به گزارش مشرق، هر از چند گاهی اخباری در لابه لای صفحات روزنامه ها و خروجی خبرگزاری ها قرار می گیرد که دال بر وقوع جرم و بزه در فضای مجازی یا شبکه های اجتماعی است.
از تعرض،کلاهبرداری تا اخاذی و منتشر شدن تصاویر خصوصی افراد مشهور یا گمنام،نمونه هایی از ناهنجاری هایی است که بواسطه سو استفاده افرادی سودجو از ساده انگاری،ناآگاهی و زودباوری برخی از کاربران حادث می شود.
تنش،شکست،تخریب و تضعیف شخصیت،نا امنی،بی اعتمادی،رسوایی و گاه تغییر مسیر زندگی از روال عادی به مسیر قهقهرا،ثمره تحرکات بزه گونه افراد مجرم یا خاطی از فناوری های روز است.
امروزه رشد فزاینده علم و تکنولوژی،شبکه های مجازی و اجتماعی همچون لاین،تانگو،واتس آپ،تلگرام و...ارتباطات و تعاملات انسانی و اجتماعی را در لایه های متعدد اجتماعی پیچیده ساخته است.
به واقع در اقصی نقاط جهان گردش و تبادل اطلاعات با شتابی فراینده و در حجمی انبوه بصورت لحظه به لحظه در حال گسترش است و در چنین شرایطی نمی توان به سادگی همچون گذشته اخبار را در محدوده ای خاص و چارچوبی معین تنظیم،تعیین و رسانه ای کرد.
هر فرد،خود به رسانه ای مستقل مبدل شده که از زاویه دید خود به انعکاس رویدادها می پردازد و در این فضا واقعیت،دروغ،کذب و حقیقت نیز منتشر می شود و گاه امتزاجی از دروغ و اقعیت مخاطبان و کاربران را درگیر خود می سازد.
یکی از پیامدهای رشد و شیوع چنین ابزار و فناوری هایی معطوف به جرایم اینترنتی می شوند که در حوزه های شبکه های مجازی و اجتماعی نیز قابل تعریف است و رشد و گسترش این ناهنجاری ها به حدی رسیده که سالهاست مسئولان کشور را مجاب ساخت تا با راه اندازی پلیس فتا،رسیدگی و نظارت و بازدارندگی جدی تر را در این حوزه لحاظ کنند.
فارغ از ساز وکار حکومتی و مدیریت کلان کشوری،بخش اصلی چنین جرایمی به شیوه رفتاری و تعاملات کاربران در این شبکه ها باز می گردد،در شرایطی که به تعبیر مک لوهان،جهان به دهکده ای کوچک تبدیل شده که هر فردی به راحتی می تواند از هر گوشه ای از این گیتی با مخاطب خود ارتباط برقرار کند،دامنه فریب و سودجویی نیز مرزها و محدوده جغرافیایی را در نوردیده است.
*پهن شدن بستر فریب در سایه بیکاری و فقدان تفریح سالم و مناسب
یکی از دلایل به دام افتادن افراد در دام فریب،پرکردن اوقات فراغت است،برخی ناگزیر از نداشتن تفریح و برخی دیگر برای یافتن دوستی سالم و پاک در این فضا می چرخند و می گردند تا شاید فتح بابی شود برای سرآغاز یک ارتباط دوسویه،اما در تور اشخاص حقه بازی گرفتار می شوند که نتیجه ای ناخوشایند را برای آنها رقم می زند.
روحیه ماجراجو یکی دیگر از علل فریفته شدن کاربران اینترنتی یا شبکه های مجازی است،افرادی که برای کسب تجربه های جدید،گرفتار اشخاص مرموزی می شوند که در پشت نقاب هزار چهره خویش پنهان می شوند ودر نهایت فرد را با چنان بحران و معضلی مواجه می سازند که بعضا آنها را به مرز خودکشی می رساند.
برخوردهای احساساتی و هیجان گونه و چرب زبانی سودجویان از دیگر عوامل و ریشه های گرفتاری های موجود در شبکه های مجازی و اجتماعی است.
*سوء استفاده از ساده انگاری کاربران
حمیده منیرنژاد،جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی در تشریح معضلات و آسیب های شبکه های مجازی و اجتماعی اظهار کرد:شبکه های مجازی و اجتماعی را نمی توان منفک از جامعه قلمداد کرد و به واقع رسوخ چنین فناوری های در جامعه به تاسی از شرایط موجود در آن ،به تکنولوژی های اینچنینی سمت و سو می دهند.
