به گزارش مشرق
به نقل از «واشنگتن پست»، یک روز پس از پاکسازی طالبان از شهر قندوز در
شمال افغانستان که اشغال این شهر پس از سال 2001 میلادی موفقیت بزرگی برای
این گروه محسوب می‌شد، شش گلوله از پنجره بیمارستان پزشکان بدون مرز وارد
ساختمان شد.شدت حمله شبه‌نظامیان در حدی بود که نیروهای امنیتی محلی سرکوب شده بودند و نگرانی‌هایی در مورد وضعیت غیرنظامیان نیز به وجود آمده بود. پزشکان و پرستاران نیز مشغول مداوای بیماران و زخمی‌ها بودند.
همچنین واقعه بزرگتری در بیمارستان پزشکان بدون مرز، چهار روز بعد زمانی اتفاق افتاد که در ساعات اولیه سه اکتبر، مشاوران نظامی آمریکایی به هواپیمای جنگی اجازه دادند تا حمله مرگباری را آغاز کند.
هواپیمای(AC-130U) در تاریکی هوا به پرواز در آمد و این بیمارستان را با توپ جنگی مجهز به مهمات انفجاری قوی بیش از یک ساعت مورد حمله قرار داد.
این حمله حداقل 22 کشته بر جا گذاشت و حتی برخی از آنها زنده زنده سوزانده شدند.
پزشکان بدون مرز که این حمله را جنایت جنگی اعلام کردند، خواستار تحقیقات بین‌المللی در این زمینه شدند.
نظامیان آمریکایی با تغییر موضع نسبت به روز نخست این حادثه گفتند که بیمارستان به طور «اشتباه» مورد حمله قرار گرفته و آنها تلاش می‌کردند تا از نیروهای امنیت ملی افغانستان پشتیبانی کنند. اما ارتش آمریکا از ارائه جزئیات بیشتر در مورد این حادثه در حالی امتناع کرد که این حادثه یکی از ننگین‌ترین حملات هوایی نیروهای آمریکایی در سالهای اخیر محسوب می‌شود.
این گزارش بر حسب مصاحبه‌های انجام‌شده در آمریکا و افغانستان با مقامات دو کشور، اعضای پزشکان بدون مرز و ساکنان محلی شهر قندوز انجام شده که نام برخی از آنها به دلیل تحقیقات ذکر نشده است.
اگرچه نیروهای دولتی بیشتر شهر قندوز را پس گرفتند، سقوط این شهر توسط تعداد اندکی از شبه‌نظامیان زنگ خطری برای دولت افغانستان و متحدان غربی آن بود که بیانگر قدرت و توانمندی طالبان در زمان خروج نیروهای خارجی از این کشور است.
افراد طالبان چند روز پس از سقوط قندوز در 28 سپتامبر، خط کنترلی خود را در اطراف محله‌های این بیمارستان مستقر کردند و تردد ساکنان را کنترل و قوانین خود را اجرا می‌کردند.
بر اساس گفته ساکنان محلی و کارمندان بیمارستان، منطقه «اسپین‌زر» در مرکز قندوز که تحت کنترل طالبان بود، به مدت بیش از یک هفته هیچ درگیری وجود نداشت.
پزشکان و پرستاران در بیمارستانی که آژانس‌های بین‌المللی امداد و نجات در سالهای اخیر تجهیزات پزشکی خوبی را در ولایت قندوز فراهم کرده بودند، از هر موقع دیگری بیشتر مشغول درمان زخمی‌ها بودند.
آنها بین 28 سپتامبر و سه اکتبر، 394 بیمار را معاینه و درمان کردند که برخی از آنها در جنگ درون شهری زخمی شده بودند.
به گفته گارد امنیتی این بیمارستان، حتی در تمام هفته جنگجویان طالبان به این بیمارستان مراجعه می‌کردند و درخواست معالجه می‌کردند.
گارد امنیتی بیمارستان ادامه داد: قبل از اینکه به این جنگجویان اجازه ورود به محوطه بیمارستان داده می‌شد، آنها می‌بایست سلاح‌هایشان را به گارد امنیتی تحویل می‌دادند.
