سرویس فرهنگ و هنر مشرق-شاید زمانی که رولینگ 32 ساله در ایستگاه قطار منچستر همراه دختر خردسالش، به طلاق از همسرش و یک زندگی شکست‌خورده فکر می‌کرد، به ذهنش هم نمی‌رسید پسرک لاغر و عینکی که کم‌کم در ذهن او شکل می‌گیرد روزی رکوردهای بسیاری در حوزه کتاب و فیلم را بشکند‌؛ بیش از 400میلیون نسخه از کتاب او به فروش برسد، هفت میلیارد دلار در آمد فروش فیلم‌هایش شود و در کمتر از 10 سال او را صاحب یک میلیارد دلار کند. 

نزدیک به 25 سال پیش زمانی که اولین کتاب از مجموعه هری پاتر در ایران چاپ شد، اینترنت همه‌گیر نبود، شبکه اجتماعی وجود نداشت و موبایل و پیامک هم از لوازم لوکسی حساب می‌شد که کمتر کسی به آن دسترسی داشت. اولین فیلم هری پاتر را کمپانی برادران وارنر در سال 2001 یعنی چهار سال بعد از چاپ جلد نخست و دو سال بعد از چاپ جلد چهارم ساخت، پس می‌توان ادعا کرد هیچ کدام یک از وسایل تبلیغی و ارتباطی امروزی عامل فروش این کتاب نبوند، بلکه قدرت نویسنده و خود داستان به فروش آن کمک کرده، فروش این کتاب در ایران بدون شک تابعی از موفقیت آن در سراسر دنیاست اما در این نوشته سعی شده به اختصار چند علت موفقیت هری پاتر در ایران بررسی شود.

 

 

 

 

 

ادبیات گمانه‌زن یا خیال‌پردازی در همه دنیا طرفداران زیادی دارد چرا که این ادبیات می‌تواند انسان را تا اوج هیجان و لذت از ترس و معما پیش ببرد و شرقی‌ها و به تبع آن ایرانی‌ها طرفداران واقعی این دنیا هستند. ایرانی‌ها از قدیم در میان افسانه‌ها و قصه‌های جن و پری زندگی کرده و بزرگ شده‌اند. اگر کمی به عقب برگردیم همه ما خاطراتی از قصه‌گویی‌های بزرگ‌ترها یا داستان‌های تخیلی که در سراسر این کشور بسته به فرهنگ هر منطقه وجود دارد در ذهن داریم. هری پاتر در واقع برای خیلی از ایرانی‌ها بخصوص نوجوان‌های دهه 60 و جوان‌های دهه 50 ادامه قصه‌گویی‌ها و غرق شدن در فضای تخیلی حاصل از وجود اجنه ، مرد آزما، دوال پا و قصه‌های قهرمانی‌های رستم و آرش و حسین کرد شبستری بود که با یک زبان نو و مطابق با دنیای جدید عرضه شده، دنیای که در آن رازآلود بودن فضا، کشف ذره ذره حقیقت، قدرتی به‌نام جادو و همین‌طور ترس و هیجان از مؤلفه‌های اصلی آن هستند و مخاطب نوجوان و حتی بزرگ سال را ساعت‌ها در جا میخکوب می‌کنند.

 

 

تا پیش از هری پاتر کتاب‌های فانتزی کمی در ایران و حتی جهان وجود داشت، رمان ارباب حلقه‌ها نوشته جی‌آرآر تالکین در سال 1381 سرگذشت نارنیا نوشته سی‌اس لویس و داستان بی پایان میشل آنده نویسنده آلمانی در سال 1379 و چند داستان دیگر تنها کتاب‌های فانتزی موجود در بازار آن زمان بودند که البته هیچ کدام به خوبی دیده نشدند. اما این هری پاتر بود که همان سال‌ها با هدف قرار دادن قشر نوجوان توانست در میان همه کتاب‌های رئالیستی خشک و بدون تخیل جای خود را باز کند و شاید اگر این کتاب هم سال‌های بعد در میان انبوه کتاب‌های فانتزی چاپ می‌شد به این راحتی دیده و خوانده نمی‌شد.

 

 
به گزارش همشهر جوان، وجود توامان دو دنیای خیالی و واقعی یکی دیگر از ویژگی‌های این رمان است، اگر درسرزمین نارنیا دنیای خیالی از کمد شروع می‌شود و در کمد حدفاصل این دو دنیاست یا در ارباب حلقه‌ها کلاً در یک دنیای خیالی طراحی شده، هری پاتر در یک دنیای کاملاً واقعی در لندن قرن بیست و یک زندگی می‌کند، اگر چه برای رفتن به هاگوارتز مدرسه جادوگری تنها راه استفاده از سکوی ایستگاه قطار است اما در این دنیا جادوگرها همان انسان‌های معمولی یا موگل‌ها هستند و فقط خود را مخفی می‌کنند و همین با هم بودن دو دنیا مخاطب را شیفته خود می‌کند به طوری که با جدیت در دنیای اطراف خودش به دنبال جادو و جادوگری باشد.

 

 
تریلوژی‌ها یا داستان‌های سه قسمتی تا پیش از هری پاتر در همان سه قسمت باقی می‌ماند اما دنیای جذاب هری پاتر توانست تا هفت قسمت آن هم در طول 10 سال مخاطبان را به دنبال خود بکشد، بدون شک ادبیات گمانه‌زن و ورود به دنیای جدید در این موفقیت بی‌تأثیر نبوده. یک دنیای جدید و همین‌طور ورود شخصیت‌های جدید در هر قسمت که طبق اصل رولینگ همگی در ابتدا مرموز هستند و حتماً قدرتی عجیب و نهفته دارند در جذب مخاطب تأثیر زیادی دارد، به طور کلی رولینگ به صورت قطره چکانی و با خساست زیاد به مخاطب اطلاعات می‌دهد و مخاطب مثل تشنه‌ای دنبال آب یا همان ماهی که قلاب این معما در دهانش گیر کرده، سرنخ‌ها را پی می‌گیرد.

 

منطق حاکم بر قدرت‌ها و ویژگی قوی علت و معلولی این داستان که نشان دهنده وقوف و اشراف کامل نویسنده به اثر است در این کار مخاطب را شگفت‌زده می‌کند، اگر چه پس از موفقیت چشم‌گیر هری پاتر یک‌باره موجی از داستان‌های فانتزی در جهان و ایران سرازیر شد اما به‌جز کارهای استیون کینگ هیچ کدام در قوت منطقی داستان به پای رولینگ نمی‌رسد، رولینگ دنیای جدیدی ساخته که قوانینش را خودش وضع کرده و با آگاهی کامل از آنها داستان را پیش می‌برد، از قانون آزاد شدن جن با اهدای لباس از طرف مالفوی، دابی جن خانگی را آزاد می‌کند، با قانون تصاحب چوب جادوگری توسط برنده دوئل در آخر داستان برای ولدرمورت دردسر درست می‌کند و همین‌ها باعث اعتماد مخاطب به او می‌شود و همین اعتماد بزرگ‌ترین و مطئمن‌ترین سرمایه یک نویسنده است. نویسنده‌ای که خودش را ثابت کند؛ می‌تواند مخاطبش را بدون اینکه سؤال بپرسد یا غر بزند با خودش تا هر جایی بکشد.