وی افزود:ذات و ماهیت فناوری های روز مخرب و مطرود نیست،بلکه این شرایط حاکم بر جامعه است که بار منفی یا مثبت آن را تقویت می کند.
این جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی عنوان کرد:همانطور که در جامعه شاهد شخصیت ها،چهره ها و تعدد، تکثر و تنوع رفتارهای متعدد و گوناگون هستیم به تبع بازیگران چنین شبکه هایی نیز بنابر شرایط اجتماعی،از وضعیت حاکم بر محیط اجتماعی ارتزاق می کنند.
منیرنژاد گفت:به نعبیری می توان گفت:آسیب ها،تهدیدها و فرصت های شبکه های اجتماعی با انشعاب از آنچه که در جامعه تحت عنوان واقعیت اجتماعی با آن مواجه هستیم،ظهور بورز پیدا می کند.
وی افزود:همانطور که در جامعه،گاهی با چهره ها و افراد چند شخصیتی مواجه می شویم،حضور چنین افرادی در شبکه های اجتماعی نیز اجتناب ناپذیر است زیرا صافی و فیلتری وجود ندارد که در دریچه ورودی به این شبکه ها آنها را غربال کند.
این آسیب شناس اجتماعی گفت:افراد هزار چهره که با چرب زبانی روح و ذهن کاربران و مخاطبان را تسخیر می کنند و با سو استفاده از اعتماد،حسن توجه افراطی و ساده اندیشی برخی،آنها را به طعمه ای برای تامین منافع نامشروع خویش مبدل می کند.
* واکاوی عوامل موثر در فریفته شدن در شبکه های مجازی و اجتماعی
لیدا بختیاری،روانشناس و کارشناس مسائل اجتماعی در تشریح دلایل فریفته شدن برخی کاربران در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی گفت:ناشناس بودن افراد و ابهامات هویتی کاربران فرصتی ویژه برای کاربران سودجو محسوب می شود که قدرت مانورآنها را برای سوء استفاده از مخاطبان خود تقویت می کند.
وی افزود:اختلالات شخصیتی،کمبودها،حقارت ها،سرخوردگی،کم ارزش تلقی کردن خود،ضعف در عزت نفس شخصی از مولفه های اثرگذار در فرو غلتیدن در دامن فریب به شمار می رود.
بختیاری گفت:برخی افراد گمان می کنند که باید خود را وقف افراد مساله دار سازند و به نوعی خود را مرهم آلام و فرشته نجات دیگران می پندارند و همین تلقی نخستین پله سقوط در شبکه های اجتماعی محسوب می شود.
این روانشناس و کارشناس مسائل اجتماعی افزود:بدون شک انسان دوستی،نوع دوستی و بی تفاوت نبودن به مسائل و مشکلات دیگران یک ارزش اخلاقی،انسانی و اعتقادی است اما نباید فراموش کرد که چنین روحیه ای تا زمانی زیبنده،سازنده و قابل احترام است که آسیب زا و مشکل آفرین نشود،در غیر اینصورت چنین رویه ای منطقا و اخلاقا پسندیده و قابل توجیه نیست.
*چه باید کرد؟
نباید از نظر دور داشت که حضور در شبکه های مجازی،احتیاط و محافظه کاری خاص به خود را می طلبد و باید ضریب رفتار و گفتار محتاطانه به نحوی جدی مدنظر کاربران قرار گیرد.
از سوی دیگر کسب آگاهی،ارتباطات دوستانه والدین با فرزندان با تقویت و ارتقای صمیمیت در خانواده،مدیریت صحیح هیجانات و احساسات نیز از عوامل بسیار موثر در پیشگیری از به انحراف کشیده شدن و بزه دیدگی در شبکه های مجازی و اجتماعی محسوب می شود.
افزایش تولیدات فرهنگی در قالب مقالات،گزارشات،فیلم ها،سمینارها و نشست ها از مولفه هایی است که به افزایش آگاهی و هوشمندی افراد نسبت به تهدیدات احتمالی بسیار موثر و حائز اهمیت است و به واقع هر آنچه دامنه آگاه سازی و اطلاع رسانی در جامعه در این خصوص افزایش یابد به همان میزان از ضریب فریب و بزه در چنین فضاهایی کاسته می شود.
