به گزارش گروه تاریخ مشرق؛ روز ششم فروردین 1358 عباسعلي خلعتبري وزير امور خارجه رژيم شاه در جريان محاكمه خود در دادگاه انقلاب اسلامي در زمينه روابط رژيم شاه با اسرائيل اظهار داشت:
حكومت، که عملاً و در معني، اسرائيل را حمايت مي كرد، روابط وسيع اقتصادي با آن رژیم داشت، نفت مورد نياز اسرائيل را تحويل مي داد. كالاي اسرائيل به سوي ايران سرازير بود و تبادل اطلاعات انجام مي گرفت؛ ساواك و موساد همكاري گستردهاي را داشتند. روابط ايران با اسرائيل روابط سياسي رسمي «دوژوره» نبود بلكه روابط به اصطلاح «دوفاكتو» برقرار بود؛ بدين ترتيب بدون داشتن روابط سياسي رسمي، دو دولت عملاً روابط داشتند، ولي نه از طريق سفير. دولت ايران موافقت كرده بود كه آژانس يهود كه يك سازمان يهودي جهاني است و فعاليت عمده اش مهاجرت دادن يهوديان به اسرائيل مي باشد در تهران دفتر نمايندگي باز كند و دولت اسرائيل پذيرفت كه دولت سوئيس حافظ منافع ايران در اسرائيل باشد و در سفارت سوئيس دفتر حفاظت منافع ايران تأسيس شود. آن دفتر كه در شروع كار در رأس آن يك كارمند سوئيسي قرار داشت چون به تدريج كارش زياد شد و يا يهوديان ايراني كه به اسرائيل مهاجرت نموده بودند مراجعات زيادي مي نمودند و همچنين با توسعه اي كه روابط دستگاههاي مختلف ايراني با اسرائيل يافته بود و مخصوصاً توسعه بازرگاني و اينكه كارها به زبان فارسي بايد انجام مي گرفت دولت سوئيس تقاضا نمود يك مأمور ايراني در آن دفتر حفاظت گذارده شود كه سفارت سوئيس او را به عنوان يك ديپلمات سوئيسي به وزارت خارجه اسرائيل معرفي نمايد. اين كار انجام شد، ولي توسعه روابط، آن دفتر را به صورت يك نمايندگي كوچك درآورد كه در رأس آن مأموري با مقام رايزن تعيين مي گرديد. نام آن نمايندگي در وزارت امور خارجه «برن 3» مي باشد (به مناسبت نام پايتخت سوئيس و اينكه برن سفارت ايران در سوئيس مي باشد).
خلعتبري گفت در وزارت امور خارجه كارهاي مربوط به اسرائيل در اداره هشتم سياسي انجام مي شد و مديركل سياسي آسيا و آفريقا نظارت بر آن داشت. اين كارها تنها مربوط به مسائل و مشكلات يهوديان ايراني مهاجر و روابط آنها با خانواده شان كه در ايران مانده اند نمي شد، بلكه جنبه هاي بازرگاني و فرهنگي و پزشكي و همكاري در بعضي كارهاي امنيتي و نظارتي نيز داشت. ولي اين همكاريها در وزارت امور خارجه منعكس نمي شد. اصولاً آنچه از روابط ايران و اسرائيل در وزارت خارجه ديده مي شد سهم بسيار كوچكي از روابط موجود بود؛ زيرا نمي بايستي از روابط «دوفاكتو» تجاوز نمايد و موجب ايراد و گله و رنجش كشورهاي دوست كه با اسرائيل در حالت جنگ بودند گردد. ملاقات هايي در سالهاي گذشته دست داد ولي در اين دو سال اخير تجديد نگرديد بدين ترتيب بود كه وزارت خارجه اسرائيل هيأتي را براي مذاكرات كلي به تهران مي فرستاد و در دو جلسه با هيأتي از وزارت امور خارجه به مذاكره و تبادل نظر مي پرداختند. از طرف ايران هم رياست هيأت به عهده معاون سياسي وزارت امور خارجه بود. اين رفت و آمدها كه با اجازه قبلي شاه انجام مي گرفت از نظر سري ماندن توسط ساواك ترتيب داده مي شد تا نه در فرودگاه و نه در هتل محل سكونت كسي به آن پي نبرد.
