به گزارش مشرق، در 14 خرداد 1368 در اوج اندوه و ماتم از دست دادن رهبر کبیر انقلاب
اسلامی، خبرگان ملت ایران اقدامی انقلابی انجام دادند و در عمل به وظیفه
الهی خویش، رهبر جدید انقلاب اسلامی را به امت داغدار معرفی کردند. در آن
فضای غم و اندوه و بحران، این انتخاب شایسته مرهمی بر دلهای عزادار بود.
اکنون با گذشت 27 سال از این تصمیم مهم، مشخص شده است که این رهبری حکیمانه
و این راهبری خردمندانه چه اثر عظیمی در ایران اسلامی و در منطقه داشته
است.
بررسی کارنامه این سالهای متمادی از مدیریت جهادی آیت‌الله العظمی خامنه‌ای امری نیست که بتوان در یک یادداشت کوتاه به همه جوانب آن پرداخت چراکه این تلاش خستگی‌ناپذیر و مداوم، نیازمند یک فرصت مفصل و یک پژوهش گسترده است اما اگر بخواهیم به اختصار بخشی از کارنامه درخشان این فقیه برجسته و این رهبر حکیم را برشماریم، شایسته است که به موارد زیر فهرست‌وار اشاره کنیم. این فهرست به‌طور مسلم ناتمام است ولی شایسته است که به شمارش این محاسن بپردازیم که بزرگان گفته‌اند: آب دریا را اگر نتوان کشید؛ هم به قدر تشنگی باید چشید.
اگر بخواهیم کارنامه درخشان حضرت آیت‌الله
العظمی خامنه‌ای در دوران رهبری را بیان کنیم، اولین ملاک‌ها و معیارهای
آن، وظایف و اختیارات مصرح در قانون اساسی جمهوری اسلامی است. به عبارت
دیگر باید دید رهبری در نظام جمهوری اسلامی چه وظایف و چه اختیاراتی دارد
که بر اساس این معیار بتوان متوجه شد که ایشان در طول این دوران چه زحماتی
متحمل شده‌اند و چه خدماتی ارائه کرده‌اند.
وظایف و اختیارات رهبر در قانون اساسی مطابق متن اصل 110 قانون اساسی چنین است:
1. تعیین سیاست‌های کلی نظام جمهوری اسلامی ایران پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام.
2. نظارت بر حسن اجرای سیاست‌های کلی نظام.
3. فرمان همه‌پرسی.
4. فرماندهی کل نیروهای مسلح.
5. اعلان جنگ و صلح و بسیج نیروها.
6. نصب و عزل و قبول استعفاء:
الف: فقهای شورای نگهبان.
ب: عالی‌ترین مقام قوه‌ی قضاییه.
ج: رییس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
د: رییس ستاد مشترک.
ه: فرماندهی کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
و: فرماندهان عالی نیروهای نظامی و انتظامی.
7. حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه.
8. حل معضلات نظام که از طرق عادی قابل حل نیست، از طریق مجمع تشخیص مصلحت نظام.
9. امضای حکم ریاست جمهوری پس از انتخاب مردم؛ صلاحیت داوطلبان ریاست جمهوری از جهت دارا بودن شرایطی که در این قانون می‌آید، باید قبل از انتخابات به تأیید شورای نگهبان و در دوره اول به تأیید رهبری برسد.
10. عزل رییس جمهور با در نظر گرفتن مصالح کشور پس از حکم دیوان عالی کشور به تخلف وی از وظایف قانونی، یا رأی مجلس شورای اسلامی به عدم کفایت وی.
11. عفو یا تخفیف مجازات محکومین در حدود موازین اسلامی پس از پیشنهاد رییس قوه‌ی قضاییه.
رهبر می‌تواند بعضی از وظایف و اختیارات خود را به شخص دیگری تفویض کند.
