گروه جهاد و مقاومت مشرق - اطلاعات عملیات، واحدی ابتکاری در سپاه بود که همزمان با آغاز دفاع مقدس بنا به ضرورت‌های عقلانی توسط نابغه جنگ یعنی شهید بزرگوار حسن باقری در قرارگاه کربلا واقع در پادگان گلف اهواز تأسیس شد. افراد حاضر در این رسته در دوران دفاع مقدس جزء بهترین، زیرک‌ترین و چابک‌ترین نیروها بودند که شناسایی و به کار گرفته می‌شدند. در آن دوران اگرچه دشمن به لحاظ برتری تجهیزاتی و آموزش‌های به‌روز نظامی و اطلاعاتی به واسطه همکاری ابرقدرت‌ها برتر می‌نمود، اما ظرف سه ماه بعد از شروع دفاع‌مقدس، می‌توان گفت با تلاش نیروهای اطلاعات عملیات، توازن در حوزه اطلاعاتی ایجاد شد و تقریباً در جبهه دشمن، یگان و محوری نبود که توسط رزمندگان اطلاعات، شناسایی نشده باشد. همین امر آغازی بود برای طراحی‌های دقیق جهت شروع عملیات بازپس‌گیری مناطق اشغالی کشور از دشمن که 17 ماه طول کشید. بعد از این ماجرا هم با راهبرد تعقیب و تنبیه متجاوز کارهای دقیق رزمندگان اطلاعات و شناسایی در سرزمین دشمن موجب شد تا عملیات‌های موفق و غیرقابل باوری همچون خیبر، والفجر هشت و کربلای پنج انجام شود. اما در این میان چون کار اطلاعاتی باید در خفا و پوشش کامل انجام شود همواره حق نیروهای واحد اطلاعات عملیات جنگ ادا نشد.

 زمانی که نه پهپادی وجود داشت و نه تصاویر ماهواره‌ای، این رزمندگان با به خطر انداختن جان خود بارها بعد از لمس سرزمین دشمن نقشه عینی از وضعیت جغرافیایی، عوارض و استقرار دشمن را در اختیار فرماندهان و طراحان عملیات‌ها قرار می‌دادند و حتی فرماندهان را به موقعیت‌های موردنظر می‌بردند، اما همواره نامی از آن‌ها به میان نمی‌آمد. البته در صورتی که شهید می‌شدند شاید نامی از آن‌ها در اذهان می‌ماند. اما امروز با گذشت 27 سال از پایان جنگ به نظر می‌آید هرچند نمی‌توان از برخی از زنده‌های این نیروها سخن گفت، اما روا نیست که به شهدای آن‌ها هم نپرداخت. شهدایی که به خاطر ماهیت کارشان همواره مظلوم مانده‌اند. برای همین منظور کنگره شهدای اطلاعات نیروی زمینی سپاه به همت و تلاش پیشکسوتان اطلاعات‌عملیات کار خود را شروع کرده تا نسلی از نوابغ کشور که نقش محوری و تأثیرگذار در رقم‌خوردن بسیاری از موفقیت‌های دفاع‌مقدس ایفا کردند، فراموش نشوند. نسلی که همه مدیون آن‌هاییم.

 در حال حاضر سلسله یادواره‌هایی به پشتوانه کنگره‌ای سراسری در حال اجراست و نیروهای اطلاعات عملیات قدیم باز آمده‌اند تا اطلاعات شهدای اطلاعات را جمع‌آوری کرده و برای ماندگاری نام و راهشان با ابزار هنر و رسانه واقعیت اطلاعات عملیات یکی از مهمترین واحدهای حیاتی دفاع مقدس را به نسل‌های بعد منتقل کنند. اوایل اردیبهشت‌ بود که یادواره‌های شهدای اطلاعات در خوزستان که نماد مقاومت، ایثارگری و سلحشوری رزمندگان در دوران دفاع‌مقدس است، کار خود را آغاز کرد. حالا همزمان با سالروز پیروزی رزمندگان ما در عملیات مرصاد، دومین یادواره شهدای اطلاعات نیروی زمینی سپاه به میزبانی قرارگاه عاشورا(استان‌های آذربایجان‌شرقی، اردبیل و زنجان) در دانشگاه تبریز برگزار می‌شود.
به سراغ سردار محمد پاکپور فرمانده نیروی زمینی سپاه که مسئولیت کنگره شهدای اطلاعات را برعهده دارد و سردار محمد پاشایی رئیس یادواره شهدای اطلاعات قرارگاه عاشورا رفتیم تا درباره موضوعاتی همچون اهداف کنگره، یادواره و چگونگی رسالت انتقال مفاهیم و الگوهای بلامنازعی از جنس شهدای اطلاعات به نسل‌های آینده را جویا شویم.

