به گزارش گروه تاریخ مشرق؛ خانه شهید مدرس بعد از گذشت قریب هفتاد سال از شهادت این عالم مجاهد و پس از آنکه سالها این خانه مخروبه گشته و غیر قابل استفاده شده بود، سال گذشته به همت دارالقرآن امام علی (ع) خریداری و در مدت زمانی حدود 9 ماه مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت و هم اکنون این خانه مصفا روحی تازه یافته تا پذیرای علاقمندان و ارادتمندان شهید مدرس شود.
مرتضی نجفی قدسی مدیر دارالقرآن امام علی (ع) با اظهار این مطلب گفت: این خانه که درقلب بافت قدیمی محله تاریخی "عودلاجان" تهران در نزدیکی سرچشمه قراردارد، سالها محل زندگی این شهید والا مقام بوده و بسیاری از ملاقاتها و دیدارهای سیاسی و اجتماعی شهید مدرس در این مکان بوده است و علاوه بر اینها کرسی درسی در بخشی از آن وجود داشته که شهید مدرس به طلاب علوم دینی تدریس علوم حوزوی و تفسیر قرآن و نهج البلاغه داشته است .این قسمت از خانه که در حکم بیرونی منزل بوده و حیاط مستقلی داشته و درب جداگانه ای هم دارد، در بالای آن حدیث شریف نبوی " انا مدینه العلم و علی بابها" بر کاشی بالای آن نقش بسته است.
به هرحال این خانه خاطرات فراوانی دارد و بسیاری از بزرگان، نمایندگان مجلس و رجال سیاسی از داخل و خارج به منظور دیدار و ملاقات شهید مدرس به آنجا رفت و آمد داشته اند، حتی حضرت امام خمینی (رض) که در آن زمان، جوانی برومند بوده اند، به این خانه بارها رفت و آمد داشته و با شهید مدرس ملاقات هایی داشته اند.
وی گفت: حضرت امام خمینی همیشه بر حفظ نام و یاد شهید مدرس تأکید داشتند و برهمین اساس به آیت الله واعظ طبسی مأموریت دادند تا آستان قدس رضوی نسبت به احیاء مقبره ایشان در کاشمر اهتمام ورزد و آستان قدس نیز به حق اثر ارزشمندی را در آن مکان بنا نهاد و یادمان شهید مدرس در آن محل شهادت ایشان به نحو شایسته ای احیاء گردید.
وی افزود: در تهران، تنها جایی که منتسب به شهید مدرس بوده است، منزل وی در محله عودلاجان بود که مخروبه گشته و سالها به آن بی توجهی می شد، علیرغم آنکه الگوی امام خمینی در نهضت و انقلاب اسلامی شخصیتی مانند شهید مدرس بود که با شهامت تمام در مقابل دسیسه های استعمارگران و وطن فروشان خائن ایستادگی می کرد.
مرتضی نجفی قدسی مسئول دارالقرآن امام علی(ع) که خانه شهید مدرس یکی از شعبه های این دارالقرآن نیز شده است، بیان کرد: همانطور که شهید مدرس سیاست و دیانت را با هم ممزوج کرده بود و آن جمله مشهور از ایشان است که "سیاست ما عین دیانت ماست و دیانت ما عین سیاست ماست" سعی کرده ایم تا در این خانه هر دو بعد سیاسی و دینی شهید مدرس را به نمایش بگذاریم، از همین رو بخشی از این خانه به عنوان موزه که نمایانگر مجاهدت ها و مبارزات سیاسی شهید مدرس با استعمار و استبداد است به نمایش گذاشته میشود و بخش دیگری از این خانه که محل درس و بحث علمی ، حوزوی و تفسیری شهید مدرس بوده به عنوان دارالقرآن مورد استفاده قرار می گیرد.
وی افزود: شهید مدرس نسبت به قرآن اهتمام خاصی داشت به طوری که در وصیتی به فرزندش سید عبدالباقی ، در پشت جلد قرآن مینویسد: "فرزندم نماز را با قرآن خواندن هیچ گاه ترک نکن ، پدر و مادر را دعا کن و در زندگی خود قناعت کن " .
