آنچه در سه ماه گذشته و از زمان آغاز رقابت های درون حزبی آمریکا اتفاق افتاده است برای هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه تجربه های نو و بی سابقه ای را رقم زده است که مواردی چون افت و خیزهای هیلاری کلینتون، صعود مقطعی «برنی ساندرز»، حذف چهره نام آشنایی چون «جب بوش» و نهایتا پیروزی های غافلگیر کننده ترامپ را شامل می شود.

آغاز رقابت ها؛ مسیری طولانی برای انتخاب دو نفر

طولانی بودن مسیر تبلیغات ریاست جمهوری آمریکا که تقریبا دو سال به طول می انجامد از پیچیدگی های نظام دو مرحله ای انتخابات این کشور ناشی می شود که در آن تمرکز بر روی حذف همه رقبا به نفع دو نامزدی است که از توانمندی بیشتری برای مقابله با هم برخوردار هستند.

مرحله مقدماتی جنبه داخلی دارد و در آن هر یک از احزاب مطرح آمریکا یعنی جمهوری خواه و دموکرات، سنگ اختلافات درون حزبی را وا می کنند؛ به این ترتیب که از هر جناح چند نامزد با یکدیگر به رقابت می پردازند تا در نهایت نامزد برنده را برای مواجه با برنده نهایی از حزب مخالف به میدان کارزار اصلی بفرستند.

با این حساب، در ایالات متحده آمریکا انتخابات بیش از آنکه در میان احزاب مختلف جریان داشته باشد، میان رقبای داخل یک حزب صورت می‌گیرد و تنها در آخرین مرحله وچند هفته مانده به برپایی انتخابات عمومی، نامزدهای احزاب رقیب رو در روی یکدیگر قرار می‌گیرند.

هر فردی که قصد داشته باشد در انتخابات شرکت کند، ابتدا باید در سلسله مراتب حزب خود به پیروزی دست یابد. اولین مکانی که فرد شانس خود را امتحان می‌کند، انجمن‌های حزبی است. در این انجمن‌ها، نامزدها به گونه‌های متفاوتی به عنوان نامزد حزب معرفی می‌شوند. فرد نامزد یا از سوی رهبران انجمن معرفی می‌شود، یا در جریان بحث و گفتگو در کنوانسیون‌های حزبی برگزیده می‌شود و یا اینکه نهایتا اعضای حزب وی را انتخاب می‌کنند. در بعضی از مواقع نیز هر سه شیوه بطور همزمان اجرا می‌شود.

روند امروزی تعیین نامزد نهایی در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا از دو بخش اصلی تشکیل شده که در گام اول شامل برگزاری انتخابات مقدماتی و انجمن های حزبی در سطح ایالت هاست و در گام بعد برگزاری کنوانسیون تعیین نامزد ریاست جمهوری از سوی رهبران هر دو حزب اصلی.

 انتخابات مقدماتی احزاب معمولا در فاصله ماه های ژانویه تا ژوئن برگزار می شود و در این میان ایالت های «آیوا» و «نیوهمپشایر» صحنه برگزاری اولین رقابت های درون حزبی جمهوریخواهان و دموکرات ها هستند.

 پیش بینی هایی که درست از آب در نیامد

تا پیش از ورود «دونالد ترامپ» میلیاردر و مجری سابق تلویزیونی همه پیش بینی‌ها گویای این مطلب بود که مردم آمریکا خواهان رئیس جمهوری هستند که تمایلات فراحزبی داشته باشد، کسی که روحیه جنگ طلبی «جرج دبلیو بوش» را نداشته باشد اما در انظار قدرتمند تر از «باراک اوباما» ظاهر شود. کسی که خارج از دایره تعریف های حزبی به مشکلات اقتصادی و اجتماعی مردم نگاه کند و با این اوصاف تنها گزینه ای که پیش روی آنها می ماند «جب بوش» از حزب جمهوریخواه  یا «هیلاری کلینتون» از حزب دموکرات بود – آنهایی که نماینده حزب سیاسی خود بودند اما رویکردی معتدل را در پیش گرفته بودند.

اما، ورود ترامپ به صحنه انتخابات مقدماتی آمریکا عملا جریان بازی را به گونه ای غیر منتظره تغییر داد تا آنجا که جب بوش علیرغم یدک کشیدن نام خانوادگی که میراث به جا مانده از دو رئیس جمهور سابق آمریکا بود عملا پس از برگزاری سومین رقابت درون حزبی جمهوریخواهان که در ایالت «کارولینای جنوبی» برگزار شد با اعلام خبر کناره گیری خود میدان را برای یکه تازی ترامپ خالی کرد.

اما در آن سوی میدان و در حزب دموکرات نیز هیلاری که تا روز ۱۵ ماه میلادی مارس با پیروزی در رقابت های درون حزبی ۱۸ ایالت آمریکا عملا برتری خود را به اثبات رساند، برای رسیدن به این مرحله مسیر طولانی و در عین حال پر فراز و نشیبی را پشت سر گذاشت.