نگاهی به این فهرست نشان می‌دهد که رهبری در نظام جمهوری اسلامی ایران چه اختیارات و چه وظایفی دارد و بر این اساس است که باید از رهبران جمهوری اسلامی در انجام وظایفی که بر عهده گرفته‌اند، توقع انجام مسؤولیت داشت.
اما رهبر معظم انقلاب اسلامی در طول سالهای گذشته علاوه بر عمل به مسؤولیت‌های خود که در فهرست بالا آمده است، اقداماتی انجام داده‌اند که در جهت موفقیت نظام اسلامی و جامه عمل پوشاندن به وظایف رهبری نقشی به‌سزا داشته است. موارد زیر بخشی از این اقدامات است:
* تداوم راه امام و حفظ اصول مکتب امام و مقابله با تحریف امام
راه امام خمینی(ره) راه سعادت ملت ایران و مسیر عزت دنیا و آخرت این ملت
است. یکی از مهمترین تلاش‌های رهبر معظم انقلاب اسلامی در طول نزدیک به سه
دهه گذشته این بوده است که راه امام تداوم یابد، این‌راه دچار تحریف و
تغییر ناصحیح نشود و اصول مکتب امام و بینات راه امام دستخوش بازی
بازی‌گران سیاسی و تحریف دشمنان و ناآگاهان نگردد. اگر همین یک امر مهم
تنها اقدام رهبر معظم انقلاب بود، می‌شد آن را به‌عنوان یک موفقیت بزرگ
مطرح کرد.
در طول سالهای گذشته متاسفانه شاهد آن بودیم که افرادی که گاه در ظاهر ربط و نسبتی با امام داشتند و یا مدعی این ربط و نسبت بودند، در عمل بر خلاف آرمانها و اصول امام سخن گفتند و به گونه‌ای عمل کردند که مکتب امام دچار تبدل و تغییر و تحریف شود. مثلا استکبارستیزی که از مسلمات راه امام بود را منکر شدند و یا برخی دیگر با این ادعا که دوران مکتب امام به پایان رسیده، بی‌شرمانه مدعی شدند که اندیشه‌های امام را باید به موزه‌ها سپرد. رهبر معظم انقلاب در برابر این دشمنی‌ها و تحریفات از مکتب امام ایستادند و به لطف خدای متعال و همت مردم، راه امام را تداوم بخشیدند.
* استکبار ستیزی، شناخت دشمن و حساسیت نسبت به طرح‌های دشمن
یکی دیگر از اقدامات شایان توجه رهبر معظم انقلاب در طول سالهای پس از
امام، توجه به مسأله استکبارستیزی و شناخت دشمنان ملت ایران و اسلام عزیز و
حساسیت داشتن نسبت به طرح‌های دشمن بوده است. بدون‌شک از یک رهبر آگاه و
روشن‌بین جز این نیز توقع نمی‌رود که برنامه‌های دشمن را بشناسد و نسبت به
طرح‌های آن‌ها حساسیت داشته باشد.
این‌که مشاهده می‌کنیم رهبر معظم انقلاب همواره زودتر از آن‌که دشمن طرح‌های خود را عملی کند نسبت به آن تذکر داده و مردم را از چنین طرح‌هایی آگاه کرده است، نشان از موفقیت رهبری در انجام این مسؤولیت دارد. هشدارهای رهبری نسبت به طرح‌های فرهنگی و جنگ نرم دشمن، هشدارهای رهبری نسبت به توطئه‌های اقتصادی دشمن در سالهای اخیر و. . . مصداق‌هایی از این امر است.
* دیده‌بانی نافذ و رصد حرکت جبهه دشمن
علاوه بر آنچه در بالا ذکر شد، رهبر معظم انقلاب به صرف شناخت نظری دشمن و طرح‌های او اکتفا نکرده‌اند بلکه در میدان عمل نیز همانند یک رهبر میدانی مسلط بر میدان و آگاه و بیدار و چونان دیده‌بانی نافذالبصیره حرکت‌های جبهه دشمن را در عمل نیز رصد کرده و ملت ایران را در باب نحوه حرکت و اقدامات آتی و حال دشمن آگاه کرده‌اند.
