نگاه های سنگین بسیاری از ما امروز همچون دیوارهای زندان بر دور زندگی اجتماعی خانواده زندانیان کشیده شده است و بسیاری از آنها گوشه گیر همین نوع نگاه شده اند و ناچار برای گذران عمر دست به هر کاری می زنند.

زنانی که تا قبل از بروز جرم توسط همسرشان زندگی و شرایط عادی داشتند اما اکنون با کارهای سطح پایین روزگار می گذرانند و گاهی که فقر فرهنگی نیز بر فقر مادی غلبه می کند، تن به کارهای غیرقانونی و غیرمعمول می دهند. اما واقعیت این است که وقتی دختر یا زنی از یک خانواده زندانی به دلیل فشارهای اجتماعی و اقتصادی، تن به فحشا، کار در خیابان و ....می دهد، تک تک مسئولین وزارت خانه های فرهنگی و اجتماعی در کنار نهادهای حمایتی و همچنین اعضای جامعه در آن نقش دارند. نهادها و دستگاه های دولتی که از منظر قانونی مکلف به حمایت از خانواده زندانیان هستند.

هشدار به متولیان: عدم حمایتها از خانواده زندانیان، مجرم می سازد

خانواده هایی که گرچه خود، جرمی انجام نداده اند اما با شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی که جامعه برای آنها رقم می زند، بسیاری از آنها در معرض ابتلا به جرم قرار می گیرند به طوری که حتی مسئولین سازمان زندان ها و اقدامات تامینی هم می گویند: تعداد قابل ملاحظه ای از زندانیان جدید الورود از بستگان درجه یک زندانیان هستند که این مسئله قابل تامل و در عین حال قابل پیشگیری است.

تنها همین دلیل احتمال تکرار جرم در خانواده زندانیان کافی است که مسئولین و دستگاه های مختلف به مشکلات این خانواده ها به عنوان آسیب های اجتماعی و ضرورت حل و جلوگیری از وقوع مجدد جرم توجه کنند.

در همین راستا وزارتخانه های حمایتی - فرهنگی در خط مقدم این توجهات قرار دارند، به طوری که حتی  در اساسنامه و اهداف و وظایف آنها، وضعیت خانواده زندانیان تحت عنوان شرایط آنها در قالب  یک آسیب اجتماعی دیده می شود. در بررسی گذرا بر اساسنامه این وزارتخانه ها مسئله توجه به آسیب های اجتماعی و همچنین توسعه یکدست رفاه اجتماعی لحاظ شده است که نمونه هایی از آن به شرح زیر است:

وظایف وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی

وظایف وزارت کشور

وزارت ارشاد و وظیفه تکمیل خلاهای فرهنگی وضعیت خانواده زندانیان

بسیاری از خانواده زندانیان بعد از اینکه در مشکلات اقتصادی و اجتماعی غرق می شوند، دچار مشکلات فرهنگی نیز می شوند، با این حال حتی در  راهبردهای محتوایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آمده است:

وزارت  دادگستری:

مصوبه حمایتی که هیچ اعتباری ندارد

در همین راستا تنها نهاد غیردولتی که به وضعیت زندانیان توجه می کند، انجمن حمایت از زندانیان است. محسن نصیری مدیرعامل انجمن حمایت از زندانیان در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: پنجم خرداد ماه، طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی روز «نسیم مهر» محسوب می شود با این حال، از ناحیه سازمان ها، نهادهای مرتبط و دستگاه های اجرایی هیچ گونه توجه و حمایتی به وضعیت خانواده زندانیان نمی شود.

وی با انتقاد از اینکه روز «نسیم مهر» تنها در حد یک مصوبه باقی مانده است، گفت: پنجم خرداد ماه به عنوان یک روز ملی در تقویم نامگذاری شده است اما حتی نام این روز ملی در همه تقویم ها هم ذکر نشده است و وضعیت خانواده زندانیان همچنان مغفول مانده است.

۱۰۰ هزار خانواده زندانی نیازمند/ نیازمند ۵۰۰ میلیارد تومان بودجه هستیم

مدیرعامل این انجمن غیردولتی در خصوص تعداد خانواده های زندانیان، اظهار داشت: ۱۰۰هزار خانواده زندانی نیازمند در کشور شناسایی شده اند که اگر حداقل سرانه خانوار را ۵میلیون در سال بدانیم، ۵۰۰میلیارد تومان بودجه نیاز داریم که این رقم از عهده و توان انجمن خارج است.

نصیری در پاسخ به این سوال که نهادهای حمایتی دولتی تا چه اندازه به وضعیت خانواده زندانیان توجه می کنند، گفت: کمیته امداد و بهزیستی، نهادهای حمایتی هستند که رسالت ذاتی آنها حمایت است و حمایت از خانواده ها از منظر نیازمندی مربوط به کمیته امداد و از منظر حمایت از آسیب ها مربوط به سازمان بهزیستی می شود.

تمام وزارتخانه های مسئول کم کاری کرده اند

مدیرعامل انجمن حمایت از خانواده زندانیان به وظایف برخی از وزارتخانه ها در راستای حمایت از این اقشار آسیب پذیر اشاره و تصریح کرد: تمام وزارت خانه های فرهنگی و اجتماعی در راستای کمک و حمایت از خانواده زندانیان و همچنین جلوگیری از تشدید آسیب های اجتماعی این خانواده ها کوتاهی کرده و هیچ ورودی به این مسئله نداشتند.

نصیری به ضرورت تفکیک شخص زندانی از خانواده آن تاکید کرد و افزود: اگر چه سرپرست خانواده خواسته یا ناخواسته مرتکب جرمی شده است اما قانون مجازات را برای آن تعیین کرده است بنابراین نباید خانواده را در بروز بزه با وی همدست بدانیم.

