به گزارش مشرق، مصطفی ده پهلوان - سرپرست پروژه تعیین عرصه و حریم قره تپه سگز آباد با اعلام این خبر اظهار داشت: در این پروژه 35 گمانه در چهار جهت محوطه و در ابعاد 1×1 متر مورد کاوش قرار گرفت.

وی افزود: به دلیل تمرکز و میزان رسوب گذاری بالا در حاشیه قره تپه عمق بیشتر این گمانه ها از چهار متر (با عمق حداقلی 1.70و عمق حداکثری 6 متر) تجاوز کرد.

این باستان شناس اظهار داشت: با توجه به کاوش در این گمانه ها و یافته های به دست آمده از آنها، عرصه مشهود قره تپه از 8.6هکتار به بیش از  25 هکتار در زیر لایه های رسوبی دشت افزایش یافت.

به گفته ده پهلوان، عرصه نامشهود به خوبی نشانگر این است که محوطه در جهت شمال شرقی به جنوب غربی توسعه داشته است.

وی  با بیان اینکه لایه های رسوبی در گمانه ها به خوبی مورد کاوش ، ارزیابی و بررسی قرار گرفتند تصریح کرد : لایه های رسوبی دشت ارتباط معنا داری با یکدیگر دارند و جهت شیب لایه های رسوبی و شدت آنها به خوبی دیده می شود.

این باستان شناس گفت: در روزهای آینده این لایه های رسوبی توسط استادان رسوب شناسی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران مورد ارزیابی و شناسایی دقیق تری قرار خواهند گرفت.

وی یکی از شواهد مهمی که در پروژه تعیین عرصه و حریم قره تپه سگز آباد به دست آمد  را  مدارکی از یک تدفین و یا گورستان عصر آهن 1 یا 2 در حاشیه شرقی تپه و به فاصله 80 متری از عرصه اعلام کرد که کاملا مشهود است.

وی یکی از دستاوردهای این پروژه را افزایش عرصه تپه تا بیش از 25 هکتار ذکر کردو افزود: در حاشیه شرقی آثار و شواهدی از یک گورستان عصر آهن به دست آمد.

ده پهلوان یکی دیگر از دستاوردهای این پروژه را کاوش در لایه های رسوبی دانست که بر روی لایه های متاخر قره تپه نهشت یافته اند و بررسی و ارزیابی دقیق آنها می تواند به باستان شناسان  در شناخت شرایط محیطی و اقلیمی دوران متاخر محوطه کمک شایانی کند.

وی اظهارامیدواری کرد در کاوش های آینده و با تمرکز بیشتر بر حاشیه قره تپه بتوان  به درک بیشتری از لایه های متاخر عصر آهن در این محوطه  رسید و به این پرسش که آیا گور کشف شده نشان از یک گورستان جدید در شرق تپه دارد یا تنها یک گور منفرد است پاسخ داد.

ده پهلوان گفت: با وجود  اینکه کاوش در محوطه های قره تپه و قبرستان وارد دهه ششم خود شده است، متاسفانه تا کنون و به دلایل نامشخص، عرصه آنها به طور دقیق و در یک گمانه زنی هدفمند مشخص نشده بود.

غارت محوطه های تاریخی

این باستان شناس افزود: قرار گرفتن محوطه‌ها در میانه اراضی کشاورزی و غارت گسترده آنها در سال‌های گذشته و به ویژه پس از زلزله ویرانگر سال 1341 بوئین زهرا و همچنین نبود حفاظت اصولی از ساختارهای کشف شده از کاوش‌ها، آسیب‌های جبران ناپذیری بر پیکره آنها وارد شده است.

ده پهلوان گفت: نکته امیدوار کننده این است که در کاوش و گمانه زنی صورت گرفته به منظور تعیین عرصه این محوطه، بخش بزرگ و دست  نخورده ای از آن کشف شد که می توان با برنامه ریزی هدفمند، علاوه بر کاوش این بخش ها، برنامه هایی برای حفاظت اصولی از آن پیش بینی کرد.

وی اظهار داشت: تبدیل این محوطه  به یک سایت موزه باستان شناسی یکی از مناسب ترین گزینه ها است که در دستور کار پژوهشکده باستان شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و میراث فرهنگی قزوین نیز قرار گرفته و برنامه تعیین عرصه و حریم این محوطه در همین راستا صورت گرفته است.

دشت قزوین و تحولات باستان شناسی

به گزارش پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ، ، دشت قزوین در شمال غربی فلات مرکزی ایران قرار دارد. از شمال به دامنه های جنوبی کوه های البرز، از غرب به ارتفاعات موازی چرگر و مناطق طارم، منجیل و زنجان و از جنوب به ارتفاعات رامند (رحمان) محدود می‌شود.

