گروه نقالی نیز برای اجرا در حاشیه این جشن ملی در ایتالیا پیش‌بینی شده و دو بانوی نقال ایرانی این گروه را همراهی می‌کنند.

رییس کمیته فرهنگ و هنر اکسپو ۲۰۱۵ میلان در پایان بیان کرد: یک گروه موسیقی نواحی نیز همچون دوره‌های پیش از این در این رویداد جهانی شرکت کرده و موسیقی اقوام ایرانی را معرفی خواهد کرد. همچنین این گروه نواحی با لباس‌هایی از اقوام مختلف ایران، از محل برگزاری مراسم روز ملی تا پاویون ایران حرکت کرده و بخشی از فرهنگ مناطق مختلف ایران را به نمایش می‌گذارند.

وی درباره موپوعات نمایشی که برای اکسپو در نظرگرفته شده است، توضیح داد: ما برای بحث نمایش در اکسپو میلان، نگاهی دقیق‌تر به نقالی داشتیم و برای همین یک نمایشنامه نوشته شد تا در میلان اجرا شود. به همراه گروه نقالی دو خانم نیز راهی ایتالیا کردیم تا نشان دهیم برخلاف تبلیغات مضر و مسمومی که برعلیه نگاه حاکم بر زنان در ایران وجود دارد، این خانم‌های ایرانی هستند که در کنار تمام فعالیت‌های اجتماعی خود به کار هنری نیز می‌پردازند.

افضلی موضوع این نمایشنامه نوشته شده را  کشاورزی در ایران زمین معرفی کرد و گفت: ما در قالب یک نمایشنامه نقالی، تاریخ کشاورزی و پیشینه آن که به زمان پادشاهی جمشید بازمی‌گردد را نشان داده‌ایم. در کنار این نقالی چند عروسک غول‌پیکر از مبارک، تکم و چند عروسک خیمه شب ابزی با ابعاد بسیار بزرگ را به میلان برده‌ایم تا معرفی کنیم.



افضلی در پایان و در مورد هزینه و بودجه این اکسپو بیان کرد: هزینه این اکسپو را دولت می‌دهد و مدیریت بالادستی آن را هم دولت برعهده دارد.



آجیل‌فروشی به جای یک کار فرهنگی

عروسک‌های غول پیکر ننه سرما، مبارک، عمو نوروز و پهلوان کچل ارتفاعی حدود ۵ تا ۶ متر دارند و توسط گروهی از هنرمندان تئاتر ایران طراحی و اجرا شده‌‌‌اند و قرار است توسط این گروه نیز در اکسپوی میلان به نمایش درآیند.

این عروسک‌ها از مواد بازیافتی مانند بطری نوشابه و آب ساخته شده‌اند و در مجموع ۱۵۰ کیلو وزن دارند. عروسک‌های غول پیکر به همراه موسیقی در فضای باز اکسپو حرکت کرده و آیین‌های سنتی ایران را به نمایش می‌گذارند. این نمایش‌ها، مخاطبان گروه کودک و نوجوان را که در اکسپوی ۲۰۱۵ میلان حضور دارند، با بخشی از فرهنگ ایران آشنا می‌کنند.


بهروز غریب‌پور که به کار با عروسک شهره است و آثار فاخر عروسکی مانند عاشورا، اپرای حافظ و مولانا از جمله آثار مهم وی در زمینه کار عروسکی است، درباره حضور این عروسک‌ها در اکسپوی میلان گفت: متاسفانه من اجرای این عروسک‌ها در تهران را ندیدم و نمی‌توانم درباره اجرایی که در میلان خواهند داشت داوری و وقضاوت کنم ولی معتقدم که تنها عروسکی که می‌تواند مظهر فرهنگی و نمادی برای ایران باشد مبارک است آن هم نه مبارکی که با دورریختنی‌ها درست شده باشد بلکه عروسکی درست و بزرگ که با بهترین متریال ساخته شده باشد.

وی افزود: در کار عروسکی مهارت‌های تکنیکی سازندگان آن بسیار مهم است زیرا این کیفیت عروسک است که مخاطب را جذب خود می‎کند. نمونه بارز این بحث عروسک‌های خارجی است که ساخته می‌شوند و در تمام دنیا هم مورد استقبال قرار می‌گیرد. حال اینکه بیاییم یک کار دم دستی بکنیم و چند عروسک بزرگی را که از قبل داشتیم به میلان برده و انهار ا نماد نمایش فولکور ایران معرفی کنیم کار اشتباهی است.