در ادامه گزارشی از این دو گفت‌وگو را می‌خوانید.

سردار محمد پاکپور فرمانده نیروی زمینی سپاه به عنوان رئیس کنگره شهدای اطلاعات با اشاره به تشکیل کمیته تخصصی در سال 90 برای جمع‌آوری زندگی‌نامه‌های شهدا، تصریح کرد: پرداخت‌های پراکنده و نامنسجم‌بودن اطلاعات شهدا باعث شد تا کمیته تخصصی جمع‌آوری آثار در سال 90 تشکیل و زندگی‌نامه‌ها و شرح واقعه‌شهدا با کمک خانواده‌های معظم شهدا و پیشکسوتان و همرزمان جمع‌آوری شود. قرار شد تا این یادواره‌های منسجم اما غیرمتمرکز در قالب کنگره شهدای اطلاعات به مرحله اجرا برسد؛ افتتاحیه یادواره‌های ما در خوزستان بود، پنجم مرداد هم به میزبانی قرارگاه عاشورا در تبریز برگزار خواهد شد و این برنامه‌ها ان‌شاءالله در شهرها و استان‌های دیگر به میزبانی 10 قرارگاه تابعه نیروی زمینی سپاه ادامه پیدا می‌کند.

وی در پاسخ به این سوال که یادواره‌های شهدا با چه اهدافی برگزار می‌شود، گفت: زنده نگه‌داشتن یاد و نام شهدا، تجلیل از مقام شامخ آن بزرگمردان و الگوسازی از شخصیت و سیره زندگی و حماسه ایثارگرانه آن‌ها بخشی از وظایف جامعه نسبت به شهید است. در حقیقت این ما هستیم که نیازمند شهدا هستیم نه آن‌که شهدا نیازمند بزرگداشت و تکریم فرهنگ شهادت ما باشند. زیرا فرهنگ و روحیه‌ای که قوام و بقای جامعه، نظام و سرزمین اسلامی همواره نیازمند و درگرو تحقق آن است همان ترویج روحیه ایثارگری و فرهنگ فداکاری برای ارزش‌هاست.

فرمانده نیروی زمینی سپاه افزود: اساساً در برگزاری یادواره‌های شهدا دو هدف عمده مدنظر است؛ هدف اول، بهره‌گیری از سیره شهدا به منظور تقویت روحیه ایثار و ترویج فرهنگ جوانمردی و فتوت! چراکه ما این امنیت بلامنازع را به آسانی بدست نیاوردیم بلکه به واسطه همین خون شهدای والامقام 8 سال دفاع مقدس، شهدای پیشگام امنیت پایدار و بزرگمردان سلحشور و فداکار مدافع حرم بود. چرا‌که شهدا هستند که به ملت شریف ایران عزت بخشیدند.

وی با اشاره به هدف دوم برگزاری یادواره‌های شهدا اظهار داشت: مسیر تجلیل و تکریم از شهدا آن‌قدر پرافتخار و حائز اهمیت است که رهبر فرزانه انقلاب اسلامی در این باره می‌فرمایند: «حفظ و زنده نگه‌داشتن یاد شهدا کمتر از شهادت نیست»؛ هدف دیگر برپایی یادواره شهدا آشنایی نسل جدید با آرمان‌ها و انگیزه‌های الهی شهدا می‌باشد. در کنار توجه به این منویات باید هدف تکریم خانواده‌های معظم شهدا و ارج‌نهادن به رشادت‌ها و ایثارگری‌های آنان به عنوان یک اصل مهم مورد توجه قرار گیرد.