جنگجویان طالبان زخمی‌شده نیز مانند بیماران دیگر مداوا می‌شدند. به نظر می‌رسید که آنها به بی‌طرفی این بیمارستان احترام می‌گذارند.
گارد امنیتی بیمارستان قندوز افزود: طالبان حتی به آن دسته از نیروهای امنیتی که زخمی‌شده بودند و به بیمارستان برای مداوا منتقل شده بودند، آسیبی نمی‌رساندند.
پزشکان بدون مرز با اشاره به قوانین «کنوانسیون ژنو» مبنی بر اینکه سرباز یا شبه‌نظامی زخمی‌شده می‌بایست مانند دیگر غیرنظامیان درمان شود، گفت: اینکه فرد زخمی‌شده به کدام گروه وابسته است، برای ما مهم نیست.
«گیلهم مولینی» مدیر عملیات‌های سازمانی در افغانستان گفت: به دلیل محافظت سازمانی، حتی نمی‌خواهیم بدانیم که چه کسی به عنوان بیمار داخل بیمارستان بستری است.
اما مقامات سازمانی گفتند: برخی از طالبان در این بیمارستان معالجه شدند.
بر اساس گزارش گارد امنیتی، تنها طالبان نبودند که در طول هفته در این بیمارستان مداوا شدند.
گارد امنیتی افزود: در روز دوشنبه 28 سپتامبر، زمانی که جنگ قندوز آغاز شد، «ملا عبدالسلام» فرمانده ارشد طالبان در قندوز به ملاقات طالبان زخمی به بیمارستان رفت.
برخی از مقامات افغانستان گفتند که طالبان از این بیمارستان به عنوان پایگاه استفاده می‌کردند.
این در حالی است که پرسنل پزشکان بدون مرز با انتقاد از این ادعا گفتند: هیچ فرمانده و جنگجوی طالبان از محوطه بیمارستان برای برنامه‌ریزی و انجام حملات استفاده نکرده است.
درهم شکستن آرامش:
در ساعات اولیه شنبه یه اکتبر، تیمی متشکل از نیروی عملیات ویژه آمریکا
جنگ در قندوز را از یک مرکز کوچک عملیات مشترک آمریکا- افغانستان مستقر در
فرودگاهی در پنج مایلی جنوب این شهر دنبال می‌کرد. این مرکز عملیاتی خط
ارتباطی نیروهای آمریکایی با نیروهای محلی بود.
به عنوان بخشی از ماموریت محدود نظامی آمریکا در افغانستان، نیروهای آمریکایی آن شب نیروهای ویژه افغان را در حالی پشتیبانی می‌کرد که در شهر قندوز می‌جنگیدند. همچنین آنها حملات هوایی را برای حمایت نیروهای افغان علیه طالبان هماهنگ می‌کردند.
« جان کمپبل» فرمانده نیروهای آمریکایی در افغانستان به مجلس این کشور گفت: نیروهای آمریکایی در اطراف شهر قندوز برای نیروهای محلی افغانستان برنامه‌ریزی می‌کردند و به آنها مشاوره و آموزش می‌دادند که مرکز حمایتی آن در فرودگاه بود.
نیروهای امنیتی افغانستان در روزهای پس از سقوط قندوز تا منطقه تجاری این شهر پیشروی کردند اما با طالبانی که در ساختمان‌های دولتی، خانه‌های شخصی و ادارات تخلیه‌شده گروه‌های بین‌المللی پنهان شده بودند نیز درگیر شدند. اینکه نیروهای امنیتی بطور کامل وارد شهر نشدند، به دلیل حملات هوایی نیروهای آمریکایی بود که برای حمایت این نیروها انجام می‌شد.
با این حال، حملاتی نیز در اوایل هفته گذشته گزارش شد مبنی بر این که حدود 50 جنگجوی طالب که قصد داشتند خودشان را به پایگاه‌های نیروهای ائتلاف و افغان برسانند، کشته شدند.
در شب دو اکتبر، پنج زخمی از اعضای خانواده‌ای که تلاش داشتند تا از شهر فرار کنند، به بیمارستان منتقل شدند. پس از آن درگیری دیگری گزارش نشد.
