به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، در یک سال اخیر میزان حضور نظامی ناتو و خصوصا نظامیان آمریکایی در منطقه شرق اروپا و در مرزهای کشور روسیه به شکل عجیبی افزایش پیدا کرده و به نوعی می توان علائم زمان جنگ سرد را در آن یافت. کارشناسان نظامی و سیاسی اعتقاد دارند که به علت عدم وجود ثبات در کشور اوکراین، این امکان وجود دارد که شرایط در این کشور دوباره همانند سال گذشته رو به وخامت رفته و این بار ارتش روسیه به صورت کامل به طرف اشغال اوکراین خواهد رفت.

اما نوع و حجم نیروهایی که در حال حاضر در کشورهای اروپای شرقی قرار دارد در حقیقت نشانگر این امر است که حضور ناتو در منطقه شرق اروپا صرفا نه یک اقدام بازدارنده در قبال تحولات اوکراین و بلکه شروع یک جنگ سرد جدید و محاصره روسیه از سمت غرب است. برای فهم بهتر این مسئله کمی بیشتر به ابعاد این احتمال خواهیم پرداخت.

در هفته گذشته بزرگترین رزمایش هوابرد ناتو در خاک اروپا پس از پایان جنگ سرد آغاز شد که در جریان آن نظامیان از 11 کشور به استعداد 5000 نفر شرکت می کنند. به صورت سنتی و با نگاهی به دکترین ناتو، وظیفه یگان های هوابرد در حقیقت ایفای نقش در بحث یگان های واکنش سریع هستند که به سرعت آماده استقرار در یک منطقه شده و با پرش در مکان مورد نظر، آنجا را تا زمان رسیدن یگان های سنگین تر پیاده و زرهی حفظ می کنند.


جالب اینجاست که در جریان این رزمایش، لشکر 82 هوابرد آمریکا بعد از 14 سال غیبت به اروپا باز خواهد گشت. این یگان که از جمله قدیمی ترین واحدهای هوابرد ارتش آمریکا محسوب می شود در سالهای جنگ سرد یکی از اصلی ترین یگان های ارتش آمریکا در منطقه اروپا محسوب می شد.

بسیج کردن این حجم از نیروهای نظامی آن هم برای مدت 4 هفته تمرین در چند کشور مختلف پدیده ای است که در سالهای اخیر به هیچ عنوان سابقه نداشته است. این یگان ها در کشورهای آلمان، بلغارستان، ایتالیا و رومانی به تمرین می پردازند. در همین حال منابع خبری اعلام کردند که یگانی جدید از تفنگداران نیروی دریایی آمریکا مجهز به تانک، توپخانه و خودروهای زرهی سبک شناسایی برای حمایت از متحدان ناتو عازم بلغارستان شدند.

از سوی دیگر، بیش از ۱۶۰ تفنگدار نیروی دریایی آمریکا همراه با چهار تانک آبرامز، سه یگان توپخانه هویتزر، شش خودروی زرهی سبک و برخی ادوات دیگر وارد آلمان شده‌اند و قرار است راهی بلغارستان شوند. واحد تفنگداران نیروی دریایی آمریکا قرار است با استقرار در بلغارستان به مدت سه دوره شش ماهه متحدان و شرکای خود را آموزش دهد.

مسئله بعدی ارسال برخی سلاح های خاص به کشورهای شرق اروپا است. ایالات متحده از چند ماه قبل تصمیم خود را برای استقرار 250 دستگاه تانک آبرامز به همراه حجم گسترده ای از نفربرهای بردلی و توپهای خودکششی در کشورهای استونی، لیتوانی، بلغارستان، رومانی و لهستان اعلام کرده است که بخش عمده ای از این تجهیزات در حال حاضر در این کشورها استقرار پیدا کرده اند.


ذکر این نکته بسیار مهم است که بعد از فروپاشی اتحاد شوروی سابق و از بین رفتن پیمان ورشو در سال 1991 میلادی، بسیاری از یگان های ارتش آمریکا در منطقه اروپای غربی به خاک اصلی ایالات متحده بازگشتند. یگان های زرهی و واحدهای هوایی با تخصص ضد زره از جمله این یگان ها به شمار می آمدند.

بازگشت پرخبر A-10 به اروپا

در بخش هوایی نیز شاهد حضور هواپیماهای جالبی هستیم. از چند سال قبل وظیفه گشت هوایی بر روی دریای بالتیک و زیر نظر داشتن فعالیت های هوایی روسها در این منطقه به عهده ناتو بود و هر کدام از اعضای این سازمان به صورت دوره ای این وظیفه را انجام می دادند. اما اخیرا هواپیماهایی مثل A-10، F-15C و F-22 نیز به منظقه شرق اروپا وارد شده اند.

حضور هواپیمای ضد زره A-10 که بعد از جنگ سرد اروپا را ترک کرده بود برای بسیاری از کارشناسان یک علامت مشخص و واضح از بحرانی شدن اوضاع در شرق اروپا بود. این هواپیما که در دهه 1970 میلادی به قصد ایفای نقش پشتیبانی نزدیک از نیروهای زمینی و نابودی قوای زرهی و پیاده دشمن طراحی و ساخته شد و در طول جنگ سرد تعداد بالایی از آنها در خط مقدم ناتو در برابر شوروی سابق حضور داشت.