مدیر دارالقرآن امام علی(ع) اضافه کرد: حضرت امام خمینی که همواره نسبت به شهید مدرس اظهار ارادت و علاقه نموده و توصیفات بسیاری در وصف این شهید بزرگوار فرموده اند، در جمله ای بسیار زیبا شهید مدرس را یک انسان قرآنی معرفی می کنند، آنجا که می فرمایند : "یک آدم اگر موافق تعلیم قرآن درست شود، یک وقت می بینید که یک "مدرس" از کار درمی آید."
نجفی قدسی گفت: آیت الله شهید مدرس به موازات مجاهدتها و مبارزات ضد استعماری و ضد استبدادی ، از شان علمی ، روحانی و معنوی خاصی در حوزه های علمیه برخوردار بود، ایشان در جوانی از جمله شاگردان عارف و مجتهد عظیم الشان مرحوم میرزاجهانگیرخان قشقایی بودند که این عالم بزرگ از اعاظم علمای مهذب و مشهور در اصفهان بود و در فقه ، اصول ، عرفان و اخلاق شهرت داشتند، درک حضور این عالم وارسته و همچنین حضرات آیات سید محمدباقر درچه ای و شیخ مرتضی ریزی نیز در حوزه اصفهان برای مرحوم شهید مدرس بسیار مغتنم بود، وی پس از آن به نجف اشرف مشرف شده و در نزد آیات عظام و مراجع عظیم الشان آن دوران یعنی حضرات آیات میرزای شیرازی بزرگ(صاحب فتوای تنباکو) ، آخوند خراسانی و سید محمدکاظم طباطبایی یزدی فیض برده و به دریافت اجازات اجتهادی نائل آمد.
مدیر دارالقرآن امام علی(ع) افزود: شهید مدرس پس از مراجعت به ایران مدتی در حوزه علمیه اصفهان در مدارس جده بزرگ و جده کوچک به بیان فقه ، اصول ، حکمت و کلام و تدریس نهج البلاغه می پردازد که حضرت آیت الله العظمی بروجردی از کسانی بودند که در درس نهج البلاغه ایشان شرکت می کردند و ازجمله شاگردان ایشان محسوب می شدند .
وی افزود: مرحوم شهید مدرس بنا به تایید و سفارش مراجع عظام نجف اشرف ، ابتدا به عنوان یکی از پنج مجتهد طراز اول که وظیفه نظارت بر قانون اساسی مشروطیت را داشتند، انتخاب گردیدند و پس از آن پنج دوره نمایندگی مردم تهران را در مجلس شورای ملی بر عهده داشتند . شرح مبارزات ایشان با نفوذ بیگانگان مخصوصا روس و انگلیس در جریان قرارداد ننگین وثوق الدوله که در سال 1298 قصد داشتند بخش اعظمی از شمال ایران را به روسها و بخشهای جنوبی را به انگلیس و تنها بخشی کویری را برای ایران باقی گذاشته بودند، بسیار مهم و حائز اهمیت است.
وی اضافه کرد: طبق اسناد تاریخی دولت انگلیس با پرداخت مبلغ چهارصد هزار تومان به وثوق الدوله و دو وزیر همدست او ، قصد داشت با اجرای قرارداد ننگینی ایران را به سه قسمت تقسیم کرده و موجودیت کشور ایران را از بین ببرد که با مخالفت های شدید شهید مدرس روبرو شدند و بیانات افشاگرانه و روشنگرانه این شهید بزرگوار در مجلس شورای ملی آن زمان موجب شد تا نمایندگان به مخالفت با این قرارداد برخاسته و نگذارند که اساس کشور ایران بر باد رود ، گرچه دولت انگلیس ، یکسال پس از سرخوردگی از این توطئه ننگین ، طی کودتایی رضاخان قلدر را در سال 1299 بر کشور ایران مسلط کرد و از آن پس صفحات سیاهی را در تاریخ ایران مسبب شد .
وی گفت: این خانه در عین حال که محل زندگی شهید مدرس بود، برکات علمی و معنوی ایشان را نیز با هم داشت. ما پس از آنکه باخبر شدیم سازمان میراث فرهنگی سال ها است که می خواهد این خانه را مرمت کند، اما بودجه ندارد با مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران صحبت کرده و اعلام آمادگی کردیم که این خانه را در تملک قرار داده و مرمت کنیم.