رئیس کنگره شهدای اطلاعات نیروی زمینی سپاه در پاسخ به این سوال که برپایی یادواره‌ها و کنگره شهدای اطلاعات را تا چه حد ضروری می‌دانید، تأکید کرد: یکی از مهمترین ویژگی‌ها و شاخصه‌هایی که باعث پیروزی رزمندگان در صحنه‌های نبرد می‌شود در گام اول اشراف اطلاعاتی و در کنار آن توجه به آمادگی‌های نظامی و رزمی است. بی‌تردید بخش اعظم پیروزی‌های ما چه در دوران مقدس و چه بعد از آن مرهون همین دقت و هوشمندی در اشراف اطلاعاتی است که تأثیر بسزایی در شکست و یا پیروزی در هر نبردی دارد.

وی اضافه کرد: در این مسیر رزمندگان اطلاعاتی ما سخت‌کوشانه گام برداشتند. اما شاید کمتر نامی از آن‌ها برده شده است؛ زیرا لازمه کار اطلاعات، گمنامی و عدم شهرت است و از این حیث شهدای اطلاعات ما در مظلومیت به سر می‌برند و بسیاری با خلق و خو و مسئولیت‌های سنگین آن‌ها آشنایی ندارند. برگزاری یادواره شهدا قطعاً گامی است در جهت شناساندن و معرفی بخشی از جان‌نثاری‌های شهدای اطلاعات که نسل امروز جامعه به آن نیاز دارد.

جوانان ما از همه جلوترند
سردار پاکپور در پایان وضعیت روحیه دفاع از کشور اسلامی را در جوانان امروز این‌گونه ارزیابی کرد: به نظرمن این جوانان نسل دوم و سوم نسبت به نسل اول انقلاب بهتر هستند؛ اگر خدایی ناکرده شرایط تهدید و فشار دشمن به حدی برسد که بخواهند تحرکی و یا اخلال ایجاد کنند یقیناً این جوانان در دفاع از اسلام و انقلاب از ما جلوتر خواهند بود. همین جوانان در مقاطع مختلف خصوصاً تحولات جهان اسلام نشان دادند در دفاع از حرمین و ایجاد امنیت پایدار پیشگام هستند و هر تهدیدی که بر علیه نظام باشد از همه جلوترند و پیشگام‌ترند.

9 شهید شاخص را برگزیدیم
سردار پاشایی جانشین قرارگاه عاشورا و رئیس دومین یادواره شهدای اطلاعات نیروی زمینی سپاه در خصوص کم و کیف این یادواره که قرار است پنجم مردادماه در دانشگاه تبریز برگزار شود، گفت: قرارگاه عاشورا با مشارکت سه استان اردبیل، آذربایجان شرقی و زنجان این یادواره را برپا می‌کند. در اولین گام بسترسازی و فراهم‌کردن مقدمات یادواره، کار شناسایی شهدا را انجام دادیم. تاکنون 147 نفر شهید اطلاعات در این سه استان وجود دارند که 31 نفر مربوط به استان اردبیل، 30 نفر زنجان و مابقی مربوط به استان آذربایجان غربی است. البته با خانواده‌های معظم این شهدا دیدار داشتیم و جوایزی هم به رسم یادبود،‌ اهدا شد و در جریان این مراسم هم از مقام شامخ‌ این خانواده‌ها تقدیر و تجلیل به عمل می‌آید.

جانشین قرارگاه عاشورا با بیان اینکه قرار است 9 کتاب تحت عنوان شهدای برجسته منتشر و رونمایی شود، اشاره کرد: علاوه بر تجلیل از خانواده‌ها و رزمندگان واحد اطلاعات عملیات جنگ، 9 کتاب تحت عنوان شهدای برجسته نیز منتشر و رونمایی خواهد شد. البته ما در میان این 147 نفر شهید، 9 شهید شاخص که نسبت به مابقی ویژگی‌ها و خصوصیات بارزتری داشتند را برگزیدیم. این شهدای ویژه از دوران دفاع مقدس کارهای ویژه انجام دادند و همه این‌ها در یک کارگروه تخصصی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت و بهترین ویژگی‌ها برگزیده شد. در کنار 9 کتاب اختصاصی برای معرفی شهدای شاخص یک کتاب جامع شهدای اطلاعات قرارگاه عاشورا هم منتشر خواهد شد که حاوی زندگینامه و خاطرات مربوط به این 147 شهید را به رشته تحریر درآورده است.

