وی افزود: در دوره اسلامی ترجمه نقش زیادی در رشد و گسترش تمدن اسلامی داشته است که نمونه بارز آن رشد و گسترش بیت الحکمه بغداد بود که اطلاعات تاریخی آن موجود است. از رهگذر ترجمه خوانندگان فارسی زبان با مجموعه گرانقدر از رشته‌های مختلف آشنا شدند و آثار ایرانی در معرض خوانش دیگران قرار گرفت.
*ترجمه ابزار گفت وگو، تعامل و ارتباطات فرهنگی
جنتی با اشاره به اولین آشنایی اروپاییان با ایران و اسلام در قرون میانه و معاصر گفت: صدها کتاب مقاله از آثار جاودان و جهانی ایرانی توسط غربی‌ها به زبان‌های اروپایی ترجمه شده است. از نخستین ترجمه قرآن به لاتین، قانون ابن سینا و آثار ادبی ماندگار مولانا، حافظ و ... گامی در مسیر نهضت ترجمه زین سو برای معرفی و عرضه معارف اسلامی به جهانیان بود.
وی ادامه داد: از دوره مشروطه جریان ترجمه روندی دگرگون یافت، با گسترش علوم انسانی و گسترش حوزه‌های فرهنگ رشد صنایع فرهنگی و جهانی، حوزه فرهنگ هم دگرگون شد، اصل روابط فرهنگی بر محویت صنایع فرهنگی استوار شد و جزء مهم آن کتاب بود.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اینکه نقش ترجمه و نشر بین‌الملل در ارتباطات بینافرهنگی بر صاحب‌نظران پوشیده نیست، توضیح داد: این روزها با توجه به بازار گرم بحث دیپلماسی فرهنگی و نظریه‌پردازی آکادمیک در این زمینه باید توجه داشت که این موضوع باید متفاوت از دیپلماسی دولتی باشد که بیشتر بر نقش دولت‌ها در معاهدات توجه داد.
وی افزود: ترجمه را باید در حوزه روابط فرهنگی شامل فعالیت‌های فرهنگی و نقش مؤسسات و نهادهای خصوصی دید که ابعاد تازه‌ای پیش رو دارد، در این صورت می‌توان بومی‌سازی فرهنگی را در فرآیند جهانی‌شدن درک کرد و دریافت که چرا آثاری که بومی‌تر هستند، جهانی‌تر نیز می‌شوند.
*نگرش علمی به ترجمه و شرایط ما
جنتی با اشاره به اینکه ترجمه بخشی از مطالعات دانشگاهی است توضیح داد: در گذشته اکثر ترجمه‌ها با علایق شخصی بوده، اکنون هم کم و بیش چنین است، بسیاری از مترجمان با کار مکرر و آزمون و خطا مترجم می‌شوند، باید اذعان داشت که با همین دلیل پس از انقلاب هم آثاری ضعیف ترجمه شد و هم مفید و فاخر، اما اینکه کفه ترازو به کدام سمت سنگینی می‌کند، تشخیص آن با اهل نظر است، برای اینکه از آسیب‌های ترجمه و نشر بین‌الملل دور شویم، باید به شرایط علمی آن توجه کنیم.
وی همچنین یادآور شد: واقعیت این است که مطالعات ترجمه در ایران اغلب از آن سو بوده و از این سو سابقه زیادی ندارد و اخیرا اهتمام و توجه اندکی به آن شده است. مدتهاست میان اهل فن ترجمه، بحث سبق و رجحان مترجم بومی داخلی و مترجم غیر بومی در ترجمه آثار فارسی مطرح است. به نظر می رسد برای گریز از لغزش های ترجمه شیوه همکاری دوسویه در ترجمه می تواند راهی برای اعتلای ترجمه ها باشد.
*انقلاب اسلامی و ترجمه زین سو
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه انقلاب اسلامی عامل و محرک ترجمه در زمینه فرهنگ و تمدن ایران اسلامی است، یادآور شد: به طور نسبی سبب احیا و گسترش اندیشه، معارف اسلامی و ادبیات ایران در جهان شده و به تبیین تحولات فکری و فرهنگی جهان معاصر پرداخته و شبهات نسبت به اسلام و مسلمانان نیز پاسخ گفته و در این امر نقش ترجمه و مترجمان و سیاست‌گذاری بخش های خصوصی که البته بی هدایت بخش دولتی ممکن نمی شود، کاملا برجسته است.
