مروری بر نوع برخورد آژانس با موضوع هسته ای صلح آمیز ایران می تواند ما را در پاسخ به این سوال یاری دهد.

واقعیت این است که از سال 1381 که موضوع فعالیت هسته ای ایران در دستور کار شورای حکام آژانس قرار گرفت، مدیران کل آژانس نتوانسته اند از آزمون دروازه بانی مسائل محرمانه خصوصا فعالیت هسته ای صلح آمیز ایران اسلامی سربلند بیرون آیند.

انتشار بندهای مهم گزارش مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی در آستانه نشست های دوره ای شورای حکام توسط خبرگزاری های غربی به ویژه رویترز، پرداختن و تشریح مسائل ریز فنی درباره فعالیت هسته ای ایران آن هم در شرایطی که هر بار نمایندگان ایران در آژانس یادآور می شدند ورود به چنین مسائل جزئی در گزارش های مدیرکل ضرورت نداشته؛ بلکه صرفا زمینه بهره برداری دشمنان و پیچیدگی بیشتر حل و فصل موضوع هسته ای ایران را در پی خواهد داشت، ترور دانشمندان هسته ای ایران با استفاده از درز اطلاعات محرمانه از سوی آژانس و اعتراف مقامات رژیم صهیونیستی از جمله موشه یعلون وزیر جنگ اسرائیل در مصاحبه با هفته نامه اشپیگل آلمان در این زمینه نمونه های کوچکی از موارد متعددی هستند که نشان می دهد آژانس بین المللی انرژی اتمی تنها در سطح سیاست های اعلامی نسبت به حفظ مسائل محرمانه اعضا وعده هایی داده و می دهد، اما در سطح سیاست های عملی کارنامه اش ضعیف است.

دروازه بانی ضعیف آژانس در قبال صیانت اطلاعات محرمانه اعضای خود به ویژه جمهوری اسلامی ایران در حالی است که مدیرکل و کارکنان آژانس به استناد مفاد اساسنامه آژانس متعهد به حفظ اسرار اعضا هستند، چنان که در بند 5 ماده 7 اساسنامه آژانس به صراحت آمده است: مدیرکل و کارمندان در انجام وظایف خود از هیچ مقامی غیر از موسسه نه کسب تکلیف و نه قبول دستور خواهند کرد و نظر به مسئولیت هایی که در قبال موسسه دارند هیچ سرّ صنعتی یا اطلاعات محرمانه دیگری که در نتیجه انجام وظایف رسمی موسسه بر آنان مکشوف شده افشا نخواهند کرد.

با وجود صراحت مفاد ماده 7 اساسنامه آژانس ملاحظه می شود که از یک سو مدیران کل آژانس به شدت تحت تاثیر فشارهای سیاسی برخی اعضای غربی شورای حکام آژانس از جمله آمریکا قرار دارند که این به خوبی از مواضع و ادبیات دو پهلوی آنها در تنظیم گزارش های دوره ای شان محسوس است و از سوی دیگر در حفظ اسرار و اطلاعات محرمانه اعضا نیز موفق نبوده چنان که همواره اطلاعات محرمانه اعضا به بیرون درز کرده، به سهولت در اختیار مقامات سیاسی و رسانه ای غربی قرار گرفته است.

با توجه به این پیشینه که نقض آشکار مقررات اساسنامه آژانس است امید می رود اظهارات آقای آمانو مبنی بر احترام آژانس به اطلاعات محرمانه با توجه به حساسیت موضوع هسته ای ایران آن هم در فرآیند بررسی و اجرای برجام بیشتر در سطح سیاست های عملی آژانس و نه سیاست های اعلامی این سازوکار تخصصی بین المللی نمود داشته باشد.