به گزارش مشرق، در
روزهای گذشته خبری منتشر شد مبنی بر اینکه سلمان رشدی نویسنده کتاب موهن
«آیات شیطانی»، امسال سخنران کنفرانس مطبوعاتی و افتتاحیه نمایشگاه کتاب
فرانکفورت، بزرگترین و مهمترین نمایشگاه کتاب جهان، خواهد بود تا برای
نویسندگان و صنعت کتاب در مورد آزادی بیان صحبت کند.
همان زمان سایت رسمی نمایشگاه کتاب فرانکفورت درباره این تصمیم نوشت:
«سلمان رشدی نویسنده، افتتاحیه کنفرانس مطبوعاتی نمایشگاه کتاب فرانکفورت
را آغاز می‌کند. وی نه تنها نویسندگان بلکه تمام صنعت نشر کتاب را تحت
تاثیر خود قرار داد. این دلیل اصلی استفاده از موضوع آزادی بیان و مرزها به
عنوان موضوع اصلی نمایشگاه کتاب امسال است.»
انتشار
خبر رسمی انتخاب سلمان رشدی به عنوان سخنران کنفرانس افتتاحیه نمایشگاه
فرانکفورت بازاب‌های خبری فراوانی یافت اما از همان روز نخست، بیش از همه
انتظار می‌رفت که دولت جمهوری اسلامی موضع قاطعانه و سیاستی فعالانه در
واکنش به چنین تصمیمی اتخاذ نماید.
سلمان
رشدی، نویسنده هندی‌تبارِ کتاب موهن «ایات شیطانی»، پس از اعلام حکم
ارتداد توسط امام خمینی زندگی مخفیانه و همراه با حفاظت شدید را تجربه
می‌کند و درواقع انتخاب او توسط مدیران نمایشگاه فرانکفورت انتخابی آگاهانه
و در جهت ایجاد حساسیت در یک و نیم میلیارد مسلمان در جهان بوده است و
طبعا در چنین شرایطی نیز انتظار از جمهوری اسلامی ایران برای حضوری قطعانه و
البته فعال بیش از هر زمانی دیگری است.
با
وجود گذشت چندین روز از انتشار این خبر اما هیچ واکنشی از سوی دولت به این
اتفاق انجا نشد تا اینکه روز گذشته، سیدعباس صالحی، معاون فرهنگی وزارت
ارشاد در واکنشی دیرهنگام و البته منفعلانه سخنرانی سلمان رشدی در نشست
خبری نمایشگاه کتاب فرانکفورت را حرکتی غیرفرهنگی دانست و نسبت به آن
اعتراض کرد.
صالحی
گفت: «اساساً این حرکت را که توسط نمایشگاه کتاب فرانکفورت برنامه‌ریزی
شده است و از جملۀ خط قرمزهای نظام جمهوری اسلامی ایران و وزارت فرهنگ و
ارشاد اسلامی به شمار می‌رود، حرکتی غیرفرهنگی می‌دانم..... از مدیران این
نمایشگاه می‌خواهیم در مورد لغو این برنامه اقدام کنند... در عین حال ما در
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حال بررسی در خصوص عدم شرکت ایران در این
نمایشگاه هستیم.»
پیش
از صالحی البته علی زارعی‌نجفدری دبیرکل اتحادیه جهانی ناشران مسلمان در
واکنشی جدی‌تر از عدم حضور این اتحادیه و صدور بیانیه‌ای اعتراض آمیز در
واکنش به سخنرانی «سلمان رشدی» در نمایشگاه کتاب فرانکفورت خبر داده بود.
زارعی
با اشاره به سخنرانی «سلمان
رشدی» در نشست خبری شصت و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت گفته
بود: «رشدی عنصر هتاکی است که سیستم رسانه‌ای نظام سلطه سعی دارد او را
به عنوان نویسنده و متفکر جا اندازد، علی رغم همه تلاش‌هایی که انجام شد،
نتوانستند این عتصر هتاک را به عنوان نویسنده جا بیاندازند و این از
موفقیت‌های حکم امام(ره) درباره او بود. حضور هتاکی مانند رشدی در نمایشگاه
فرانکفورت نتیجه این است که نظام سلطه بر مسئولان برگزاری نمایشگاه
فرانکفورت دیکته و تحمیل کرده‌اند، هیچ منطقی نمی‌تواند، بپذیرد، سابقه
برگزاری ۷ دهه نمایشگاه‌های بین‌المللی فرانکفورت با چنین موضع‌گیری‌های
سیاسی زیر سوال برود.»
