به گزارش ممشرق، سال‌ها است که می گویند بازار کار ایران حرفه ای نیست و افراد در جایگاه های خود قرار نمی گیرند. برخی با استفاده از فرصت ها و رانت به پُست ها و شرایط ایده آل دست پیدا می کنند و برخی در عین صلاحیت و بعضا از روی عمد دیده نمی شوند و در واقع کشور فرصت استفاده از تخصص و مهارت آنها را در راستای ارتقاء تولید ملی از دست می دهد.
این مسئله برای گروهی آنقدر جدی و حائز اهمیت می شود که نمی توانند با تبعیض موجود در روابط بازار کار کنار بیایند و از این رو، بار سفر می بندند و مسافر خارج از کشور می شوند. البته در این رهگذر، برخی از ایرانیان نیز توانسته اند در آنسوی مرزها به زمینه ها و موقعیت های خوبی هم دست پیدا کنند.
روابطی که سرمایه‌های فکری را می‌خورد
برخی معتقدند باید تخصص، مهارت و صلاحیت آنها در واگذاری مشاغل دیده شود اما برخی دیگر می گویند بهتر است مشاغل کلیدی و با اهمیت به دوستان و آشنایان سپرده شود و اساسا آنچه که در دوستی ها به دست می آید، در روابط کاری حرفه ای نیست، همچنین معتقدند از طریق دوستی می توانند بر امور تسلط داشته باشند و دیگر لازم نیست به خواسته ها و مسائل حرفه ای که ممکن است برای پیشبرد امور از سوی صاحبان تخصص و دانش داده شود، گوش دهند.
حالا پس از دهه ها رواج این نگرش حتی در کوچک ترین پُست ها و مشاغل جزئی، بازار کار کشور به نقطه ای رسیده است که دیگر چیزی به عنوان حرفه ای گری در آن مطرح نیست و این بازار با انبوهی از مدیریت های غیرحرفه ای و ناکارآمد حتی در مدیریت های بالا مواجه شده و تلخ تر اینکه ممکن است راهبری و مدیریت گروهی از حرفه ای ها نیز در مواردی به افراد غیرحرفه ای و غیرمتخصص واگذار شود که از پیش نتیجه کار مشخص خواهد بود.
کارشناسان عقیده دارند اینکه برخی مشاغل و فرصت ها در اختیار اطرافیان و آشنایان قرار گیرد تقریبا در تمامی نظام های اقتصادی دنیا به صورت غیررسمی مرسوم بوده، اجرا می شود و تنها مختص بازار کار ایران نیست اما چیزی که باعث وارد شدن ضربه به بازار داخلی ما در این بخش می شود، شیوع این دیدگاه و ترجیح روابط به جای ضوابط حتی در کوچک ترین بنگاه ها و کارگاه های کشور است.
آشنایانی که رئیس می‌شوند
در اقتصادهای حرفه ای و پیشرفته، این روابط نیست که به جای ضوابط می نشیند بلکه مهارت و تخصص انجام کار است که حکم می کند افراد در چه جایگاهی قرار بگیرند. اگر مسئولیت و مدیریت یک بنگاه بزرگ کشور به فردی فاقد صلاحیت واگذار شود، قطعا نتیجه آن از دست رفتن سهم بازار، ریزش نیروی کار، افت راندمان تولید و در نهایت نیز ورشکستکی و تعطیلی خواهد بود.
هنوز این نگاه که اگر فرد توان و تخصص انجام کاری را نداشته باشد، آن پروژه شکست خواهد خود و یا تضعیف می شود در واگذاری مشاغل، پُست ها و مسئولیت ها در ایران وجود ندارد. اینکه در برخی بخش ها نیز تقریبا این متخصصان هستند که حکم می کنند، ناشی از ماهیت آن کار است، مانند اینکه نمی توان انجام یک عمل جراحی را به دوستان و آشنایان سپرد و پزشک متخصص را در کنار دست او قرار داد؛ هرچند ممکن است در این بخش نیز در تقسیم مدیریت ها دوستانه رفتار شود.