نجفی قدسی با بیان اینکه موسسه دارالقران امام علی(ع) ۴ سال پیش هم خانه مرحوم علامه طباطبایی صاحب تفسیر گرانقدر المیزان را در قم خریداری و طی یک سال مرمت کرده است، ادامه داد: شهید مدرس در تبعیدگاه خود نامه ای به فرزندش سید عبدالباقی نوشته و این خانه را به پسرش واگذار کرده بود، که ما متن آن را در سایت دارالقرآن نیز قرار داده ایم.
وی اضافه کرد: این خانه تا سال 1325 در اختیار مرحوم سید عبدالباقی فرزند شهید مدرس بوده و پس از آن وی این خانه را به مرحوم سید احمد کتابچی، ناشر کتاب فروشی اسلامیه میفروشد.
وی گفت : سازمان میراث فرهنگی این ارتباط را برقرار کرد تا بتوانیم با ورثه مرحوم سید احمد کتابچی مذاکره کرده و این خانه را بخریم، که بالاخره یک سال و نیم پیش طی بازدیدی که در روز مشروطیت به همراه موسس دارالقرآن از این خانه داشتیم، بسیار راغب گشتیم تا به منظور حفظ یادمانی برای شهید مدرس و ترویج افکار و ایده های این مجاهد بزرگ این مکان را پس از آنکه بسیار مخروبه شده بود، از ورثه مرحوم کتابچی خریداری و پس از آن مراحل مرمت و بازسازی این خانه تحت نظر کارشناسان میراث فرهنگی با سرعت در مدت 9 ماه انجام شد.
وی در شرح برنامه های دارالقرآن شهید مدرس اظهار کرد: درصدد هستیم تا پس از افتتاح رسمی این مکان از اساتید قرآنی در سطوح مختلف به منظور آموزشهای تعلیم و تعلم قرآن و تفسیر و علوم دینی و حوزوی استفاده کنیم و بخش موزه ای آن نیز برای بازدید عموم مردم مخصوصا جهت آشنایی دانش آموزان و دانشجویان از تاریخ معاصر ایران و مجاهدتهای شهید مدرس، گشایش و مورد بهره برداری قرار گیرد.
وی در مورد اینکه آیا برای ورود به این خانه مانند سایر موزه ها بلیتی فروخته خواهد شد، گفت: برای این منظور هیچ تصمیم گیری نشده است، ولیکن آنچه مسلم است دارالقرآن امام علی (ع) از مرمت و بازسازی خانه شهیدمدرس هیچ قصد انتفاعی ندارد و همانطور که تا کنون هزینه کرده است، پس از این نیز برای اداره این مکان هزینه خواهد کرد.
وی در خصوص اشیاء و اسناد به نمایش گذاشته شده در این خانه گفت: از جمله استاد گرانقدری که از شهید مدرس باقی مانده دلنوشته های ایشان در زندان خواف بوده که آن هم منتشر شده و دست نوشته های ایشان را نتیجه دختری شهید مدرس به مرکز ملی اسناد کشور تحویل داده و ما کپی آن را به نمایش گذاشتیم.
وی افزود: به منظور تقریب ذهنی بازدید کنندگان با دوره شهید مدرس، بخشی از اشیای آن دوره و تندیس های مربوط به ایشان و شخصیت هایی که با شهیدمدرس ملاقات میکردند را در این خانه به نمایش در آوردیم.
وی در پاسخ به این سوال، که چرا حیاط این خانه مسقف شده، گفت: این خانه دارای اتاق های کوچکی است و برای برگزاری مراسم های مرتبط با دارالقرآن و تجمعات قرآنی به فضای بیشتری نیاز داشت ، به همین دلیل این حیاط را در فاصله ای بلند از ساختمان اصلی مسقف کرده که در حکم سایبان بوده و اطراف آن باز می باشد و البته ممکن است در صورت لزوم در زمان برگزاری مراسم اطراف آن با چادر پوشانده شود ، در هرحال ایجاد این سایبان و پایه هایش نه تنها به این بنا آسیبی نزده بلکه موجب حفظ آن نیز خواهد شد .وی درباره پرونده ثبتی این خانه نیز گفت: خانه شهید مدرس هنوز در فهرست میراث ملی ثبت نشده است، اما این خانه در بافت تاریخی و ثبت شده محله عودلاجان قرار دارد و مرمت کامل این خانه می تواند الگویی برای خانه های دیگر هم باشد.