زن خانواده زندانی در دوران محکومیت همسر، سرپرست خانواده محسوب می شود

وی به نقش وزارت رفاه در تامین نیازهای خانواده های زندانیان اشاره و تصریح کرد: زن خانواده در نبود همسرش به عنوان سرپرست خانواده محسوب می شود بنا براین باید نهادهای متولی به وضعیت وی توجه کنند که در کشور ما وزارت رفاه و تامین اجتماعی را داریم که باید در راستای ارائه خدمات اجتماعی به مشمولان از جمله خانواده زندانیان فعالیت های قانونی خود را انجام دهد.

کمیته امداد برای حمایت از خانواده زندانیان ردیف بودجه دارد

مدیرعامل انجمن حمایت از خانواده زندانیان مرکز با انتقاد از عملکرد سازمان بهزیستی و کمیته امداد، اظهار داشت: کمیته امداد امام خمینی (ره)، طبق قانون ردیف بودجه دارد و سالانه مبلغی را برای حمایت از خانواده زندانیان دریافت می کند که متاسفانه فعالیت چشمگیری در این رابطه ندارد.

نصیری تصریح کرد: به لحاظ اهمیت قضیه، فقر فکری و فرهنگی خانواده زندانیان به فقر مادی آنها اولویت دارد که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید به این مسئله توجه ویژه کند.

مستمری ۵۰هزار تومانی برای هر خانواده زندانی

نصیری تصریح کرد: با توجه به آمارها، کمیته امداد امام خمینی(ره)، حدود ۳۲هزار خانواده را تحت پوشش قرار داده است که خدمات قابل ملاحظه ای به آنها ارائه نمی دهد و میانگین مستمر پرداختی از سوی این نهاد ۵۰الی ۶۰هزار تومان است که با توجه به شرایط زندگی خانواده زندانیان این مبلغ به هیچ وجه کفاف زندگی آنها را نمی دهد.

مدیرعامل انجمن حمایت از خانواده زندانیان در خصوص سایر نهادهای حمایتی هم گفت: سازمان بهزیستی و جمعیت هلال احمر نیز هیچ توجهی به وظایفشان نکرده اند و فعالیت های آنها هیچ خروجی برای حمایت از خانواده زندانیان ندارند.

وی با ارائه پیشنهادی در رابطه با تعیین متولی مشخص در خصوص حمایت از خانواده زندانیان، اظهار داشت: باید مجلس دهم یک نگاه خاص و ویژه از اقشار آسیب پذیر داشته باشد و سازمان دولتی و متولی خاصی را برای این حمایت ها تعیین کند و تکلیف قانونی را بر عهده تنها یک سازمان قرار دهد.

مجلس نهم، بند مربوط به حمایت از خانواده های زندانیان را از قانون ششم توسعه حذف کرد

نصیری با انتقاد از عملکرد مجلس نهم گفت: در قانون برنامه ۶توسعه ضرورت توجه به خانواده زندانیان مطرح شد که متاسفانه نمایندگان مجلس نهم این بند را از قانون توسعه حذف و خارج کردند و این مسئله کم لطفی مجلس به وضعیت زندگی خانواده زندانیان را نشان می دهد.

وی به عملکرد انجمن حمایت از خانواده زندانیان اشاره و تصریح کرد: ۳۰۰میلیون تومان برای ارتقای سلامت روان اختصاص یافته شد که این موضوع از سوی انجمن در حال پیگیری است.

نصیری در پاسخ به این سوال که آیا حمایت شوندگان از سوی انجمن، گلچین می شوند یا خیر، گفت: دفتر مددکاری در سالن پیش ملاقات زندان وجود دارد و چتر حمایتی انجمن در حد بضاعت بر سر خانواده زندانیان گرفته می شود.

مدیرعامل انجمن حمایت در خصوص بیشترین محورهای مشاوره بر حسب جرائم، اظهار داشت: ۴۵درصد زندانیان به خاطر جرائم مواد مخدر و  ۲۰ تا ۲۵درصد به دلیل سرقت، زندانی هستند که این مسئله در شرایط خانواده زندانی نیز اثرگذار است.

مشکلات اجتماعی خانواده زندانیان به بحران تبدیل شده است

نصیری با بیان اینکه توانمندسازی خانواده زندانیان اولویت انجمن حمایت از زندانیان است، گفت: اغلب این خانواده ها مشکلات عدیده ای دارند که به بحران تبدیل شده است که در آنها ارتکاب جرم و تامین معیشت به هر طریقی حتی تن فروشی دیده می شود.

مدیر این انجمن غیردولتی تصریح کرد: انجمن به همراه خیرین و به واسطه مددکاری به خانه برخی از خانواده های زندانی می رود و وضعیت آنها از نزدیک رصد می شود.

وی در پایان با دعوت از خیرین به حمایت از خانواده زندانیان، گفت: خیرین با مراجعه حضوری به انجمن می توانند اعلام آمادگی کرده و پس از بررسی صحت شرایط خانواده زندانی از نزدیک، حمایت از آنها را دنبال کنند.

نسیم مهر نمی وزد

امروز در حالی پنجم خرداد در برخی از تقویم ها به اسم روز نسیم مهر روز ملی حمایت از خانواده زندانیان نام گرفته است که بسیاری از خانواده های زندانیان در شرایط اقتصادی نامناسبی به سر برده و منتظر این هستند که نهادهای دولتی به وظایف قانونی خود عمل کنند که این مسئله از پیشگیری از احتمال وقوع جرم و بزه می کاهد.