مولینی گفت: اولین بار بود که پرسنل بیمارستان فرصت استراحت و برنامه‌ریزی برای جراحی‌های تعویق افتاده را پیدا کرده بودند.
«اسلام‌الدین» که خانه‌اش در نزدیکی این بیمارستان است، گفت: تقریبا نیمه شب بود که درگیری میان طالبان و نیروهای دولتی آغاز شد و به سرعت شدت گرفت.
مشاوران آمریکایی مستقر در فرودگاه درخواست کمک فوری از نیروهای ویژه افغانستان در نزدیکی بیمارستان دریافت کردند.
مشاوران نیروهای عملیات ویژه آمریکا با عجله دستور حمایت هوایی اضطراری از کماندوهای افغانستان را صادر کرد.
خیلی زود هواپیمای جنگی AC-130U از گردان عملیات ویژه به سمت هدف مورد نظر به پرواز در آمد.
این مدل هواپیما، یکی از انواع مختلف AC-130 است. این هواپیما که از جنگ ویتنام تاکنون مورد استفاده قرار گرفته است، قابلیت شلیک توپ‌های 25، 40 و 105 میلی متری هاویتزر را دارد. سلاح‌های آن در سمت چپ این هواپیما قرار گرفته‌اند و ده‌ها خدمه شامل افسر ارتباط زمینی عملیات ویژه که مسئول هماهنگی با نیروهای زمینی است نیز در آ« حضور دارند.
این هواپیمای جنگی مجهز به سنسورهای سبک و حرارتی است که قابلیت دید در تمام وضعیت آب و هوایی در میدان جنگ را فراهم می‌کند.
بر اساس گفته افرادی که شاهد این حادثه بودند، نیروهای آمریکایی مستقر در مرکز عملیات مشترک، این هواپیما را به طرف نیروهای ویژه افغانستان هدایت کردند و اولین دستور آتش را به آن دادند. مکان و دیگر اطلاعات نیروهای افغان به این هواپیما نیز داده شد.
بر اساس گفته یکی از افرادی که عملیات این هواپیمای جنگی را تحت نظارت داشت، اپراتورهای سنسور این هواپیما تعدادی جنگجو را در محوطه جلوی بیمارستان شناسایی کردند. در پی آن، خدمه این هواپیما دو بار از مرکز عملیات مشترک درخواست کرد که آیا دستور حمله داده می‌شود؟
اینکه نیروهای طالبان چطور در بیمارستان بودند، سوال اصلی محققان است. حتی اگر طالبان هم از این بیمارستان شلیک می‌کردند، در صورتی که خدمه هواپیما بداند که این مکان از غیرنظامیان محافظت می‌کند، بر اساس قوانین شلیک آمریکا، هیچ کس اجازه حمله به این مکان را ندارد.
«پیتر کوک» مشاور مطبوعاتی پنتاگون گفت: نظامیان آمریکایی به خانواده‌های قربانیان این حادثه غرامت پرداخت می‌کند و همچنین مسئولیت بازسازی این بیمارستان را بر عهده می‌گیرد.
محققان آمریکایی در حال حاضر تلاش می‌کنند تا بفهمند که آیا خدمه این هواپیمای جنگی از اینکه هدف مورد نظر بیمارستان است، آگاهی داشتند یا خیر.
دولت افغانستان در حالی در مورد حضور جنگجویان طالبان یا شلیک آنها از نزدیکی این بیمارستان هیچ اظهار نظری نکرده اما برخی مقامات محلی گفتند که طالبان از این بیمارستان به عنوان مرکز فرماندهی عملیات استفاده می‌کردند.
در حالی که پزشکان بدون مرز نیز بشدت این اظهار نظرها را رد کرده است.
چه کسی درخواست پشتیبانی هوایی کرد؟
یکی دیگر از سوالات مبهم این است که چه کسی درخواست پشتیبانی هوایی را خواسته بود؟
ژنرال «دولت وزیری» معاون سخنگوی وزارت دفاع افغانستان گفت: نظامیان یگان 209 ارتش افغانستان در آن منطقه می‌جنگیدند اما مقامات کابل از درخواست آنها از مشاوران آمریکایی مستقر در فرودگاه قندوز ابراز بی‌اطلاعی کردند.