مرتضی نجفی قدسی مدیر دارالقرآن امام علی (ع) با اظهار این مطلب گفت: این خانه که درقلب بافت قدیمی محله تاریخی "عودلاجان" تهران در نزدیکی سرچشمه قراردارد، سالها محل زندگی این شهید والا مقام بوده و بسیاری از ملاقاتها و دیدارهای سیاسی و اجتماعی شهید مدرس در این مکان بوده است و علاوه بر اینها کرسی درسی در بخشی از آن وجود داشته که شهید مدرس به طلاب علوم دینی تدریس علوم حوزوی و تفسیر قرآن و نهج البلاغه داشته است .این قسمت از خانه که در حکم بیرونی منزل بوده و حیاط مستقلی داشته و درب جداگانه ای هم دارد، در بالای آن حدیث شریف نبوی " انا مدینه العلم و علی بابها" بر کاشی بالای آن نقش بسته است.
به هرحال این خانه خاطرات فراوانی دارد و بسیاری از بزرگان، نمایندگان مجلس و رجال سیاسی از داخل و خارج به منظور دیدار و ملاقات شهید مدرس به آنجا رفت و آمد داشته اند، حتی حضرت امام خمینی (رض) که در آن زمان، جوانی برومند بوده اند، به این خانه بارها رفت و آمد داشته و با شهید مدرس ملاقات هایی داشته اند.
وی گفت: حضرت امام خمینی همیشه بر حفظ نام و یاد شهید مدرس تأکید داشتند و برهمین اساس به آیت الله واعظ طبسی مأموریت دادند تا آستان قدس رضوی نسبت به احیاء مقبره ایشان در کاشمر اهتمام ورزد و آستان قدس نیز به حق اثر ارزشمندی را در آن مکان بنا نهاد و یادمان شهید مدرس در آن محل شهادت ایشان به نحو شایسته ای احیاء گردید.
وی افزود: در تهران، تنها جایی که منتسب به شهید مدرس بوده است، منزل وی در محله عودلاجان بود که مخروبه گشته و سالها به آن بی توجهی می شد، علیرغم آنکه الگوی امام خمینی در نهضت و انقلاب اسلامی شخصیتی مانند شهید مدرس بود که با شهامت تمام در مقابل دسیسه های استعمارگران و وطن فروشان خائن ایستادگی می کرد.
مرتضی نجفی قدسی مسئول دارالقرآن امام علی(ع) که خانه شهید مدرس یکی از شعبه های این دارالقرآن نیز شده است، بیان کرد: همانطور که شهید مدرس سیاست و دیانت را با هم ممزوج کرده بود و آن جمله مشهور از ایشان است که "سیاست ما عین دیانت ماست و دیانت ما عین سیاست ماست" سعی کرده ایم تا در این خانه هر دو بعد سیاسی و دینی شهید مدرس را به نمایش بگذاریم، از همین رو بخشی از این خانه به عنوان موزه که نمایانگر مجاهدت ها و مبارزات سیاسی شهید مدرس با استعمار و استبداد است به نمایش گذاشته میشود و بخش دیگری از این خانه که محل درس و بحث علمی ، حوزوی و تفسیری شهید مدرس بوده به عنوان دارالقرآن مورد استفاده قرار می گیرد.
وی افزود: شهید مدرس نسبت به قرآن اهتمام خاصی داشت به طوری که در وصیتی به فرزندش سید عبدالباقی ، در پشت جلد قرآن مینویسد: "فرزندم نماز را با قرآن خواندن هیچ گاه ترک نکن ، پدر و مادر را دعا کن و در زندگی خود قناعت کن " .
مدیر دارالقرآن امام علی(ع) اضافه کرد: حضرت امام خمینی که همواره نسبت به شهید مدرس اظهار ارادت و علاقه نموده و توصیفات بسیاری در وصف این شهید بزرگوار فرموده اند، در جمله ای بسیار زیبا شهید مدرس را یک انسان قرآنی معرفی می کنند، آنجا که می فرمایند : "یک آدم اگر موافق تعلیم قرآن درست شود، یک وقت می بینید که یک "مدرس" از کار درمی آید."