کارگردان اپرای عروسکی عاشورا ادامه داد: بهترین شخصیت عروسکی ایران که نماد کشور ما نیز هست، مبارک است که تا مراحل آخر ثبت در یونسکو نیز پیش رفت ولی بنا به دلایلی این مهم اتفاق نیافتاد ولی به هرحال وقتی جشنواره تئاتر عروسکی بین‌‌المللی ایران "جشنواره عروسکی تهران مبارک" است، پس بهتر بود در اکسپو میلان نیز بر روی مبارک تمرکز کنیم.

وی از سلیقه‌ای عمل کردن مسئولان اکسپو گلایه کرد و گفت: به عقیده من حضور ایران در اکسپو میلان علی‌السبیه و از روی اجبار و البته برای حیف و میل مردن بودجه بود به خصوص در بخش فرهنگ و هنر. من برای مشاوره دادن و برنامه ریزی برای این اکسپو دعوت شدم ولی وقتی دیدم که نه مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت و نه مسئولان وزارت ارشاد هیچ اشرافی بر امور ندارند و تنها به فکر ژر کردن رزومه خود هستند و حرف حساب به گوششان نمی‌رود، عطای حضور در این اکسپو و در تیم اجرایی آن را به لقایش بخشیدم.

غریب‌پور حضور ایران در اکسپو میلان با شرایط فعلی را کلا غلط دانست و بیان کرد: غرفه ایران یک غرفه فرهنگی نیست بلکه یک فروشگاه آن هم به شکل بسیار نازلی است که در آن به فروش آجیل و خشکبار پرداخته‌اند. من در جلسه‌ای که با معاون وزیر اقتصاد داشتم اینها را بیان کردم و گفتم تا وضع خرابتر نشده آن را درست کنیم که به من گفتند که کار هنری نمی‌خواهیم بلکه قصدمان درآمدزایی و فروش محصولاتی است که به ایتالیا می‌بریم.

وی ادامه داد: وقتی من دیدم نگاه اینقدر سطحی و غیر فرهنگی است و کسی قصد ندارد ولو به اندازه یک سر سوزن به جایگاه فرهنگی ایران توجه کند، خود را کنار کشیدم. غرفه ایران در حالی بی‌کیفیت‌ترین و نازل‌ترین غرفه در میلان را دارد که کشورهای همسایه همچون تاجیکستان، آذربایجان و قرقیزستان با تمام قوا ژا به میدان گذاشته و برای کشور خود آبرو جمع می‌کنند.


کارگردان اپرای عروسکی حافظ اذعان داشت: تمام کارها در غرفه ایران دقیقه نودی بود در حالی که به عنوان نمونه در غرفه انگلیس مبنا را بر پایه معرفی عسل تولید شده در انگلیس گذاشته بودند و تمام برنامه‌ها اعمم از تو.لید بروشور،‌ کارهای نمایشی، کارهای موسیقیایی و حتی برنامه‌های سینمایی در مورد عسل بود. من قول می‌دهم که اگر ریز نگاه کنیم و از بزدیدکنندگان اکسپو می‌پرسیدید همه به این نتیجه رسیده بودند که بهترین عسل دنیا متعلق به انگلیس است. به همین راحتی و البته با یک برنامه‌ریزی دقیق و چند ساله به بهترین موفقیت رسیدند ولی ما از هر دری در غرفه ایران سخن گفتیم و هیچ نتیجه‌ای هم نخواهیم گرفت. گویا مهمترین چیز برای مسئولا ن ما کسب چند دلار بیشتر است.

 وی افزود: شکی ندارم اگر مسئولان اکسپو میلان بخواهند به کیفیت غرفه‌ها امتیاز دهند ما از آخر دوم یا سوم می‌شویم و بعد از افغانستان و عراق جنگ‌زده قرار خواهیم گرفت که ایکاش این دو کشور در این برنامه حضور داشته بانشد وگرنه ما افتخار آخر شدن را برای خودمان به ارمغان خواهیم آورد.

غریب‌پور در پایان گفت: به عقیده من بهتر این بود که یک آجیل‌فروشی را مجری اکسپو میلان می‌کردند تا دولت وارد عمل شود. لااقل آن آجیل‌فروش ادعای فرهنگ نداشت و ضمنا میدانست چه می‌کند.

مجید احمدی