وی ستاد انتخاباتی خود را در حالی آغاز کرد که عناوین مهمی چون بانوی اسبق کاخ سفید و وزیر سابق امور خارجه آمریکا را یدک می کشید حال آنکه تنش های برخاسته از حادثه حمله به سفارت آمریکا در «بنغازی» لیبی و بعدها افشای سهل انگاری وی در ماجرای ارسال  اسناد دولتی با استفاده از رایانامه شخصی عرصه را پیش از ورود به رقابت های درون حزبی ایالت های آیوا و نیوهمپشایر بر وی تنگ کرد.

این افشاگری ها همزمان با حضور «برنی ساندرز» رقیب سوسیال دموکرات هیلاری، موجب شد تا زمزمه هایی مبنی بر احتمال شکست ستاد انتخاباتی وی به گوش برسد تا جایی که حزب دموکرات از بیم شکست احتمالی هیلاری گمانه زنی هایی را مبنی بر لزوم حمایت از چهره ای که در ادامه رقابت جایگزین وی شود ارائه داد.

البته، در ادامه رقابت ها، هوشمندی هیلاری در مدیریت کمپین خود و در عین حال حفظ خونسردی در پاسخ به اتهام سوء استفاده از قدرت در زمان عهده داری پست وزارت امور خارجه موجب شد که وی با درو کردن بیشترین آرا در جریان رقابت های درون حزبی، جایگاه خود را تثبیت کرده و ساندرز را به حاشیه براند. در این میان، توفیق هیلاری به جلب حمایت اقلیت های رنگین پوست آمریکا نیز به وی مجال جولان و یکه تازی داد.

به باور کارشناسان آنچه که در جریان رقابت ریاست جمهوری سال ۲۰۱۶ به افراد تازه کاری چون ترامپ و ساندرز فرصت بالا رفتن از پلکان ترقی را داد، دلزدگی مردم آمریکا از سیاستمداران واشنگتن نشین و سنتی بود – آنهایی که علیرغم وعده های بسیار هیچ تغییر مثبتی در وضعیت معیشتی مردم ایجاد نکردند.

انتخابات مقدماتی؛ یکه تازی هیلاری و ترامپ

رقابت های درون حزبی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا امسال از تاریخ یک ماه میلادی فوریه آغاز شد و در روندی پنج ماهه تا تاریخ ۱۴ ماه میلادی ژوئن ادامه خواهد یافت.

تا اواسط ماه میلادی مارس، ۳۲ ایالت شاهد برگزاری انتخابات درون حزبی جمهوریخواهان بود که در این میان، ترامپ با پیروزی در ۲۰ ایالت و کسب مجموعا ۶۲۱ هیات انتخاباتی از «تد کروز» سناتور تگزاس و «جان کاسیچ» فرماندار اوهایو که همچنان در گود رقابت با وی زورآزمایی می کنند، جلوتر است.

در جبهه دموکرات ها نیز تا اواسط ماه میلادی مارس، ۲۷ ایالت شاهد برگزاری انتخابات درون حزبی دموکرات ها بودند که در این میان هیلاری با کسب ۱۵۶۱ هیات انتخاباتی از رقیب خود ساندرز پیشی گرفته است.

در توضیح هیات‌های انتخاباتی باید گفت هر کدام از احزاب آمریکا در هر ایالت این کشور، بسته به تعداد جمعیت و تعداد سناتور‌ها و نمایندگان این ایالت‌ها در کنگره، تعدادی وکیل انتخاباتی را تعیین می‌کنند.

این هیاتها بر اساس قوانین خاص هر حزب و ایالت در پایان هر رقابت مقدماتی به نامزد یا نامزدهایی تعلق می‌گیرند. در ‌‌نهایت در پایان رقابت‌ های مقدماتی، کسی از جانب حزب دموکرات نامزد نهایی خواهد شد که در مجموع ۲۳۸۳ هیات انتخاباتی را از آن خود کند در حالی که تعداد لازم برای کسب نامزدی رسمی حزب جمهوریخواه ۱۲۳۷ هیات انتخاباتی است.

ترامپ؛ کمدینی که آمریکا را به بازی گرفت

وقتی دونالد ترامپ ۶۹ ساله وارد گود انتخابات ریاست جمهوری آمریکا شد هیچکس وی را جدی نگرفت چرا که گمان نمی رفت مردی که بیشتر به کمدین ها شباهت دارد و اصلا در کارنامه خود سوابق سیاسی را یدک نمی کشد، بتواند دل مردم آمریکا را به دست بیاورد.

اما ترامپ که آوازه بدنامی هایش از مرزهای آمریکا فراتر رفته، این روزها با پیروزی هایی که یکی پس از دیگری در میدان رقابت های درون حزبی درو می کند، نقل محفل دولتمردان سایر کشورهای جهان نیز شده است تا آنجا که علیرغم همه آراء دلگرم کننده ای  که این روزها نصیبش می شود، باید بار عناوین تاثر آوری چون «نفرت انگیز»، «کذاب»، «متعصب روانی»، «فاشیست بیگانه هراس» و مبلغ «سیاست ترس» را نیز با خود یدک بکشد.

