سرویس سیاست مشرق – علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی که ازجمله مقامات ارشد تیم هسته‌ای کشورمان است در چندین مرحله از بدعهدی طرف غربی ازجمله آمریکایی‌ها در توافق هسته‌ای و برجام سخن گفته است.

اولین بار این صالحی بود که لفظ «دبه در آوردن»‌ طرف مقابل را درباره بدعهدی آمریکایی‌ها به کار برد. او در اردیبهشت سال 94 در مقابل کارشکنی‌های آمریکا گفت که «طرف مقابل دبه درآورده است» [1]اما بعد از مدتی با وخامت اوضاع جسمی‌اش روانه بیمارستان شد و مطرح کرد که «دبه درآوردن را به مزاح گفتم و دبه کردن آمریکایی‌ها در مذاکرات هسته‌ای خیلی جدی نیست و به‌جایی نمی‌رسد.»[2]

صالحی در اسفندماه سال 94 نیز اعلام کرد طرف آمریکایی در عمل به تعهدات خود تأخیر دارد. رئیس سازمان انرژی اتمی در این رابطه به وبگاه «العربیه جدید»‌ گفت: «تهران به آنچه باید، متعهد است، اما تأخیری در طرف مقابل هست که مسئولیتش هم با خودش است. هیچ مانع مشخصی وجود ندارد اما منظورم اینجا، تاخیرشان در اجرای برخی نقاط به شکل کامل است.»[3]

این سخنان اما به مذاق رئیس‌جمهور خوش نیامد و روحانی در واکنشی جالب گفت: «ایشان وزیر اقتصاد و رئیس‌کل بانک مرکزی نیست، وزیر خارجه هم الآن نیست، ایشان مسئول سازمان انرژی اتمی است.»[4]

علی‌اکبر صالحی همچنین 14 فروردین امسال دوباره تأکید کرده است که، «هنوز شرایط رفع تحریم انجام نشده است، هنوز بانک‌های بزرگ پا پیش نگذاشته‌اند، دلیلش این است که در زمان تحریم مجازات‌های سنگینی شده‌اند و هنوز از ارتباط با ایران ترس دارند. الآن هم بخشی از اقداماتی که آن‌ها باید انجام می‌دادند بر اساس برداشت ما هنوز همه قدم‌ها را برنداشته‌اند.»

این در حالی است که صالحی در برنامه گفتگوی ویژه خبری 21 فروردین سال جاری در مقابل سؤال مجری از برجام از پاسخ استنکاف کرد و گفت به من گفته‌شده که فقط درمورد مسائل فنی صحبت کنم اگرچه نسبت به بقیه مسائل برجام مطلع هستم.[5]

اما رئیس سازمان انرژی اتمی اخیراً سکوت خود در ماجرای برجام را شکسته و ادعاهای اخیر مرکل و بان‌کی‌مون را بیانگر توطئه‌ای جدید علیه ایران دانسته و گفته است: «احساس می‌کنم در حال زمینه‌چینی و پخت‌وپز علیه ما هستند و باید گوش به زنگ باشیم.»

وی در سخنانی کنایه‌دار به رئیس‌جمهور نیز مطرح کرده است:‌«حالا من این را می‌توانم بگویم و دوستی نمی‌تواند به من اعتراض کند که مثلاً آقا شما وزیر اقتصاد و یا رئیس بانک مرکزی و یا وزیر امور خارجه نیستید چراکه حداقل از نظر علمی 40 سال استاد دانشگاه هستم، لذا این را می‌توانم بگویم.»[6]

آنچه از ظواهر امر پیداست اختلافاتی در درون دولت در خصوص عدم اجرایی شدن صحیح برجام شکل‌گرفته است. رئیس‌جمهور برجام را آفتاب تابان و فتح‌الفتوح معرفی کرده است اما روندی که در اجرای آن ایجاد شده باعث شده که برخی از اعضای کابینه دولت از جمله علی‌اکبر صالحی نسبت به ادامه کار هشدار دهند. این درحالی است که عراقچی نیز پس از چند وقت سکوت در برنامه گفتگوی ویژه خبری تلویزیون حضور یافت و بیان داشت که همه چیز به خوبی در حال پیشرفت است که به نظر می‌رسد این حضور یکباره واکنشی به سخنان صالحی بود.

محمدجواد ظریف، وزیر خارجه و رئیس تیم هسته‌ای کشورمان نیز در چندین دوره با وزرای خارجه کشورهای 5+1 از جمله جان کری وزیر خارجه آمریکا بر سر نحوه اجرایی شدن برنامه جامع اقدام مشترک مذاکره کرد اما آنچه در صحنه داخلی آمریکا در تصویب لایحه منع فروش هواپیمای بوئینگ به شرکت «ایران ایر رخ داد و همچنین اظهارات ضدایرانی اخیر بان‌کی مون که روزهای آخر خود در صندلی ریاست سازمان ملل را می‌گذارد،‌ نشان دهنده برخی خلل‌ها در اجرای وجود برجام دارد که نقطه عطف این موارد سخنان هشدارآمیز ولی الله سیف، رئیس بانک مرکزی و اینک علی‌اکبر صالحی است.

این درحالی است که رهبرمعظم انقلاب با شروطی که دولت را در نامه به رئیس جمهور بدان توجه دادند از پذیرش برجام سخن گفته و حتی آن را حاوی عبرت تاریخی عنوان کردند. ایشان همواره به بی‌اعتمادی نسبت به‌طرف مقابل و عدم خوش‌بینی در این موارد دولت را توجه داده و توصیه کرده بودند که با هوشیاری تمام در مذاکرات با طرف غربی حاضر شوند.

به نظر می‌رسد برجام به خط قرمز دولت تبدیل‌شده است و برخی از جمله محمدجواد ظریف نیز در این وادی از انتقاد نسبت به آن اکراه دارند چراکه برخورد رئیس‌جمهور با منتقدان و از جمله اعضای دولت چون صالحی نشان داد که دولت برنمی‌تابد کسی دستاورد برجام را خدشه‌دار کند زیرا ممکن است که آنان را دیپلماتی توصیف کنند که سر از کار موضوع در نمی‌آورند. مانند کنایه‌ای که روحانی به منتقدان زد و آنان را بی‌سواد خواند و در ادامه به صالحی گفت که وی نیز در جایگاه انتقاد از برجام نیست تا رئیس سازمان انرژی اتمی با کنایه در پاسخی دیرهنگام به رئیس‌جمهور بگوید که 40 سال است استاد دانشگاه است و سره و ناسره را در برجام تشخیص می‌دهد. این کشمکش‌ها در دولت رخ داده اما دولت به شدت مراقبت می‌کند تا به برجام لطمه‌ای وارد نشود. اگرچه اینک رسانه‌های خارجی از جمله وبگاه المانیتور نیز به این موضوع اشراف دارند که برجام نه تنها گره‌ای از کار دولت نگشوده بلکه با وعده‌ها و انتظاراتی که دولت خود آن را ایجاد کرده به باری بر روی دوش آن تبدیل شده است. [7]