"تفاهم نامه اولیه خرید 118 فرونده هواپیمای ایرباس به ارزش دستکم 10.5 میلیارد دلار در سفر اخیر رئیس جمهوری به فرانسه به امضاء رسیده که از پی این تفاهم نامه، مقرر شد 45 فروند هواپیمای ایرباس 320 و 321، 45 فروند ایرباس 330 ، 16 فروند ایرباس  350 و 12 فروند هواپیمای ایرباس A380 در مدت زمان 5 سال در اختیار شرکت دولتی هواپیمایی "هما" قرار گیرد.

از قرار معلوم ، تأمین مالی این هواپیماها هم به صورت فاینانس با سهم 85 درصدی شرکت ایرباس و نقدینگی 15 درصدی ایران ‌ایر انجام خواهد شد، بنابراین بخشی از سهم 15 درصدی هواپیمایی ایران ایر (هما) از محل تسهیلات صندوق توسعه ملی تأمین می شود که دولت ایران هم ضمانت فاینانس را بر عهده می‌گیرد. چناچنه "ایران‌ ایر"امکان تأمین سهم 15 درصدی خود را نداشت،ایرباس این رقم را از محل فاینانس برای ایران‌ایر تأمین می کند.

"عباس آخوندی "سکاندار وزارت راه وشهرسازی امضای تفاهم نامه خرید این تعداد هواپیما را اتفاقی بی نظیر در تاریخ مالی ایران برشمرده و اذعان داشته که بر اساس قرارداد مذکور، 7 فرودگاه بین المللی در تهران و 4 فرودگاه  هم در شهرستان ها احداث می شود. اشاره این مقام مسئول در وزات راه وشهرسازی به ساخت فرودگاه های بین المللی آنهم در لابلای قرارداد خرید این تعداد هواپیما بعد ازآن مطرح شد که از پی این تفاهم نامه، انتقادات تندوتیزی  به سمت وزارتخانه او روانه شده است. هرچند که خود او اعتقاد دارد مردم به شدت از امضای این تفاهم نامه استقبال کرده اند.

رضا نخجوانی"،"حسین خانلری"و "حمید رضا پهلوانی"، روسای اسبق سازمان هواپیمایی، جملگی به این اقدام دولت تاخته و هریک بخش مهمی از این تفاهم نامه وزارت راه و شهر سازی با ایرباس را زیر سوال برده اند.

حمیدرضا پهلوانی، اذعان داشت که در همان سال 92 و با وجود اعمال تحریم  بین‌المللی هم ، چنانچه شرکت های هواپیمایی از نقدینگی لازم  برخوردار بودند امکان خرید هواپیمای ایرباس به صورت مستقیم وجود داشت و از لغو قرارداد خرید هواپیماهای ایرباسA380  توسط برخی از کشورهای همسایه خبرداد و گفت که لغو این قراردادها ربطی به فقدان توانایی مالی کشور های  خریدار ندارد زیرا به پرواز درآمدن این نوع از هواپیما منوط به اشغال شدن دستکم 75 درصد صندلی های آن بوده است.

"حسین خانلری" دیگر رئیس سازمان هواپیمایی کشوری،شرایط حال حاضر صنعت هواپیمایی کشوری را فاقد زیرساخت‌های لازم برای ورود هواپیمای پهن پیکر خریداری شده دانست و گفت که استفاده از هواپیماهای پهن پیکر خریداری شده در مسیرهای داخلی فاقد هرگونه صرفه اقتصادی است و نتیجه گیری کرد که دو سوم صندلی هواپیماهای پهن‌پیکر خالی می‌ماند.

اما "رضا نخجوانی" دیگر رئیس سازمان هواپیمایی کشوری هم بدون هرگونه تعارفی، ورود دولت به خرید هواپیما، را سبب شکل گیری شائبه‌های مختلفی دانست که تزریق چنین سرمایه هنگفتی توسط دولت، جایی برای رقابت بخش خصوصی با دولت نمی‌گذارد واعلام داشت که  این اقدام، عدول از سیاست‌های کلان کشور در روند خصوصی‌سازی بوده و نتیجه گیری  کرد که قیمت یک فروند هواپیمای ایرباس ۳۲۰ صفر کیلومتر در کارخانه ۸۰ میلیون دلار است، در حالیکه همین هواپیما را در بازار آزاد می‌توان با نصف قیمت تهیه کرد.