این دشت یکی از دشت های طبیعی ـ فرهنگی است که به موازات فرهنگ های پیش از تاریخ و (رویدادی های دوران تاریخی) دیگر نقاط فلات ایران تحولات باستان شناسی خاص خود را پشت سر گذاشته و در جریان ارتباط فرهنگی با مناطق پیرامونی، شواهدی از روابط فرهنگی درون و برون منطقه ای را در خود بر جای نهاده است.

دو عامل اصلی و مهم در دنیای باستان و حتی امروز، دشت قزوین را برای اجتماعات مستقر در فلات ایران مساعد ساخته است.

نخست آن که این دشت از نظر حاصلخیزی دارای ظرفیت فوق العاده ای است و این ویژگی برای استقرار اجتماعات اولیه در دوران آغاز کشاورزی برای مردمان پیش از تاریخ و دنیای باستان بسیار مناسب بوده است.

عامل مهم دیگر، وضعیت خاص جغرافیایی این دشت است که در دامنه های جنوبی البرز و حاشیه شمال کویر مرکزی ایران واقع شده و داد و ستد و ارتباط در دنیای باستان بین تمدن های شرق و غرب به ناچار از این تنها رهگذر مساعد و قابل زندگی انجام می گرفته است و بی شک محوطه های پیش از تاریخی، تاریخی و اسلامی بسیاری در این دشت شکل گرفته اند.

تپه سگزآباد در حدود 7 کیلومتری شمال شهر کوچک سگزآباد از توابع شهرستان بوئین زهرا و در مسیر نزدیکی مسیر بوئین زهرا به قزوین و بوئین زهرا به تاکستان در دشت موسوم به دشت قزوین قرار گرفته و در میان مردم بومی به قره تپه شهرت دارد.

با توجه به نقشه برداری های انجام گرفته در سال 1387، این تپه در جهت شمال شرقی به جنوب غربی قرار گرفته است و بخشی از این تپه که نمایان است دارای 400 متر طول و 270 متر عرض است و بین 5 تا 7 متر نسبت به زمین های پیرامونی ارتفاع دارد.

این تپه یکی از سه تپه پیش از تاریخی است که توسط دکتر عزت ا.. نگهبان برای کاوش های آموزشی دانشجویان گروه باستان شناسی دانشگاه تهران انتخاب و از سال 1349 تا کنون توسط گروه باستان شناسی  دانشگاه تهران مورد کاوش قرار گرفته است.

این تپه به شدت در اثر کاوش های غیر مجازتخریب شده، دکتر ملک شهمیرزادی این حفاری های غیر مجاز را که لایه ها و آثار فرهنگی تپه سگزآباد را حتی تا عمق 6 متری از سطح دشت، مضطرب و نابود کرده است چنین توصیف می کند:"اکثر این گودال ها تا حدود 6 متر از سطح تپه حفر شده بودند.در برخی موارد این گودال های نامنظم به وسیله ی تونل هایی به هم ارتباط داده شدند. این تونل ها معمولا در لایه هایی دیده می شوند که از آنها اشیای برنزی بیشتری به دست می آید. ریزش برخی از این تونل ها وضعیت گمراه کننده ای به محل داده بود."

ظاهرا این کاوش های غیرمجاز پس از زلزله ی 1341 بوئین زهرا،  رکود فعالیت های کشاورزی و فقر گسترده  روستاییان شدت گرفته است.

پیشینه کاوش های باستان شناسی
پیشینه کاوش های باستان شناسی انجام گرفته در دشت قزوین را به طور مختصر بدین صورت می توان بر شمرد:
هیأت بلژیکی، پیش از کاوش های 1349 دانشگاه تهران، حفر گمانه های کوچک (طبق گزارش دکتر نگهبان).
هیأت ژاپنی، پیش از کاوش های 1349 دانشگاه تهران، حفر گمانه های کوچک (طبق گزارش دکتر نگهبان).
کاوش امیر ماهانی، رئیس وقت اداره فرهنگ و هنر قزوین، در سال 1347.
کاوش های گروه باستان شناسی دانشگاه تهران، از سال 1349 تا سال 1356 به سرپرستی دکتر عزت الله نگهبان در قالب 8 یا 9 فصل کاوش
کاوش های گروه باستان شناسی دانشگاه تهران، از سال 1376 تا سال 1378 به سرپرستی دکتر حسن طلایی در قالب 3 فصل.
کاوش های گروه باستان شناسی دانشگاه تهران، در سال 1387، به سرپرستی دکتر کمال الدین نیکنامی و همکاری حجت دارابی، 1 فصل.
کاوش های گروه باستان شناسی دانشگاه تهران، در سال 1388، به سرپرستی دکتر کمال الدین نیکنامی و همکاری دکتر حسن فاضلی و حسین عزیزی، 1 فصل.
کاوش های گروه باستان شناسی دانشگاه تهران، در سال 1389، به سرپرستی دکتر سیما یداللهی و همکاری حسین عزیزی، 1 فصل.