شرح حملات آمریکایی‌ها علیه چهار سکوی نفتی ایران

در اولین تهاجم، چهار رزمناو آمریکایی با حمایت ناوشکن یواس‌اس‌تاچ و رزمناو موشک‌انداز استندلی و دو هواپیمای 16‌ــF و یک هواپیمای آواکس در تاریخ 27 مهرماه 1366 (19 اکتبر 1987 میلادی) به سکوهای نفتی رشادت و رسالت حمله کردند و به‌مدت 45 دقیقه به‌صورت بی‌امان این دو سکو را هدف قرار دادند. بر اثر این حمله، استخراج نفت از این سکوها به‌کلّی قطع شد. آمریکایی‌ها در آن زمان ادعا کردند که این حمله به‌تلافی اصابت یک فروند موشک کرم ابریشم به نفت‌کشی به‌نام «سی ایل سیتی» بود که با پرچم آمریکا در آب‌های سرزمین کویت در انتظار بارگیری نفت خام بود. اما مقامات ایرانی با تکذیب این اتهام اظهار کردند که انجام این حمله برای ایران با توجه به امکانات نظامی‌اش ناممکن بوده است.

^{رزمناو آمریکایی یو‌اس‌اس تاچ که حملات به دو سکوی نفتی رشادت و رسالت را هدایت کرد}

نظامیان آمریکایی حدود شش ماه بعد در تاریخ 29 فروردین‌ماه 1367 (18 آوریل 1988) با استفاده از دو فروند ناوشکن یو‌اس‌اس مریل و یو‌اس‌اس لیند مک‌کورمیک، یک فروند کشتی عملیات آبی‌خاکی و به‌همراه چند فروند بالگرد تهاجمی کبرا با شلیک ده‌ها توپ و موشک و کار گذاشتن مواد منفجره، دو سکوی نفتی نصر و سلمان را هدف تهاجم خود قرار داده و آنها را به‌صورت صد در صد منهدم و تخریب کردند. بهانه آمریکایی‌ها برای این حمله نیز برخورد ناوچه موشک‌انداز آمریکایی یواس‌اس ساموئل بی. رابرتز با یک مین دریایی بود که منجر به ایجاد حفره‌ای به‌طول بیش از 4.5 متر در آن شد و این ناوچه را تقریباً غرق کرد.

^{ناوشکن آمریکایی یو‌اس‌ای مریل، یکی از یگان‌های اصلی حمله به دو سکوی نفتی نصر و سلمان}

واشنگتن در آن زمان ادعا کرد که این حملات را به‌تلافی اقدامات نظامی ایران در خلیج فارس انجام داده است، ادعایی که نهایتاً از سوی دیوان دادگستری بین‌المللی مردود شناخته شد.

رد ادعای آمریکا از سوی دیوان دادگستری بین‌المللی

دیوان دادگستری بین‌المللی در 6 نوامبر 2003 میلادی در پایان بررسی دعاوی حقوقی متقابل ایران و ایالات متحده آمریکا بر سر حمله به چهار سکوی نفتی ایران در خلیج فارس حکم داد که «اقدام صورت گرفته (از سوی آمریکا) علیه سکوهای نفتی ایرانی در 19 اوت 1987 (عملیات کمانگیر چابک) و 18 آوریل 1988 (عملیات آخوندک) نمی‌تواند به‌عنوان اقدام الزامی در جهت موارد حفاظت از امنیت لاینفک ایالات متحده مورد بحث قرار گیرد».

این دیوان در حکم خود با صراحت اعلام کرده است که ایالات متحده آمریکا نتوانسته است در رسیدگی‌های کتبی و شفاهی، مقصر بودن دولت جمهوری اسلامی ایران در حمله به کشتی‌های آمریکایی را اثبات کند؛ و برخورد کشتی‌های آمریکایی با مین‌های درون آب نمی‌تواند دال بر نقش جمهوری اسلامی در این واقعه باشد، گرچه حمله به یک کشتی جنگی به‌مثابه حمله مسلحانه تلقی می‌شود.

^{عمارت دیوان بین‌المللی دادگستری مستقر در لاهه که ادعاهای آمریکا علیه ایران را مردود شناخت}

در مورد ضرورت و تناسب دفاع، دیوان بین‌المللی دادگستری استدلال می‌کند که هیچ نشانی از هشدار آمریکا به ایران در مورد استفاده این کشور از سکوها به‌عنوان پایگاهی برای عملیات نظامی خود دیده نمی‌شود.

براین اساس دیوان بین‌المللی دادگستری به این نتیجه می‌رسد که اقدام آمریکا اقدامی در جهت حفظ منافع اساسی خود نبوده و این اقدام را نمی‌توان با استناد به اصل ٥١ منشور دفاع مشروع تلقی کرد بلکه این اقدام توسل به زور نامیده می‌شود.

اهمیت اقتصادی تأسیسات نفتی منهدم‌شده توسط آمریکا

تأسیسات نفتی «رشادت» و «رسالت» و سکوهای نفتی آنها که چهل حلقه چاه نفت را به هم متصل می‌کند، برای تولید روزانه حدود 200 هزار بشکه نفت احداث شده بود. این تأسیسات، نفت را از این چاهها جمع‌آوری و با انتقال آن به جزیره «لاوان»، برای صدور به خارج آماده می‌کرد.

تأسیسات نفتی «نصر» و «سلمان» و سکوهای مستقر در آنها نیز مشتمل بر 38 حلقه چاه برای تولید روزانه حدود 320 هزار بشکه نفت بود که از جزیره «سیری» صادر می شد. در طول جنگ تحمیلی، عراق با حملات مکرّر خود به سکوهای نفتی، خساراتی را به آنها وارد می‌ساخت. ناوهای جنگی آمریکا در خلیج فارس نیز در دو مرحله به این تأسیسات حمله کردند که منجر به انهدام آنها شد.

در واقع در نتیجه این دو حمله، مجموعاً بیش از 520 هزار بشکه نفت از سقف ظرفیت تولید و صادرات نفت ایران کاسته شد؛ این جدای از ارزش مادی چهار سکوی دریایی منهدم شده توسط آمریکا بود.