ترامپ مردی است که حتی هم حزبی های جمهوریخواهش نیز وی را عوام فریب لقب می دهند و برای پایین کشیدنش از نردبان ترقی با یکدیگر دست به یکی شده اند.

او کسی است که به دلیل پراکندن بذر نفرت در میان مردم آمریکا از سوی «پاپ فرانسیس» رهبر کاتولیک های جهان تقبیح شده است. «مارتین شولتز» رئیس پارلمان اروپا از وی به بدی یاد کرده و می گوید که انتخاب ترامپ نه به سود آمریکا است و نه اروپا چرا که او هیچ تجربه فعالیت بین المللی ندارد.   

ترامپ کسی است که «اشتاین مایر» وزیر امور خارجه آلمان  برنامه اعلام شده از سوی وی را سیاست رعب و وحشت لقب داده است.

 وی در نهایت شخصی است که «مایکل هیدن» رئیس سابق سازمان سیا درباره او می گوید: اگر ترامپ وعده‌های مبارزاتی خود را عملی کند، ممکن است ارتش از دستورات او سرپیچی کند.  

حال سوال این است که آیا این مرد عجیب می تواند نامزد اصلی حزب جمهوریخواه باشد؟ مردی که خواهان بیرون کردن مسلمانان از آمریکا است، می خواهد برای ممانعت از ورود مهاجرین دیوار بلندی را در مرز مکزیک و آمریکا بکشد، سیاست خارجی تعریف شده ای ندارد و به قول معروف یکی به میخ می کوبد و یکی هم به نعل!  

در پاسخ باید گفت که کمپین جمهوریخواهان ضد ترامپ فرصت زیادی برای ممانعت از انتخاب وی به عنوان نامزد اصلی حزب ندارند و باید تا پیش از برگزاری کنوانسیون حزبی که در ماه جولای در شهر «کلیولند» ایالت اوهایو برگزار می شود، وی را از پلکان ترقی پایین بکشند.

تنها امید باقی مانده برای آنها تد کروز است که تا این جای کار با کسب ۳۹۶ هیات انتخاباتی در جایگاه دوم بعد از ترامپ قرار دارد و باید بتواند تا ماه میلادی ژوئن در انتخابات ۱۸ ایالتی که هنوز رقابت درون حزبی جمهوریخواهان را برگزار نکرده اند، فاصله خود را با ترامپ کم کند.

اگر از سه نامزد جمهوریخواه باقی مانده (ترامپ، کروز و کاسیج) هیچ یک  نتواند رای اکثریت یعنی حمایت ۱۲۳۷ هیات انتخابی را که لازمه تبدیل وی به نامزد اصلی حزب است، به دست بیاورد آنگاه کنوانسیون مجددا رای گیری خواهد کرد و در این مرحله هیات های انتخاباتی فرصت تغییر نظر به نفع یکی از نامزدهای موجود را خواهند داشت.

آنچه که در ادامه مسیر، رقابت برای رسیدن به جایگاه نامزد اصلی حزب جمهوریخواه را برای ترامپ مشکل می کند، باخت وی در ایالت کلیدی اوهایو با ۶۶ هیات انتخاباتی بود. در این ایالت، وی نتیجه را به «جان کاسیچ» فرماندار جمهوریخواه و محبوب اوهایو واگذار کرد.

 پیروزی کاسیچ در اوهایو، امید تازه ای برای آن دسته از جمهوریخواهان سنتی بود که راضی به انتخاب ترامپ به عنوان نامزد نهایی حزب نیستند و هرچه که در توان دارند انجام می دهند تا وی نتواند ۱۲۳۷ هیات انتخابی لازم برای کسب این عنوان را به دست بیاورد.

با تمام این اوصاف، اگرچه جمهوریخواهان در ظاهر و در حین مناظرات انتخاباتی خود به یکدیگر چنگ و دندان نشان می دهند، در عمل همچنان سعی می کنند تا به شعار «حزب بزرگ، فراگیر و مطابق با سلیقه همه» پایبند باشند. شاید به همین دلیل است که آنها بعد از هر مناظره و جنگ لفظی که با ترامپ دارند، یادآوری می کنند که علیرغم اختلاف نظرهای عمیق، اگر وی نامزد اصلی حزب شود، باز هم از حمایت آنها برخوردار خواهد بود.

تا این جای امر سوال این بوده است که آیا ترامپ می تواند نامزد اصلی حزب جمهوریخواه باشد. اما اگر قدرت گرفتن وی به همین منوال ادامه پیدا کند، آن هم با توجه به اینکه هم حزبی هایش هم رفته رفته واقعیت حضور او را در عرصه انتخابات ۲۰۱۶ می پذیرند، شاید نوبت آن رسیده باشد که با تغییر نوع پرسش خود این سوال را مطرح کنیم که آیا ترامپ در رقابت با هیلاری شانسی برای ورود به کاخ سفید آمریکا خواهد داشت؟