وزیری ادامه داد: شک دارم که نظامیان افغانستان از محل این بیمارستان آگاهی داشتند.
وی افزود: قبل از اینکه سربازان جنگ را شروع کنند، نقشه‌هایی با جزئیات کامل از محل استقرار پلیس محلی، مسجد، بیمارستان و مدارس به آنها داده شد.
دقایقی پس از ساعت دو شب، هواپیمای تهاجمی AC-130U به دنبال دستور نیروهای آمریکایی به ساختمان اصلی بیمارستان شلیک کردند.
در حالی که واضح نیست در این حمله از چه سلاحی استفاده شده است، توپ 40 میلی‌متری این هواپیما قدرت انفجاری بسیار بالایی دارد که با «زیرکونیوم» پر می‌شود.
یکی از پزشکان بدون مرز که نخواست نامش فاش شود، گفت: شیفتم تمام شده بود و آماده می‌شدم تا در اتاق مخصوص استراحت در بیمارستان بخوابم. ناگهان انفجار وحشتناکی ساختمان را لرزاند. بر اثر این انفجار لامپ و بخشی از سقف فرود آمدند.
این انفجار که احتمالا ناشی از شلیک سلاح 105 میلی‌متری این هواپیما بوده است، بسیار قدرتمند بود که پنجره‌های اتاق‌های مجاور را نیز فرو ریخت.
اسلام‌الدین ادامه داد: بیمارستان در پی شلیک این هواپیما آتش گرفت و پزشکان و دیگر اعضای این بیمارستان برای در امان ماندن از این حمله به طرف زیرزمین فرار کردند.
خلبانان آمریکایی از فاصله بسیار بالا این بیمارستان را در طول مداری دایره مانند بمباران کردند. این هواپیما بیش از 65 دقیقه هر 15 دقیقه یکبار حمله می‌کرد.
برخی از پرسنل بیمارستان و بیماران بلافاصله و برخی دیگر به دلیل گیر افتادن در زیر آوار کشته شدند.
یک پزشک داروساز در دفتر این بیمارستان کشته شد. تعداد شش بیمار به دلیل
آتش‌سوزی داخلی بیمارستان در بخش مراقبت ویژه آن زنده سوختند.
بر اساس گفته‌های پزشکان بدون مرز، کارمندان بیمارستان در طول این حمله تماس‌هایی را با مقامات آمریکایی در کابل و واشنگتن گرفتند.
پزشکان بدون مرز روز قبل از این حادثه بطور مکرر موقعیت بیمارستان را به مقامات گزارش می‌کردند. اما گروه امدادونجات جزئیات دقیق فرد هشدار دهنده را ارائه نکرد. دفتر ستاد عملیات مشترک نیز گفت هنوز شخصی که این اطلاعات را دریافت کرده، مشخص نیست.
افرادی که به زیرزمین پناه برده بودند، حدود ساعت 3:30 دقیقه بامداد دریافتند که حمله این هواپیما قطع شده است. معلوم نیست چرا خدمه این هواپیما حملات خود را متوقف کردند.
برخی از افرادی که در زیرزمین بودند آنچنان ترسیده بودند که تا طلوع خورشید در آنجا ماندند.
یکی از پزشکان داخل زیرزمین گفت: پس از مدتی صدایی شنیدیم که می‌گفت: کسی زنده هست؟ می‌توانید بیرون بیایید.
زمانی که پزشکان به ساختمان سوخته بیمارستان رفتند، با اجساد بیمار و همکاران خود مواجه شدند. برخی از کارمندان شروع به بیرون کشیدن آنها از زیر آوار کردند و کسانی را که زخمی‌شده بودند را معالجه می‌کردند. یکی از پزشکان این بیمارستان در حالی پشت میز خود کشته شده بود که پزشک دیگری تلاش می‌کرد تا جراحی اضطراری را برای نجات او انجام دهد.
