براساس مطالبی درج شده در ماهنامه مشهور Combat aircraft، اولین تلاشها برای فعال کردن این هواپیما در کشورمان به سال 1993 میلادی انجام شده که نتیجه دلخواه را برای ایران به دنبال نداشت. این مجله در گزارش خود در مورد سوخوهای 22 ایرانی مدعی می شود که در سال 2007 میلادی نیروی هوایی ارتش در قراردادی با یکی از شرکتهای زیرمجموعه سپاه پاسداران، تفاهم نامه ای را به منظور عملیاتی کردن این هواپیمای رزمی به امضاء می رساند.
در نهایت این مجله پیش بینی کرده بود که در سال 2014 میلادی سوخوهای ایرانی وضعیت عملیاتی خود را بدست خواهند یافت. بر اساس برخی از تصاویر که در شبکه های اجتماعی پخش شده است اولین پروازهای سوخوهای 22 در ایران در خرداد ماه سال جاری در تهران آغاز شده است و صنایع دفاعی ایران با به پرواز درآوردن این هواپیما در حقیقت هواپیمایی که بیش از دو دهه از پرواز و عملیاتش گذشته بود را به شرایط عملیاتی بازگردانده است که رکوردی خاص محسوب می شود.
متخصصان ایرانی چگونه سوخوها را از خواب بیدار کردند
اخیرا در جریان نمایشگاه هوا فضای تهران اطلاعات بیشتری از مراحل تعمیر و عملیاتی کردن هواپیمای مورد نظر منتشر شده است که می تواند برای مخاطبان خاص و عام، قابل توجه باشد. برای نگاه کردن به وضعیت هواپیماهای سوخوی 22 در ایران و عملیاتی کردن مجدد آنها باید در ابتدا نگاهی به خود این هواپیما و شرایط کلی آن داشت.
سوخوی 22 یک هواپیمای بال متغیر تهاجمی ساخت شوروی سابق است که در سالهای بین 1970 الی 1990 میلادی تولید و در تعداد بالا در نیروی هوایی شوروی سابق وارد خدمت شده و به همپیمانان آن نیز صادر شده است. در طول جنگ ایران و عراق سوخوهای عراقی ماموریت های تهاجمی فراوانی را بر ضد نیروهای ایرانی انجام داده و خصوصا در امر حمله به یگان های رزمی ایرانی در خطوط مقدم بسیار فعال ظاهر شدند.
یکی از بزرگترین چالش های پیش روی مهندسین ایرانی برای پرواز مجدد این جنگنده، بحث سلامت و اطمینان پذیری سازه و بدنه این هواپیما بوده است. پرنده ای که نزدیک به بیش از دو دهه در ایران در سکون قرار داشته است و حالا قرار است پرواز کند بایستی تمامی بخش های بدنه آن به طور دقیق چک شود تا از استحکام و سلامت آن اطمینان حاصل شود.
فراموش نکنید که سوخوی 22 هواپیمایی مافوق صوت است و در صورت شکستن دیوار صوتی توسط آن، فشار زیادی به بدنه وارد شده که باید به همین دلیل توجه ویژه ای به سازه این هواپیما شود. عمر سازه این هوایپما در حدود 2 هزار ساعت اعلام شده است.
بخشهای متحرک بال و سکان عمودی، سیستم های انتقال برق، لوله های انتقال سوخت، سامانه هیدرولیک و ارابه های فرود از جمله مهمترین بخش هایی بودند که بایستی در طول عملیات به روز رسانی به آنها توجه ویژه مبذول می شده است. بر این اساس، برخی از این قطعات نیازمند تعمیر و برخی دیگر نیز به دلیل گذشت زمان زیاد از عدم پرواز این پرنده ها نیازمند تعویض بودند.
{$sepehr_album_34126}
بخشی از مراحل تعمیر و آماده سازی هوایپمای سوخوی 22 در ایران
در بخش پیشرانه کار برای مهندسان ایرانی کمی راحت تر بوده است. هواپیمای سوخوی 22 با یک دستگاه موتور AL-21 مجهز شده است. این موتور بر روی هواپیماهای سوخوی 24 نیز نصب شده است. این هواپیمای تهاجمی از ابتدای دهه 70 شمسی در نهاجا عملیاتی شده و متخصصان ایرانی به سطح خوبی از دانش فنی برای تعمیر و آماده سازی این موتور دست پیدا کرده اند.