معمولا روال کار حتی در دولت هایی که در ایران بر سر کار می آیند اینگونه است که اصطلاحا برخی اتوبوسی می آیند و مسئولیت ها را در اختیار گرفته و بین خود تقسیم می کنند حتی اگر در مورد آن مسئولیت، چندان شناختی هم نداشته باشند.
برخی مدیران طرفدار ایده فعالیت اتوبوسی و واگذاری مسئولیت ها به دوستان و آشنایان می گویند نمی توانند به غریبه ها در انجام امور اعتماد کنند؛ از اینرو ترجیح می دهند با دوستانشان کار کنند. این است که حالا می بینیم مدیری به یکباره از صنعت به ورزش و از آنجا به فرهنگ پا می گذارد، دستور می دهد و ابلاغیه صادر می کند.
مدیرانی که اتوبوسی می‌آیند و می‌روند
متاسفانه رویه استفاده از مدیران اتوبوسی در ایران از دولت‌ها شروع شده و حالا در بخش‌های اقتصادی کشور و حتی بخش خصوصی نیز رواج دارد. اینکه چنین تفکری در کلیه بخش‌های کشور تقویت شده و جزو فرهنگ کاری مدیران در آمده، قطعا باعث آسیب به کشور شده و می‌شود.
در این میان، حسن روحانی رئیس دولت تدبیر و امید درباره مدیران اتوبوسی گفته است: مدیرانی که از قبل دولت یازدهم به صورت اتوبوسی وارد شده اند، به صورت اتوبوسی نیز خواهند رفت.
حالا مسئولان وزارت کار می گویند به دنبال عملیاتی کردن ایده ای در بازار کار ایران هستند که طی آن، مسئولیت‌ها به صلاحیت افراد واگذار شود و ضوابط به جای روابط بنشیند.
کورش پرند، معاون وزیر کار با اشاره به موفقیت اجرای طرح صلاحیت حرفه ای به عنوان پایلوت کشور گفت: در حال حاضر ۷۰ کشور این طرح را به عنوان یک مدل تخصصی و رو به توسعه اجرا کرده اند. پرند با تشریح طرح نظام صلاحیت حرفه ای در کشور افزود: افراد بر اساس مدارک حرفه ای، گواهینامه های مهارتی، تجربه کاری و یا آمادگی جسمانی سطحی را به دست می آورند که بر اساس آن در شغل های مرتبط فعالیت می کنند.
معاون وزیر تعاون، کار و رفاه با بیان اینکه نظام صلاحیت فردی در سازمان فنی حرفه ای کشور ۹ سطح دارد گفت: افراد براساس آن ارتقاء شغلی می یابند و برای آنها گواهینامه مهارت تخصصی یا حرفه ای صادر می شود.
مدرک گرایی بلای جان بازار کار
وی با انتقاد از گسترش مدرک گرائی و آموزش های آکادمیک، افزود: در بسیاری از کارخانجات کشورهای صنعتی و توسعه یافته با روش و آموزش هنگام کار، اشتغال پایدار ایجاد و پیشرفت های زیادی به دست آمده است.
پرند با تاکید بر اینکه نظام صلاحيت حرفه اي لازمه نهادينه كردن فرهنگ كار و مهارت آموزي است، بيان داشت: نظام صلاحيت حرفه اي لازمه نهادينه كردن فرهنگ كار و مهارت آموزي در كشور است. كشور ما به نظام صلاحيت حرفه اي نيازمند است تا فرهنگ كار و مهارت آموزي، جايگزين فرهنگ مدرک گرايي شود.
وي تصريح كرد: در نظام صلاحيت حرفه اي بر اساس تجربه، مهارت، گواهي نامه هاي لازم، مدرک، اخلاق حرفه اي و در بعضي از رشته ها آمادگي جسماني سطح نيروي كار مشخص مي شود. پرند بيان داشت: در شرايط امروز كشور با توجه به افق چشم انداز بسيار خوبي كه براي كشورمان ترسيم شده، يكي از بهترين راهكارها براي ارتقاي نيروي كار سرمايه گذاري در بخش آموزش است.