در مقابل وزارت راه و شهرسازی اعلام کرده که سالانه سه تا پنج میلیارد دلار ارز توسط مسافران خارجی به ایرلاین های خارجی پرداخت می شودکه تجمیع این اعداد در مدت 10 سال به رقمی درحدود 50  میلیارد دلار خواهد رسید، بنابراین با خرید یکجای هواپیمای نو، به میزان 10.5 میلیار دلار، مابقی رقم مذکور در کشور صرفه جویی هم خواهد شد.

صرفنظر ازپرداختن بیشتربه بعد فنی ماجرا، اما دودغدغه مهم در لابلای اظهارات هر سه معاون اسبق وزیر راه وشهر سازی به خوبی موج می زند که نخستین آن صرف اعتباری سنگین برای  خرید و دیگری خرید هواپیمای ایرباس 380 A   که فقط توانایی نشست و برخاست در فرودگاه امام خمینی(ره)  را دارد ونه دیگر هیچ فرودگاه دیگری.

هرچند که "علیرضا سلامی"مشاور وزیر راه و شهرسازی گفته که قرارداد خرید  هواپیما دولت را مقروض نکرده و بدون اتکا به منابع  دولتی  اقساط آن پرداخت خواهد شد.

تعلل ایرباس یا عقب نشینی بانکهای اروپایی

بهمن ماه سال گذشته که قرارداد خرید این تعداد هواپیما به امضاء رسید، قرار شد 40 روز کاری بعدتر، این پیمان به قرارداد نهایی منتج ‌شود. هرچند که اتفاق تا اکنون رخ نداده که با پایان یافتن سال  94  بحث قطعی شدن قراردادها به خردادماه ، موکول شد.

"اصغر فخریه کاشان"، قائم مقام وزیر راه و شهرسازی در امور هوانوردی در اظهار نظری اعلام داشته که قرارداد خرید ۱۱۸ فروند هواپیمای ایرباس خردادماه امسال نهایی می‌شود و گفته که "طولانی شدن روند این مسئله به دلیل بزرگ بودن حجم قرارداد مذکور است."

اظهاراتی که به شدت سبب ساز شکل گیری ذهنیت های متفاوتی هم تا اینجای کار شده است که یکی از مهمترین آنها برخاسته از تردید و دودلی این شرکت فرانسوی‌ تبار بوده که لا اقل نتوانسته در تامین اعتبار گام جدی بردارد.

درهمین راستا بانک‌های غربی هم در اظهاراتی متفاوت، اشتیاق چندانی برای ورود به پشتیبانی مالی از این قراردادها از خود نشان نداده اند، موضوعی که در صورت کشدار شدن،بیم آن می رود که  کل آمال و آرزوی "عباس آخوندی" و تیم همراه او را به  باد دهد.

وزارت راه و شهرسازی در این مدت،امضای این تفاهم‌نامه را آنچنان برجسته ساخته که گویی، این تفاهمنامه، پرفروغ ترین ستاره آسمان اقتصاد کشور در سال 94  بوده اما به نظر می‌رسد با بی میلی طرف فرانسوی برای قطعی ساختن قرارداد تا اینجای کار و اجتناب بانکهای اروپایی برای ورود به این ماجرا ،این ستاره "آخوندی" به مرور در حال رنگ باختن است.

گمان می رود،اجتناب بانک‌های غربی از پشتیبانی مالی خرید این تعداد هواپیما به نامشخص بودن نیت واقعی اداره خزانه داری آمریکا در برخورد با این دسته از بانکها از رابطه ای مستقیم برخوردار بوده  که درکنار آن می توان به اعتراض مقامات آمریکایی برای سهم خواهی بویینگ آمریکایی،یعنی رقیب قدیمی ایرباس  از بازار بکر ایران هم اشاره داشت.

نمی توان انکار کرد که "بوئینگ" هم گوشه چشمی جدی به بازار ایران داشته و باید دید که خرداد ماه سالجاری، قرارداد قطعی خرید این تعداد هواپیما به امضا می رسد یا این طرح دولت هم به سرنوشت بدقولی های "آخوندی" و تیم همراه در به اتمام رساندن مسکن مهر دچار خواهد شد؟