این موتور می تواند سرعتی در حدود 1800 کیلومتر بر ساعت را برای سوخوی 22 فراهم کند. عمر عملیاتی این موتور در حدود 1800 ساعت اعلام شده است. بر اساس تصاویر موجود پرواز این هواپیما نیز با موفقیت کامل انجام شده است.
در بخش تسلیحات و اینکه سوخوهای 22 ایرانی با چه تجهیزاتی مجهز می شوند، هنوز توضیحات دقیقی بیان نشده است و در جریان نمایشگاه آبان ماه در تهران نیز اطلاعات منتشر شده به بخش تسلیحاتی این هواپیما اشاره ای نداشت اما به صورت استاندارد، این هواپیما توان حمل حجم گسترده ای از مهمات مثل بمب های سقوط آزاد، موشک های سری "خا "25" و "خا 29" و همچنین موشک ضد راداری "خا 58" را نیز دارد. بخشی از این موشک ها و مهمات مورد نظر با هواپیماهای سوخوی 24 نهاجا نیز مشترک است.
نگاهی به مهمترین تسلیحات قابل حمل توسط سوخو 22
سوخوی 22 برای حمله به اهداف سطحی مجهز شده است و در این ماموریت می تواند تا 4 تن مهمات را حمل کند. یکی از موشک های مورد استفاده توسط این هواپیما خا 25 است. موشک KH-25 یک سلاح تاکتیکی هوا به سطح با هدایت لیزری است. این موشک از جمله سلاح های تاکتیکی هوا به سطح سبک ساخت روسیه محسوب می شود و بر روی طیف گسترده ای از هواگردهای روسی نصب می شود.
این موشک بردی در حدود 11 کیلومتر داشته و سر جنگی آن 90 کیلوگرم وزن دارد.
موشک خا 25
سلاح مهم دیگر که توسط سوخوی 22 حمل می شود موشک سنگین تاکتیکی خا 29 است. این موشک هدایت لیزری سنگین وزن بردی در حدود 10 کیلومتر داشته و برد آن وزن سر جنگی آن 320 کیلوگرم است. هر دوی این موشکها امروزه در جریان حملات هوایی روسیه به گروه های تروریستی در کشور سوریه در حجم بالایی استفاده می شوند.
موشک خا 29
اما شاید مهمترین سلاح قابل نصب بر روی سوخوی 22 موشک های ضد رادار خا 58 است. برد این موشک بین 40 تا 200 کیلومتر و سرعت آن در حدود 3.6 برابر سرعت صوت می باشد.
موشک KH-58 در جریان یکی از رژه های نیروهای مسلح
3.6 برابر سرعت صوت یعنی این موشک هر 1234 متر را در یک ثانیه طی می کند و فرضا، براي انهدام مجموعه هاي راداري سامانه دفاع هوايي پاتريوت آمريکا با بيشترين برد 160 کيلومتر، نهايتاً به 2 الی 2.5 دقيقه زمان با توجه به شرایط پرتاب نياز دارد. برد این موشک همانطور که در بالا به آن اشاره شد از 40 تا 200 کیلومتر متغیر است و این عامل بستگی به ارتفاع رهاسازی موشک مورد نظر دارد. هر چه ارتفاع رهاسازی بیشتر باشد برد این موشک نیز افزایش پیدا خواهد کرد. نصب این موشک توان سرکوب پدافند هوایی را در اختیار ناوگان سوخوی 22 قرار می دهد که شاید یکی از مهمترین نقش ها در نیروهای هوایی امروزی به حساب می آید.
در حال حاضر به نظر می رسد سوخوهای 22 ایرانی در حال طی کردن مراحل حساس پروازی خود هستند تا بتوانند پس از سالها خاموشی دوباره وضعیت عملیاتی خود را از لحاظ پروازی بدست آورند و احتمالا پس از آن به سمت انجام تست های تسلیحاتی و ورود به یگان های عملیاتی خواهند رفت.
شاید به نظر برسد، عملیاتی کردن چنین جنگنده هایی با توجه به گذشت سالهای طولانی از عمر آن، با منطق "هزینه - فایده" همخوانی نداشته باشد اما باید توجه داشت که اولا ارتقاء و عملیاتی کردن مجدد جنگنده های قدیمی یکی از روش های مرسوم در ارتش های مهم دنیا برای فعال نگاه داشتن نیروی هوایی است (مثالهایی مانند ارتقاء اف 5 های نیروی هوایی برزیل یا اف 4 های ارتش یونان و ترکیه) و ثانیا با توجه به نوع تسلیحات و توانمندی های این جنگنده، عمردهی انقلابی به آن می تواند پاسخگوی برخی نیازهای عملیاتی کشورمان باشد.