تاريخ سياسي معاصر ايران، دكتر سيدجلالالدين مدني، دفتر انتشارات اسلامي، جلد دوم، صص 228 و 229
حكومت، که عملاً و در معني، اسرائيل را حمايت مي كرد، روابط وسيع اقتصادي با آن رژیم داشت، نفت مورد نياز اسرائيل را تحويل مي داد. كالاي اسرائيل به سوي ايران سرازير بود و تبادل اطلاعات انجام مي گرفت؛ ساواك و موساد همكاري گستردهاي را داشتند. روابط ايران با اسرائيل روابط سياسي رسمي «دوژوره» نبود بلكه روابط به اصطلاح «دوفاكتو» برقرار بود؛ بدين ترتيب بدون داشتن روابط سياسي رسمي، دو دولت عملاً روابط داشتند، ولي نه از طريق سفير. دولت ايران موافقت كرده بود كه آژانس يهود كه يك سازمان يهودي جهاني است و فعاليت عمده اش مهاجرت دادن يهوديان به اسرائيل مي باشد در تهران دفتر نمايندگي باز كند و دولت اسرائيل پذيرفت كه دولت سوئيس حافظ منافع ايران در اسرائيل باشد و در سفارت سوئيس دفتر حفاظت منافع ايران تأسيس شود. آن دفتر كه در شروع كار در رأس آن يك كارمند سوئيسي قرار داشت چون به تدريج كارش زياد شد و يا يهوديان ايراني كه به اسرائيل مهاجرت نموده بودند مراجعات زيادي مي نمودند و همچنين با توسعه اي كه روابط دستگاههاي مختلف ايراني با اسرائيل يافته بود و مخصوصاً توسعه بازرگاني و اينكه كارها به زبان فارسي بايد انجام مي گرفت دولت سوئيس تقاضا نمود يك مأمور ايراني در آن دفتر حفاظت گذارده شود كه سفارت سوئيس او را به عنوان يك ديپلمات سوئيسي به وزارت خارجه اسرائيل معرفي نمايد. اين كار انجام شد، ولي توسعه روابط، آن دفتر را به صورت يك نمايندگي كوچك درآورد كه در رأس آن مأموري با مقام رايزن تعيين مي گرديد. نام آن نمايندگي در وزارت امور خارجه «برن 3» مي باشد (به مناسبت نام پايتخت سوئيس و اينكه برن سفارت ايران در سوئيس مي باشد).
خلعتبري گفت در وزارت امور خارجه كارهاي مربوط به اسرائيل در اداره هشتم سياسي انجام مي شد و مديركل سياسي آسيا و آفريقا نظارت بر آن داشت. اين كارها تنها مربوط به مسائل و مشكلات يهوديان ايراني مهاجر و روابط آنها با خانواده شان كه در ايران مانده اند نمي شد، بلكه جنبه هاي بازرگاني و فرهنگي و پزشكي و همكاري در بعضي كارهاي امنيتي و نظارتي نيز داشت. ولي اين همكاريها در وزارت امور خارجه منعكس نمي شد. اصولاً آنچه از روابط ايران و اسرائيل در وزارت خارجه ديده مي شد سهم بسيار كوچكي از روابط موجود بود؛ زيرا نمي بايستي از روابط «دوفاكتو» تجاوز نمايد و موجب ايراد و گله و رنجش كشورهاي دوست كه با اسرائيل در حالت جنگ بودند گردد. ملاقات هايي در سالهاي گذشته دست داد ولي در اين دو سال اخير تجديد نگرديد بدين ترتيب بود كه وزارت خارجه اسرائيل هيأتي را براي مذاكرات كلي به تهران مي فرستاد و در دو جلسه با هيأتي از وزارت امور خارجه به مذاكره و تبادل نظر مي پرداختند. از طرف ايران هم رياست هيأت به عهده معاون سياسي وزارت امور خارجه بود. اين رفت و آمدها كه با اجازه قبلي شاه انجام مي گرفت از نظر سري ماندن توسط ساواك ترتيب داده مي شد تا نه در فرودگاه و نه در هتل محل سكونت كسي به آن پي نبرد.
تاريخ سياسي معاصر ايران، دكتر سيدجلالالدين مدني، دفتر انتشارات اسلامي، جلد دوم، صص 228 و 229