* خنثی کردن برنامه‌های دشمن
بر آنچه ذکر شد باید این را افزود که مقام معظم رهبری علاوه بر آگاهی از
برنامه‌های کلان دشمن و شناخت اقدامات عملیاتی آنان، برای خنثی کردن
برنامه‌های دشمن نیز همواره برنامه‌ها و اقدامات و طرح‌هایی اندیشیده‌شده و
روشن داشته‌اند و همین امر باعث شده است که توطئه‌های دشمن خنثی شود و یا
تلاش برای مقابله با آن به‌موقع صورت گیرد.
به‌عنوان مثال رهبر معظم انقلاب از قریب به 12 سال قبل از برنامه دشمن برای صدمه اقتصادی به کشور خبر دادند و پس از آن چون دیده‌بانی نافذ، حرکت جبهه دشمن را رصد کردند و برای خنثی کردن این توطئه دشمن نیز اقتصاد مقاومتی را به‌عنوان طرحی کلان و حساب‌شده و با پشتوانه کارشناسی برای مقابله با این توطئه ارائه کردند.
* مفهوم‌سازی و حرکت‌آفرینی
یکی از اصلی‌ترین و مهمترین اقدامات رهبر معظم انقلاب در دوران رهبری خود را باید مفهوم‌سازی و حرکت‌آفرینی دانست. چیزی که گاه از آن به گفتمان‌سازی بر اساس آرمانها و اهداف نظام اسلامی تعبیر می‌شود. بر این اساس رهبر معظم انقلاب اسلامی با ایجاد یک سری مفاهیم مورد نیاز برای حل مشکلات جامعه و پیشبرد انقلاب اسلامی در راستای اهداف خود، ادبیات و گفتمانی را ایجاد می‌کنند که این ادبیات و گفتمان، زمینه را برای تولید محتوا و برنامه برای عمل در راستای آن اهداف آماده می‌سازد. هر یک از این مفاهیم نیازمند لااقل یک مقاله یا یک کتاب مجزاست که بتوان نیاز به آن مفهوم و ابعاد آن و خدماتی که این مفهوم‌سازی انجام داده است را تشریح کرد. برخی از این مفاهیم ارائه‌شده توسط ایشان به شرح زیر است:
مردم سالاری دینی، اقتصاد مقاومتی، مردمی‌سازی فرهنگ، فرهنگ عمومی، شبیخون فرهنگی، تهاجم فرهنگی، مظلومیت فرهنگ، جنگ نرم، افسران جنگ نرم، نفوذ، عوام و خواص، جهاد کبیر، مدیریت جهادی، جذب حداکثری، عزت و حکمت و مصلحت در سیاست خارجی، بیداری اسلامی، خودی و غیرخودی، پاسخگویی مسؤولان، انضباط اجتماعی، خدمتگزاری به مردم، عدالتخواهی، اتحاد ملی و انسجام اسلامی، فرهنگ مقاومتی وجدان کاری، انضباط اجتماعی، انضباط اقتصادی، اصلاح الگوی مصرف، سبک زندگی اسلامی و ایرانی، جهاد اقتصادی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی، الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، عدالت و پیشرفت، تمدن بزرگ اسلامی و. . .
نگاهی به این فهرست طولانی و مهم نشان از آن دارد که رهبر فرهیخته انقلاب در زمینه تولید و به‌کارگیری به‌جای این مفاهیم، مجاهدتی بزرگ انجام داده‌اند و اگر یک عالم دینی و یک مصلح اجتماعی صرفا چنین‌کاری انجام داده باشد و در هیچ عرصه دیگری فعالیت نکرده باشد، کار او را باید کاری بزرگ و ستودنی دانست، تا چه رسد به این‌که چنین امر عظیمی صرفا یکی از ده‌ها اقدام مهم او باشد. چنین توفیقی فقط با امداد الهی و لطف خدای متعال ممکن است.