نجفی قدسی گفت: آیت الله شهید مدرس به موازات مجاهدتها و مبارزات ضد استعماری و ضد استبدادی ، از شان علمی ، روحانی و معنوی خاصی در حوزه های علمیه برخوردار بود، ایشان در جوانی از جمله شاگردان عارف و مجتهد عظیم الشان مرحوم میرزاجهانگیرخان قشقایی بودند که این عالم بزرگ از اعاظم علمای مهذب و مشهور در اصفهان بود و در فقه ، اصول ، عرفان و اخلاق شهرت داشتند، درک حضور این عالم وارسته و همچنین حضرات آیات سید محمدباقر درچه ای و شیخ مرتضی ریزی نیز در حوزه اصفهان برای مرحوم شهید مدرس بسیار مغتنم بود، وی پس از آن به نجف اشرف مشرف شده و در نزد آیات عظام و مراجع عظیم الشان آن دوران یعنی حضرات آیات میرزای شیرازی بزرگ(صاحب فتوای تنباکو) ، آخوند خراسانی و سید محمدکاظم طباطبایی یزدی فیض برده و به دریافت اجازات اجتهادی نائل آمد.
مدیر دارالقرآن امام علی(ع) افزود: شهید مدرس پس از مراجعت به ایران مدتی در حوزه علمیه اصفهان در مدارس جده بزرگ و جده کوچک به بیان فقه ، اصول ، حکمت و کلام و تدریس نهج البلاغه می پردازد که حضرت آیت الله العظمی بروجردی از کسانی بودند که در درس نهج البلاغه ایشان شرکت می کردند و ازجمله شاگردان ایشان محسوب می شدند .
وی افزود: مرحوم شهید مدرس بنا به تایید و سفارش مراجع عظام نجف اشرف ، ابتدا به عنوان یکی از پنج مجتهد طراز اول که وظیفه نظارت بر قانون اساسی مشروطیت را داشتند، انتخاب گردیدند و پس از آن پنج دوره نمایندگی مردم تهران را در مجلس شورای ملی بر عهده داشتند . شرح مبارزات ایشان با نفوذ بیگانگان مخصوصا روس و انگلیس در جریان قرارداد ننگین وثوق الدوله که در سال 1298 قصد داشتند بخش اعظمی از شمال ایران را به روسها و بخشهای جنوبی را به انگلیس و تنها بخشی کویری را برای ایران باقی گذاشته بودند، بسیار مهم و حائز اهمیت است.
وی اضافه کرد: طبق اسناد تاریخی دولت انگلیس با پرداخت مبلغ چهارصد هزار تومان به وثوق الدوله و دو وزیر همدست او ، قصد داشت با اجرای قرارداد ننگینی ایران را به سه قسمت تقسیم کرده و موجودیت کشور ایران را از بین ببرد که با مخالفت های شدید شهید مدرس روبرو شدند و بیانات افشاگرانه و روشنگرانه این شهید بزرگوار در مجلس شورای ملی آن زمان موجب شد تا نمایندگان به مخالفت با این قرارداد برخاسته و نگذارند که اساس کشور ایران بر باد رود ، گرچه دولت انگلیس ، یکسال پس از سرخوردگی از این توطئه ننگین ، طی کودتایی رضاخان قلدر را در سال 1299 بر کشور ایران مسلط کرد و از آن پس صفحات سیاهی را در تاریخ ایران مسبب شد .
وی گفت: این خانه در عین حال که محل زندگی شهید مدرس بود، برکات علمی و معنوی ایشان را نیز با هم داشت. ما پس از آنکه باخبر شدیم سازمان میراث فرهنگی سال ها است که می خواهد این خانه را مرمت کند، اما بودجه ندارد با مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران صحبت کرده و اعلام آمادگی کردیم که این خانه را در تملک قرار داده و مرمت کنیم.