زارعی
در پاسخ به اینکه اتحادیه جهانی ناشران مسلمان چه موضعی دربرابر این اقدام
اتخاذ خواهد کرد نیز گفته بود که: «ما از مدت‌ها قبل برای حضور در این
نمایشگاه مقدماتی را فراهم کرده بودیم، امروز نیز تصمیم قطعی خود برای حضور
را منوط می‌کند به حضور یا عدم حضور سلمان رشدی، اگر این فرد در نشست
خبری حضور داشته باشد، اتحادیه جهانی ناشران مسلمان به نشانه اعتراض حضور
نخواهد یافت.»
جز
این اما، امیرمسعود شهرام‌نیا رئیس موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی و رئیس غرفه
ایران در نمایشگاه کتاب فرانکفورت در موضعی کاملا منفعلانه در مورد
اقداماتی که قرار است، در اعتراض به حضور این نویسنده، از سوی جمهوری
اسلامی انجام شود با تقلیل سطح واکنش ایران به عدم حضور مسئولان غرفه ایران
در نشست سلمان رشدی گفته بود: «عدم حضور ایران در نمایشگاه کتاب فرانکفورت
به نوعی متوجه کردن بیشتر و زنده کردن توجه به این نویسنده هتاک است و به
مصلحت نیست. ما ۴ برنامه را پیش رو داریم، اول اینکه قرار شده است، هیچ
فردی از جمهوری اسلامی ایران در نشست‌هایی که سلمان رشدی حضور داشته باشد،
حضور نخواهد داشت، چه نشست خبری باشد، چه مراسم افتتاحیه یا هر نشست
دیگر.»
این
موضع مسئول غرفه ایران در مورد عدم حضور در نشست خبری سلمان رشدی اما در
حالی اتفاق می‌افتاد که با توجه به تاکید فراوان مدیران فرهنگی دولت از
جمله علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، بر تقویت دیپلماسی فرهنگی و
رابطه جدی‌تر و فعال‌تر با دنیا در زمینه فرهنگی در دولت اعتدال، مدیران
فرهنگی دولت سیاست فرهنگی فعالانه‌تری را نسبت به این اتفاق مهم و
حساسیت‌برانگیز اتخاذ نمایند و با هماهنگی با کشورهای اسلامی و ساماندهی
اعتراضی گسترده به مدیران و سیاست‌گذاران نمایشگاه فرانکفورت اساسا مانع
حضور وی در این نمایشگاه شوند.
نکته
جالب توجه اما این است که افتتاح نمایشگاه فرانکفورت با حضور نویسنده
مرتدف با علم به حساسیت مسلمانان به‌ویژه جمهوری اسلامی، در حالی اتفاق
می‌افتد که وزیر ارشاد در ماه‌های گذشته همواره از گشوده شدن باب تعاملات
فرهنگی با غرب پس از توافق صحبت کرده است، اما حالا حتی در مقابل چنین
اتفاق بزرگی نیز شاهد هیچگونه تعاملی و واکنش و فعالیتی از سوی وزارت ارشاد
جمهوری اسلامی نیستیم.
علی
جنتی نزدیک دو ماه قبل در دومین اجلاس سراسری مدیران کل فرهنگ و ارشاد
استان‌ها گفته بود: «بعد از توافق اقبال عمومی به کشور زیاد شده است و رفت و
آمدها نیز بیشتر شده است. قبل از توافق معاونین وزرا هم حاضر نبودند به
کشور بیایند اما در حال حاضر خود وزرا می آیند و به کشورمان رفت و آمد
می‌کنند، رفت و آمد توریست‌ها هم بسیار زیاد شده است و شاید تا یک سال دیگر
ما هتل کافی برای توریست‌ها نداشته باشیم.»
او
پیش از آن نیز با پیوند زدن فرهنگ و توافق هسته‌ای گفته بود: «امیدوارم با
این توافق نهایی ایران و قدرت‌های جهانی در زمینه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای
ایران و رفع برخی محدودیت‌های بین المللی، جهشی چشمگیر در سینمای ایران رخ
دهد و به‌تبع آن این جشنواره نیز شاهد استقبالی شگرف باشد.»
اما
حالا ظاهرا رفت و آمد راحت‌تر وزرا و رابطه بهتر با جهان تاثیر چندانی در
کشورهای مقابل برای عدم دعوت از چهره‌های ضداسلام و ایران و همچنین تاثیر
چندانی بر وزارت ارشاد ایران برای تعامل و پیگیری جدی‌تر موضوعاتی از این
قبیل نداشته است تا نمایندگان فرهنگی جمهوری اسلامی برای عدم تقابل با دنیا
سطح واکنش خود را تا عدم شرکت در جلسه سخنرانی سلمان رشدی، نویسنده کتاب
توهین آمیز به پیامبر اعظم(ص)، تقلیل دهند.