در حال حاضر نیروی هوایی آمریکا قصد دارد در کنار دوازده فروند A-10 حاضر در اروپای مرکزی و شرقی 12 فروند دیگر از این هواپیما را به این منطقه ارسال کند. این هواپیما ها به صورت مرتب در کشورهایی مثل لهستان و استونی به تمرین می پردازند.

حضور جنگنده های برتری هوایی F-15C و F-22 در اروپای شرقی اقدام دیگری بود که بسیاری از کارشناسان را به این باور رساند که شرایط در شرق اروپا به هیچ وجه رو به آرامش نرفته است. در حال حاضر دو فروند جنگنده اف 22 آمریکایی در کشور لهستان حضور داشته و به تمرین با نیروی هوایی این کشور می پردازند. این اولین حضور اف 22 ها در منطقه شرق اروپا محسوب می شود.


تحول اخیر دیگر در بخش هوایی در منطقه اروپا حضور 3 فروند بمب افکن B-52 و دو فروند بمب افکن B-2 در انگلستان است که در راستای افزایش حضور نظامی آمریکا برای تقویت ناتو بر ضد روسیه تفسیر شده است. حضور این بمب افکن های راهبردی یکی از مهمترین نشانه های بدتر شدن اوضاع در منطقه شرق اروپا می باشد.

مسئله بعدی افزایش عجیب تمرین های نظامی ناتو در شرق اروپا است که در یک سال اخیر توجه کارشناسان را به خود جلب کرده است. تمرین های نظامی گسترده در بخش های زمینی، هوایی و دریایی به صورت مشخص برای افزایش آمادگی ناتو برای مقابله با روسیه انجام می شود.

 این تمرین های نظامی به همراه افزایش حضور شناورهای آمریکایی در منطقه دریای سیاه حتی در مواردی به برخوردهای نزدیک بین طرفین و افزایش تشنج در منطقه نیز شده است. حضور هواپیمای سوخوی 24 روسیه در نزدیک ناو آمریکایی یو اس اس دونالد کوک از جمله این حوادث بود که در طی آن ناو آمریکایی به سمت بندری در رومانی عقب نشینی کرد.

در بحث کمک های نظامی هم آمریکا حجم گسترده ای از کمک های آموزشی و تسلیحاتی را به کشورهای شرق اروپا آغاز کرده است که در میان آنها موشک های "جاولین" نقش بسیار ویژه ای را دارند. نگاهی به ساختار ارتش روسیه نشان می دهد که تانک و نیروی زرهی برای روسها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و هر حمله ای بر پایه و مرکزیت قوای زرهی برنامه ریزی خواهد شد. حال آمریکا می خواهد با تحویل موشک های ضد زره جاولین قوای زرهی روسها را با چالش مواجه کند.

اخیرا آمریکا قصد دارد تا تعدادی از این موشک ها را به کشور استونی تحویل دهد. از سوی دیگر دولت اوکراین شدیدا به دنبال تهیه این موشک هاست و حتی رییس جمهور این کشور در مصاحبه ای با روزنامه آمریکایی "وال استریت ژورنال" گفته است که کشورش برای مقابله با قوای زرهی جدایی طلبان شرق اوکراین به حدود 1200 تیر موشک جاولین نیاز دارد. البته در حال حاضر سیاست آمریکا مبنی بر عدم فرستادن کمک های مرگبار به اوکراین تحویل این موشک ها به اوکراین را متوقف کرده است.  البته روسیه نیز درباره تحویل هرگونه سلاح، خصوصا موشک های جاولین به اوکراین، هشدار داده است.


اما شاید بتوان بخش دیگری از سیاست های مربوط به محاصره روسیه را در بحث عدم جمع آوری سامانه های دفاع موشکی آمریکا در شرق اروپا دانست. در ابتدا آمریکایی ها به بهانه واهی تهدید موشکی ایران تشکیلات عریض و طویل راداری و موشکی را در شرق اروپاف خصوصا کشور لهستان نصب کردند.

پس از امضاء توافق هسته ای بین ایران و کشورهای 1+5 ، روسیه فورا از آمریکا خواست که بر اساس صحبتهای پیشین خود مبنی بر این که در صورت حل و فصل موضوع هسته ای ایران سپر موشکی از شرق اروپا برچیده خواهد شد به حضور این سامانه در شرق اروپا پایان دهد. مسئله ای که تا به امروز آمریکا از آن سرباز زده و موجبات نارضایتی شدید روسها را فراهم کرده است.


آنچه که در بالا آمده است نگاهی کوتاه به افزایش حضور نظامی ناتو در منطقه شرق اروپا است. در حال حاضر تعداد نیروها و جنگ افزارهای ناتو در منطقه اروپای مرکزی و شرقی بمانند شرایط زمان جنگ سرد نیست اما مسلما در صورت هرگونه وخامت بیشتر اوضاع در شرق اوکراین این حضور گسترده تر خواهد شد و در صورتی که درگیری ها در شرق اوکراین دوباره به صورت علنی بین طرفین با سلاح های سنگین آغاز شود امکان بروز هر پیشامدی وجود دارد؛ حوادثی که حتی به نظر برخی از رسانه ها می تواند به آغاز جنگ جهانی سوم منجر شود.