از تعرض،کلاهبرداری تا اخاذی و منتشر شدن تصاویر خصوصی افراد مشهور یا گمنام،نمونه هایی از ناهنجاری هایی است که بواسطه سو استفاده افرادی سودجو از ساده انگاری،ناآگاهی و زودباوری برخی از کاربران حادث می شود.
تنش،شکست،تخریب و تضعیف شخصیت،نا امنی،بی اعتمادی،رسوایی و گاه تغییر مسیر زندگی از روال عادی به مسیر قهقهرا،ثمره تحرکات بزه گونه افراد مجرم یا خاطی از فناوری های روز است.
امروزه رشد فزاینده علم و تکنولوژی،شبکه های مجازی و اجتماعی همچون لاین،تانگو،واتس آپ،تلگرام و...ارتباطات و تعاملات انسانی و اجتماعی را در لایه های متعدد اجتماعی پیچیده ساخته است.
به واقع در اقصی نقاط جهان گردش و تبادل اطلاعات با شتابی فراینده و در حجمی انبوه بصورت لحظه به لحظه در حال گسترش است و در چنین شرایطی نمی توان به سادگی همچون گذشته اخبار را در محدوده ای خاص و چارچوبی معین تنظیم،تعیین و رسانه ای کرد.
هر فرد،خود به رسانه ای مستقل مبدل شده که از زاویه دید خود به انعکاس رویدادها می پردازد و در این فضا واقعیت،دروغ،کذب و حقیقت نیز منتشر می شود و گاه امتزاجی از دروغ و اقعیت مخاطبان و کاربران را درگیر خود می سازد.
یکی از پیامدهای رشد و شیوع چنین ابزار و فناوری هایی معطوف به جرایم اینترنتی می شوند که در حوزه های شبکه های مجازی و اجتماعی نیز قابل تعریف است و رشد و گسترش این ناهنجاری ها به حدی رسیده که سالهاست مسئولان کشور را مجاب ساخت تا با راه اندازی پلیس فتا،رسیدگی و نظارت و بازدارندگی جدی تر را در این حوزه لحاظ کنند.
فارغ از ساز وکار حکومتی و مدیریت کلان کشوری،بخش اصلی چنین جرایمی به شیوه رفتاری و تعاملات کاربران در این شبکه ها باز می گردد،در شرایطی که به تعبیر مک لوهان،جهان به دهکده ای کوچک تبدیل شده که هر فردی به راحتی می تواند از هر گوشه ای از این گیتی با مخاطب خود ارتباط برقرار کند،دامنه فریب و سودجویی نیز مرزها و محدوده جغرافیایی را در نوردیده است.
*پهن شدن بستر فریب در سایه بیکاری و فقدان تفریح سالم و مناسب
یکی از دلایل به دام افتادن افراد در دام فریب،پرکردن اوقات فراغت است،برخی ناگزیر از نداشتن تفریح و برخی دیگر برای یافتن دوستی سالم و پاک در این فضا می چرخند و می گردند تا شاید فتح بابی شود برای سرآغاز یک ارتباط دوسویه،اما در تور اشخاص حقه بازی گرفتار می شوند که نتیجه ای ناخوشایند را برای آنها رقم می زند.
روحیه ماجراجو یکی دیگر از علل فریفته شدن کاربران اینترنتی یا شبکه های مجازی است،افرادی که برای کسب تجربه های جدید،گرفتار اشخاص مرموزی می شوند که در پشت نقاب هزار چهره خویش پنهان می شوند ودر نهایت فرد را با چنان بحران و معضلی مواجه می سازند که بعضا آنها را به مرز خودکشی می رساند.
برخوردهای احساساتی و هیجان گونه و چرب زبانی سودجویان از دیگر عوامل و ریشه های گرفتاری های موجود در شبکه های مجازی و اجتماعی است.
*سوء استفاده از ساده انگاری کاربران
حمیده منیرنژاد،جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی در تشریح معضلات و آسیب های شبکه های مجازی و اجتماعی اظهار کرد:شبکه های مجازی و اجتماعی را نمی توان منفک از جامعه قلمداد کرد و به واقع رسوخ چنین فناوری های در جامعه به تاسی از شرایط موجود در آن ،به تکنولوژی های اینچنینی سمت و سو می دهند.