* بصیرت‌دهی و راهنمایی
بصیرت‌دهی و راهنمایی مردم و مسؤولان، یکی از مسؤولیت‌های سنگین رهبر معظم انقلاب بوده است. ایشان در هر برهه حساس و در هر امر مهم عمومی‌ای، یکی از وظایف خود را بصیرت‌دهی دانسته و به آن عمل کرده‌اند. از این‌جهت است که در طول سه دهه گذشته گنجینه‌ای غنی از سخنرانی‌ها و موضع‌گیری‌های ایشان به‌صورت سخنرانی و حکم و دستور و. . . در موضوعات سیاسی و اجتماعی روز ایجاد شده است که تهیه این میزان محتوای روشن‌گر و ایراد این همه سخنرانی‌های بصیرت‌بخش، خود یک کار مهم و اساسی محسوب می‌شود.
مشخص است که هر سخنرانی از این سخنرانی‌های حکیمانه و به‌جا نیازمند ساعت‌ها و بلکه روزها تلاش و تفکر است و برای هر یک از آن‌ها چه میزان زحمت کشیده شده است. اما رهبری معظم انقلاب مجدانه وظیفه خود می‌دانند که مردم و مسؤولان در برهه‌های حساس و مسائل مهم روز بدون آگاهی و بصیرت باقی نمانند و با ایراد این سخنان مهم، هم بصیرت‌دهی‌کنند و هم مردم و مسؤولان را راهنمایی کنند.
* مسؤولیت پذیری و پاسخگویی
یکی دیگر از نقاط درخشان سابقه رهبر معظم انقلاب، مسؤولیت‌پذیری و
پاسخگویی ایشان است. در جایگاه رهبری ایشان در طول سال‌ها، بارها و بارها
در جلساتی شرکت نموده‌اند که در آن اقشار مختلف مردم به بیان نظرات خود و
پرسیدن سؤالاتی که برایشان مطرح است می‌پردازند و معظم له نیز با
گشاده‌رویی در صدد پاسخگویی برمیآیند. در میان مسؤولان سطح بالا در دنیا و
در ایران، این میزان از پاسخگویی کم‌نظیر است.
در بعد مسؤولیت‌پذیری نیز ایشان قولا و عملا همگان را به دوری از انداختن مسؤولیت بر دوش دیگران توصیه کردند و در مواقع مهم نیز نشان دادند که خود عامل به این توصیه هستند. مثلا در ماجرای تحدید نسل ایشان مسؤولیت خود در این‌زمینه را پذیرفتند و با صراحت از آن سخن گفتند، در حالی‌که روشن است که ایشان از حامیان و مروجان مسأله تحدید نسل نبوده‌اند.
* تلاش برای حل معضلات و ضعفها در نظام اسلامی
یکی دیگر از نقاط درخشان در بیان و عمل رهبر معظم انقلاب این است که ایشان
از دیدن نقاط ضعف و معضلات و مشکلات در نظام اسلامی و جامعه ابایی ندارند و
منکر این نقاط ضعف نمی‌شوند بلکه با حکمت و فرزانگی، انکار ضعفها را
ناصحیح دانسته و متذکر می‌شوند که همان‌طور که سیاه‌نمایی برای انقلاب و
جامعه مضر است، ساده‌لوحی یا انکار واقعیت‌ها نیز مضر است.
از این‌جهت است که مشاهده می‌کنیم ایشان مبارزه با فقر و فساد و تبعیض و مفاسد اقتصادی و آسیب‌های اجتماعی و دیگر مصادیق معضلات اجتماعی را مجدانه مورد توجه قرار می‌دهند و در دستورهای مختلف به مسؤولان از لزوم توجه به امنیت اخلاقی و روانی جامعه، تهاجم فرهنگی و شبیخون فرهنگی، ضعف در خانواده، معضل جمعیت و. . . سخن می‌گویند. این واقع‌بینی انقلابی در عین آرمان‌گرایی اسلامی یکی از ویژگی‌های درس‌آموز و منحصر‌به‌فرد رهبر معظم انقلاب اسلامی است.