جوانان ما می‌توانند دفاع‌کردن از ارزش‌ها را بیاموزند
وی در پاسخ به این سوال که یادواره شهدای اطلاعات برای نسل جوان چه پیامی می‌تواند داشته باشد، خاطرنشان کرد: یادواره می‌تواند بستری باشد که یاد شهدا را هرچه بیشتر در جامعه زنده و فرهنگ جهاد و شهادت را نهادینه کنیم. به این واسطه نسل جوان ما می‌توانند از این شهدای عزیز در دوران دفاع مقدس الگوبرداری کنند و دفاع‌کردن از ارزش‌ها را با دست خالی بیاموزند، ببینند و بخوانند که ما افرادی همچون شهید همت، شهید باکری و شهید زین‌الدین را داشتیم که با داشتن 22 یا 23 سال سن چه ایثارگری‌ها و چه آموزه‌هایی از مدیریت کارآمد را از خود به جای گذاشتند.

نگاهی گذرا به 9 شهید شاخص دومین یادواره شهدای اطلاعات
در جریان دومین یادواره شهدای اطلاعات قرارگاه عاشورا شاید با نگاهی گذرا به زندگینامه‌های این 147 شهید، نام 9 تن از آن‌ها بیشتر به چشم بخورد؛ شهید احد محرمی علافی که به مشکل‌گشا معروف بود. یا منصور سودی مسئول اکیپ شناسایی اطلاعات لشکر 31 عاشورا که آرزو داشت در میدان جنگ قطعه‌قطعه شود و در اقیانوس بی‌کران معنا، شناور شد. شهید ابراهیم اصغری سومین شهید شاخص قرارگاه عاشوراست که شاید خاطره محاصره‌کردن مدرسه برای بازداشت او را دوستان و همرزمانش فراموش نکنند. خانواده شهید حمید الهیاری هم شاید هنوز با یادآوری روزهایی که او قبل از اذان صبح از خانه بیرون می‌رفت و بعدها بعد از شهادت همه فهمیدند حمید اذان مسجد را می‌گفته است، نمازشان را اقامه می‌کنند. شهید سیدمنصور فرقانی بزرگ مرد دیگری است که همیشه به برادرانش می‌گفت که در آشپزخانه کار می‌کند و هیچ‌‌گاه تا قبل از شهادت نفهمیدند که او برای خودش فرمانده‌ای دلاور است.

شهید احمد(حسینقلی) قهرمانی همان مردی از تبار اردبیل  است که عراقی‌ها وقتی شنیدند او در منطقه بمو به شهادت رسیده بسیار خوشحال شدند؛ چرا‌که روزهایی برای دستگیری او جایزه تعیین کرده بودند. جوانان ما وقتی مروری بر خاطرات شهید رضا‌قلی نخستین حسینی داشته باشند به این نکته بسیار تأثیرگذار و آموزنده می‌رسند که او حتی اجازه نداد خانم‌ها در مراسم عقد با بزن و بکوب و رقص و دست‌زدن مراسم بگیرند. گفته بود برای هر حرکتی یک صلوات بفرستند. البته رضا بعد از عقد، عروس خودش را به خانه نبرد و اعلام کرد که باید در جبهه و جنگ حاضر شوم و بعد از برگشتنم همسرم را به خانه می‌برم. مهر کربلایی که حسین محمدیان شادباد را کربلایی کرد؛ او شهیدی بود که دو روز قبل از شهادتش از دوستش مهر کربلا می‌خواهد و خودش در میدان نبرد به وصال سرور و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله‌الحسین(ع) نائل می‌شود. نهمین شهید شاخص هم بهمن محبوبی کهق است که امام رضا(ع) نشانی او را به مادرش داد. چرا‌که وقتی مادرش به همراه یکی از دوستان بهمن بعد از سال‌ها به زیارت حضرت رضا(ع) مشرف می‌شود پیدا شدن پیکر فرزندش را از آقا می‌خواهد. این همرزم شهید محبوبی می‌گوید که چند صباحی بعد از آن مسافرت به مراغه برگشتم با کمال شگفتی خبردار شدم که جنازه بهمن پیدا شده و این برآورده شدن حاجتی است که مادر شهید در اولین شرفیابی به حضور امام هشتم به آن رسید.