نجفی قدسی با بیان اینکه موسسه دارالقران امام علی(ع) ۴ سال پیش هم خانه مرحوم علامه طباطبایی صاحب تفسیر گرانقدر المیزان را در قم خریداری و طی یک سال مرمت کرده است، ادامه داد: شهید مدرس در تبعیدگاه خود نامه ای به فرزندش سید عبدالباقی نوشته و این خانه را به پسرش واگذار کرده بود، که ما متن آن را در سایت دارالقرآن نیز قرار داده ایم.
وی اضافه کرد: این خانه تا سال 1325 در اختیار مرحوم سید عبدالباقی فرزند شهید مدرس بوده و پس از آن وی این خانه را به مرحوم سید احمد کتابچی، ناشر کتاب فروشی اسلامیه میفروشد.
وی گفت : سازمان میراث فرهنگی این ارتباط را برقرار کرد تا بتوانیم با ورثه مرحوم سید احمد کتابچی مذاکره کرده و این خانه را بخریم، که بالاخره یک سال و نیم پیش طی بازدیدی که در روز مشروطیت به همراه موسس دارالقرآن از این خانه داشتیم، بسیار راغب گشتیم تا به منظور حفظ یادمانی برای شهید مدرس و ترویج افکار و ایده های این مجاهد بزرگ این مکان را پس از آنکه بسیار مخروبه شده بود، از ورثه مرحوم کتابچی خریداری و پس از آن مراحل مرمت و بازسازی این خانه تحت نظر کارشناسان میراث فرهنگی با سرعت در مدت 9 ماه انجام شد.
وی در شرح برنامه های دارالقرآن شهید مدرس اظهار کرد: درصدد هستیم تا پس از افتتاح رسمی این مکان از اساتید قرآنی در سطوح مختلف به منظور آموزشهای تعلیم و تعلم قرآن و تفسیر و علوم دینی و حوزوی استفاده کنیم و بخش موزه ای آن نیز برای بازدید عموم مردم مخصوصا جهت آشنایی دانش آموزان و دانشجویان از تاریخ معاصر ایران و مجاهدتهای شهید مدرس، گشایش و مورد بهره برداری قرار گیرد.
وی در مورد اینکه آیا برای ورود به این خانه مانند سایر موزه ها بلیتی فروخته خواهد شد، گفت: برای این منظور هیچ تصمیم گیری نشده است، ولیکن آنچه مسلم است دارالقرآن امام علی (ع) از مرمت و بازسازی خانه شهیدمدرس هیچ قصد انتفاعی ندارد و همانطور که تا کنون هزینه کرده است، پس از این نیز برای اداره این مکان هزینه خواهد کرد.
وی در خصوص اشیاء و اسناد به نمایش گذاشته شده در این خانه گفت: از جمله استاد گرانقدری که از شهید مدرس باقی مانده دلنوشته های ایشان در زندان خواف بوده که آن هم منتشر شده و دست نوشته های ایشان را نتیجه دختری شهید مدرس به مرکز ملی اسناد کشور تحویل داده و ما کپی آن را به نمایش گذاشتیم.
وی افزود: به منظور تقریب ذهنی بازدید کنندگان با دوره شهید مدرس، بخشی از اشیای آن دوره و تندیس های مربوط به ایشان و شخصیت هایی که با شهیدمدرس ملاقات میکردند را در این خانه به نمایش در آوردیم.
وی در پاسخ به این سوال، که چرا حیاط این خانه مسقف شده، گفت: این خانه دارای اتاق های کوچکی است و برای برگزاری مراسم های مرتبط با دارالقرآن و تجمعات قرآنی به فضای بیشتری نیاز داشت ، به همین دلیل این حیاط را در فاصله ای بلند از ساختمان اصلی مسقف کرده که در حکم سایبان بوده و اطراف آن باز می باشد و البته ممکن است در صورت لزوم در زمان برگزاری مراسم اطراف آن با چادر پوشانده شود ، در هرحال ایجاد این سایبان و پایه هایش نه تنها به این بنا آسیبی نزده بلکه موجب حفظ آن نیز خواهد شد .وی درباره پرونده ثبتی این خانه نیز گفت: خانه شهید مدرس هنوز در فهرست میراث ملی ثبت نشده است، اما این خانه در بافت تاریخی و ثبت شده محله عودلاجان قرار دارد و مرمت کامل این خانه می تواند الگویی برای خانه های دیگر هم باشد.