* عبور دادن انقلاب از بحران‌ها
انقلاب اسلامی پس از امام با بحران‌های مختلف و متعددی روبه‌رو بوده است. اگر رهبری معظم انقلاب در طول این دوران هیچ‌یک از خدمات و اقدامات بسیار مهم ذکر شده در بالا را انجام نداده بودند و صرفا موفق به عبور انقلاب از بحران‌ها شده بودند، می‌توانستیم مدعی شویم که کار بزرگی صورت گرفته است، این در حالی است که ایشان هم موفق به عبور دادن انقلاب از این بحران‌ها و گردنه‌های حساس شده‌اند و هم توانسته‌اند اقدامات درخشان پیش‌گفته را به‌سرانجام برسانند.
اگر بخواهیم فهرستی از بحران‌های پس از امام تا امروز را مطرح کنیم باید فهرستی بسیار طولانی را ذکر کنیم اما به اختصار هرچه تمامتر می‌توان موارد زیر را مهمترین بحران‌های این دوران دانست:
جنگ عراق با کویت و حمله آمریکا به عراق که زمینه ورود آمریکا به منطقه و احتمال درگیری و جنگ با ایران را نیز مطرح کرد.
فتنه 78 و تلاش عده‌ای برای براندازی نظام اسلامی از طریق آشوب خیابانی.
فتنه 88 و شورش عده‌ای علیه رأی مردم و تلاش برای براندازی نظام اسلامی که این بحران و فتنه خود دارای ابعاد مختلف سیاسی و امنیتی و اجتماعی بود.
طرح شوروی‌سازی جمهوری اسلامی ایران که در سالهای 1379-1376 توسط نظام سلطه ایجاد شد و با هوشمندی و تلاش رهبری خنثی گردید.
بحران دادگاه میکونوس و تلاش به‌ظاهر حقوقی و دیپلماتیک غرب برای مقابله با جمهوری اسلامی و بحران‌آفرینی در روابط خارجی ایران اسلامی.
بحران قتل‌های زنجیره‌ای و طراحی پیچیده‌ای که هدف آن صدمه به اعتبار دستگاه‌های امنیتی نظام جمهوری اسلامی بود.
بحران کوی دانشگاه که هدف آن جداسازی قشر دانشجو از نظام اسلامی بود.
بحران‌سازی‌های مجلس ششم و تحصن و فتنه‌گری برخی از نمایندگان آن مجلس که خود فصل مشبعی از اقدامات بحران‌ساز است.
خروج از حاکمیت برخی از اصلاح‌طلبان و تلاش آن‌ها برای به بن‌بست رساندن نظام اسلامی.
بحران‌سازی‌های آقای منتظری، آقای آذری قمی و افرادی امثال آن‌ها که آلت دست عده‌ای برای بر هم زدن امنیت و ثبات نظام اسلامی شدند. این فهرست طولانی از بحران‌ها را می‌توان تکمیل کرد.