وی افزود:ذات و ماهیت فناوری های روز مخرب و مطرود نیست،بلکه این شرایط حاکم بر جامعه است که بار منفی یا مثبت آن را تقویت می کند.
این جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی عنوان کرد:همانطور که در جامعه شاهد شخصیت ها،چهره ها و تعدد، تکثر و تنوع رفتارهای متعدد و گوناگون هستیم به تبع بازیگران چنین شبکه هایی نیز بنابر شرایط اجتماعی،از وضعیت حاکم بر محیط اجتماعی ارتزاق می کنند.
منیرنژاد گفت:به نعبیری می توان گفت:آسیب ها،تهدیدها و فرصت های شبکه های اجتماعی با انشعاب از آنچه که در جامعه تحت عنوان واقعیت اجتماعی با آن مواجه هستیم،ظهور بورز پیدا می کند.
وی افزود:همانطور که در جامعه،گاهی با چهره ها و افراد چند شخصیتی مواجه می شویم،حضور چنین افرادی در شبکه های اجتماعی نیز اجتناب ناپذیر است زیرا صافی و فیلتری وجود ندارد که در دریچه ورودی به این شبکه ها آنها را غربال کند.
این آسیب شناس اجتماعی گفت:افراد هزار چهره که با چرب زبانی روح و ذهن کاربران و مخاطبان را تسخیر می کنند و با سو استفاده از اعتماد،حسن توجه افراطی و ساده اندیشی برخی،آنها را به طعمه ای برای تامین منافع نامشروع خویش مبدل می کند.
* واکاوی عوامل موثر در فریفته شدن در شبکه های مجازی و اجتماعی
لیدا بختیاری،روانشناس و کارشناس مسائل اجتماعی در تشریح دلایل فریفته شدن برخی کاربران در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی گفت:ناشناس بودن افراد و ابهامات هویتی کاربران فرصتی ویژه برای کاربران سودجو محسوب می شود که قدرت مانورآنها را برای سوء استفاده از مخاطبان خود تقویت می کند.
وی افزود:اختلالات شخصیتی،کمبودها،حقارت ها،سرخوردگی،کم ارزش تلقی کردن خود،ضعف در عزت نفس شخصی از مولفه های اثرگذار در فرو غلتیدن در دامن فریب به شمار می رود.
بختیاری گفت:برخی افراد گمان می کنند که باید خود را وقف افراد مساله دار سازند و به نوعی خود را مرهم آلام و فرشته نجات دیگران می پندارند و همین تلقی نخستین پله سقوط در شبکه های اجتماعی محسوب می شود.
این روانشناس و کارشناس مسائل اجتماعی افزود:بدون شک انسان دوستی،نوع دوستی و بی تفاوت نبودن به مسائل و مشکلات دیگران یک ارزش اخلاقی،انسانی و اعتقادی است اما نباید فراموش کرد که چنین روحیه ای تا زمانی زیبنده،سازنده و قابل احترام است که آسیب زا و مشکل آفرین نشود،در غیر اینصورت چنین رویه ای منطقا و اخلاقا پسندیده و قابل توجیه نیست.
*چه باید کرد؟
نباید از نظر دور داشت که حضور در شبکه های مجازی،احتیاط و محافظه کاری خاص به خود را می طلبد و باید ضریب رفتار و گفتار محتاطانه به نحوی جدی مدنظر کاربران قرار گیرد.
از سوی دیگر کسب آگاهی،ارتباطات دوستانه والدین با فرزندان با تقویت و ارتقای صمیمیت در خانواده،مدیریت صحیح هیجانات و احساسات نیز از عوامل بسیار موثر در پیشگیری از به انحراف کشیده شدن و بزه دیدگی در شبکه های مجازی و اجتماعی محسوب می شود.
افزایش تولیدات فرهنگی در قالب مقالات،گزارشات،فیلم ها،سمینارها و نشست ها از مولفه هایی است که به افزایش آگاهی و هوشمندی افراد نسبت به تهدیدات احتمالی بسیار موثر و حائز اهمیت است و به واقع هر آنچه دامنه آگاه سازی و اطلاع رسانی در جامعه در این خصوص افزایش یابد به همان میزان از ضریب فریب و بزه در چنین فضاهایی کاسته می شود.