وی با تأکید بر اینکه باید دستاوردهای علمی و فرهنگی دوره پس از انقلاب در زمینه‌های مختلف آسیب‌شناسی شود، گفت: مجموعه کارهایی تا کنون شده، حکایت از اراده دینی و فرهنگی دارد. حال که دولت در این زمینه وارد عمل شده، باید به وظایف خود بیش از پیش آشنا باشد. ما امیدواریم با شناختی که از مسائل و مشکلات داریم بتوانیم به راهکارهای مناسب برای تحقق نهضت ترجمه دست یابیم.
جنتی با اشاره به مشکلات اسلام، ایران و شیعه‌هراسی در دنیا گفت: محدودیت‌هایی پیش‌روی فعالیت‌ها باید با ترجمه و نشر متون فاخر، این هراس‌های بی‌پایه را زدود.
*رهبر معظم چراغ راه و تأکید ایشان بر ترجمه ادبیات دفاع مقدس
وی کوشش در راه بزرگ و خطیر را بدون چراغ راه ممکن ندانست و گفت: رهبری به عنوان یک مجتهد و کارشناس اسلامی و آشنا به علوم انسانی علاقه‌مند به مطالعه در حوزه‌های گوناگون و تحولات فکری و فرهنگی در این مسیر است، مجموعه دیدگاه‌های ایشان به ویژه توجه ایشان به ترجمه آثار منتشر شده در حوزه ادبیات دفاع مقدس و خاطرات رزمندگان جنگ با رژیم بعثی حکایت از احساس مسئولیت ایشان در این زمینه دارد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اینکه باید به نقاط مهم و حساس تاریخی توجه کنیم، بیان داشت: نقاطی که اقتضائات فرهنگی و نیاز زمانه ایجاب می‌کند، سخن از دفاع مقدس و ثبت حقایق و واقعیت آن تنها بیان خاطره برای ایرانیان نیست، باید گفت که تأکید بر ترجمه ادبیات دفاع مقدس یک مصلحت نیست، بلکه یک ضرورت علمی و فرهنگی است تا به جهانی که ایران را در واقعه جنگ تنها گذاشت، آگاهی ببخشد چرا چنین رویدادی در تاریخ ایران اسلامی رقم خورده است.
وی با ارائه برخی راهکارها گفت: آموزش ترجمه بینافرهنگی در سطوح مختلف، آگاهی از وضعیت موجود از نظر کمی و کیفی، ایجاد تبادل میان مترجمان زین سو، اعطای بورسیه‌های تحصیلی به خارجیان در رشته‌های مترجمی، ایجاد دوره‌های مهارت‌افزایی کوتاه و بلند مدت، ترغیب دانشگاه‌ها برای ایجاد رشته‌های علمی، تشکیل قطب ترجمه در دانشگاه‌ها، مخاطب‌محوری در گزینش کتاب و رویکرد علمی در گزینش کتاب و تشکیل گروه‌های تخصصی ترجمه در این راستا مهم است.
وی با اشاره به اینکه این طرح می‌توان با عاملیت نهادهای فرهنگی و فعال در خارج از کشور و با هزینه دولتی در دسترس و آسان برای ترجمه و نشر کتاب قرار بگیرد، افزود: طرح «تاپ» گامی برای برون‌سپاری ترجمه و نشر کتاب به ناشران فعال بین‌المللی و ناشران بومی خارج از کشور است که با اجرای این شیوه می‌توان به جلوگیری از انبار کردن کتاب و هدر دادن امکانات، برچیدن رسم و سنت توزیع رایگان کتاب، ورود به بازارهای جهانی کتاب، امکان فروش الکترونیکی کتاب و ارائه ترجمه مطلوب و رقابت علمی میان مترجمان اقدام کرد.
جنتی در پایان یادآور شد: امیدوارم سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با بازخوانی تجربه دو دهه نشر در خارج از کشور و با اجرایی کردن طرح «تاپ» بتواند نقشی مهم در معرفی فرهنگ ایران و اسلام به عهده بگیرد و از آسیب‌ها و مشکلات گذشته راهی برای ورود هوشمندانه به عرصه نشر بین‌الملل باز کند.