* دیگر اقدامات افتخار آفرین رهبر معظم انقلاب
علاوه بر مطالبی که در بالا ذکر شد فهرستی طولانی از اقدامات افتخارآفرین را می‌توان در سیره و عملکرد رهبر معظم انقلاب اسلامی دید که هر کدام نیازمند شرح و بسطی درخور خود است و در این مطلب کوتاه نمی‌گنجد. فهرستی از برخی از این اقدامات به شرح زیر است:
1. خط‌دهی به نیروهای انقلاب اسلامی
2. تلاش برای وحدت همه نیروهای انقلاب اسلامی و هماهنگی آن‌ها
3. تلاش برای جلوگیری از هدر رفتن امکانات نیروهای انقلاب و قرار دادن آن‌ها در جایگاه مناسب و ضروری
4. مدیریت و رهبری انقلاب اسلامی در سطح جهان اسلام و بسط اندیشه امام در دیگر کشورها
5. رهبری تحقق آرمان فلسطین و وحدت جهان اسلام
6. حفظ استقلال کشور و مقابله با عوامل مزاحم و مانع استقلال
7. رهبری کشور به‌سوی پیشرفت و عدالت
8. اقتدارآفرینی در عرصه‌های مختلف داخلی و خارجی و افزایش نفوذ ایران در منطقه و جهان
9. رشد علمی و ساماندهی حرکت نخبگانی در کشور
10. توجه به پیشرفت و تولید علم در عرصه‌های مختلف
11. توجه جدی به اسلامی‌سازی علوم انسانی
12. توجه جدی به فرهنگ و اسلامی‌سازی فرهنگ
13. توجه به عرصه‌های جدید ازجمله فضای مجازی
14. رابطه با جوانان و اقشار مختلف ازجمله دانشجویان، طلاب، عالمان دینی
آنچه در این فهرست طولانی ذکر شد حقیقتا برخی از این اقدامات است و با بررسی تفصیلی دوران رهبری معظم له می‌توان این فهرست را تکمیل نمود.
* ویژگی‌های فردی برجسته
بررسی رهبری حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای بدون توجه به ویژگی‌های برجسته فردی ایشان امری ناقص است اما متن حاضر به‌دلیل رعایت اختصار، از ورود تفصیلی به این عرصه خودداری می‌کند. اگر بخواهیم صرفا به برخی از ویژگی‌های برجسته و ممتاز ایشان که در دوران رهبری ایشان اثرگذار بوده است و این اثر در مواقع حساس به‌خوبی خود را نشان داده است اشاره کنیم باید فهرست طولانی زیر را تکمیل کنیم:
- فقاهت و اسلام‌شناسی
- عدالت و تقوی
- شجاعت مثال‌زدنی
- بصیرت و شناخت زمانه
- صبر و پی‌گیری مداوم
- ساده‌زیستی
- صراحت
- انقلابی‌گری
- گذشت
- بی‌حاشیه بودن اطرافیان و دفتر و فرزندان
- بلندهمتی و خستگی‌ناپذیری
- تلاش و زنده‌دلی و امید
- اهل فرهنگ و ادب و هنر بودن
- رابطه مستقیم با مردم داشتن
- خطیب و سخنور بودن
- و. . .
شایسته بود که برای هر یک از این ویژگی‌ها یک یا چند مثال عینی زده می‌شد و نشان داده می‌شد که در کجا این ویژگی‌های مهم به فریاد انقلاب اسلامی رسیده است و مشکلات جامعه اسلامی را حل کرده است که اگر این ویژگی‌ها نبود، ایجاد مشکل می‌کرد. با وجود این‌که مثالهای فراوانی در این‌زمینه وجود دارد، برای جلوگیری از تطویل متن از بیان آن‌ها خودداری می‌شود.
در نهایت باید خاطرنشان ساخت که با نگاهی دیگر می‌توان فعالیت‌های رهبر معظم انقلاب اسلامی در دوران رهبری ایشان را به دو دسته تقسیم کرد:
1. چالش‌هایی که رهبری آن‌ها را مدیریت نموده است
2. فرصت‌هایی که رهبری با مدیریت خود ایجاد کرده است
بیان مصادیق هر یک از این دو دسته نیازمند تکرار بسیاری از موارد ذکرشده در بالاست که از تکرار آن خودداری می‌شود.
از خداوند متعال مسألت داریم که تا ظهور حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف بر طول عمر و توفیقات رهبر معظم انقلاب بیفزاید و ما را قدردان این نعمت بزرگ الهی و رهرو این رهبر گرانقدر قرار دهد و توفیق انجام وظیفه در رکاب ایشان را عنایت نماید. ان‌شاءالله.
