به گزارش خبرنگار جنگ نرم مشرق، واشنگتن پست در گزارشی بیان داشت که آمریکا در جنگ افغانستان به امواج رادیویی روی آورده است. در این میان آمریکا برای همراه کردن مردم افغان با سیاست‌های خود از گویندگان رادیویی افغانستان استفاده می‌کند.
در یکی از این نمونه‌ها، در ولايت كوهستاني پکتیکا كه اخبار تقریباً به طور انحصاري از طريق راديو انتقال مي‌يابد، مردي كه خود را «دي‌جي عابد لونگ» معرفي مي‌كند، از جمله مشهورترين اسامي در ميان امواج راديويي است كه به خاطر پخش آهنگ‌هاي محبوب پشتو و گفتن لطيفه و اجراي برنامه زنده تلفني پيرامون شيوه‌هاي كشاورزي زبانزد مردم افغان شده است.
ولي حقيقتی كه اين مجري هرگز با شنوندگان خود در ميان نگذاشته، اين است كه وی برنامه‌های خود را از استودیویی در پایگاه نظامی آمریکا اجرا کرده و پیام‌های نوشته‌شده افسران نظامی آمریکا را به گوش شنوندگان خود می‌رساند.
در عمل، اين امر به اين معني است كه منگل بايد با خواندن مطالبي پيرامون دلاوري‌هاي نيروهاي آمريكايي و حكومت افغانستان علاوه بر شرح ويراني‌هايي كه مخالفان مسبب آن بوده‌اند، وقفه‌اي ميان آهنگ‌هاي عاشقانه پاكستاني و تلاوت آياتي از قرآن ايجاد كند. البته اين تفاسير هميشه خيرخواهانه تلقي نمي‌شود و اين مجري راديو براي حفاظت از خود از اسم مستعار استفاده مي‌كند؛ هرچند به خبرنگار واشنگتن پست گفته از افشاي نام واقعي خود، یعنی نورجان منگل، باكي ندارد.
طي ماه‌هاي اخير، با شدت يافتن جنگ در ولايت پكتيكا، از منگل خواسته‌شده تا برنامه‌هاي خود را دو برابر كرده و به تشريح درگيري از ديدگاه ارتش ايالات متحده بپردازد.
وي در برنامه اخير خود، در حالي كه متني ترجمه‌شده به پشتو ــ كه توسط افسر آمريكايي نوشته شده بود ــ را مي‌خواند، اعلام كرد: «نيروهاي ناتو و حكومت افغانستان، هنگام اجراي عمليات، همه تلاش خود را براي جلوگيري از صدمه ديدن شهروندان عادي به كار خواهند گرفت.»
وي در پيامي ديگر عنوان مي‌كند: «شورشيان هيچ هدف واقعي ندارند، آنها فقط آنچه به نفع‌شان باشد را انتخاب كرده و به آن عمل مي‌كنند.»
با آماده شدن نيروهاي آمريكايي براي ترك افغانستان تا پايان سال 2014، جنگ عليه مخالفان، جنگي اطلاعاتي است. اين نبردي است كه نيروهاي آمریکا و حكومت افغانستان اغلب بازنده آن بوده‌اند چرا كه در رقابت با مخالفانی كه در ميان ساكنين اين ولايت‌ها زندگي كرده و مورد ستايش ساكنين هستند، از توانايي كمي برخوردار بودند.
بنا به تحقيقات ارتش آمريكا، در منطقه‌اي كه يكي از پايين‌ترين نرخ سواد در سطح جهان را دارد و جمع كثيري از خانواده‌هاي آن قادر به خريد دستگاه تلويزيون نيستند، 92 درصد از مردم ولايت پكتيكا، هر روز به راديو گوش مي‌دهند. از این رو، مقامات آمریکایی، استراتژي رسانه‌اي خود را بر محور چنين يافته‌هايي بنا كرده و سرمايه‌گذاري عظيمي براي ايجاد ايستگاه‌هاي راديويي جديد انجام داده‌اند و نام آن را نيز «راديوهاي جعبه‌اي» گذاشته‌اند. در حال حاضر حدود 100 مورد از چنين ايستگاه‌هايي در سراسر افغانستان وجود دارد.
اين كارزار راديويي به ياري اقدامات جنگي آمریکا شتافته و در هفته‌هاي اخير، وقتي مخالفان در ولايت پكتيكا به هیئت سياسي محلي حمله كردند، يا وقتي اعضاي طالبان يك شركت مخابراتي را مجبور به غيرفعال ساختن برج‌هاي مخابراتي تلفن‌هاي همراه داخلي كردند، سریعاً به منگل پيام‌هايي براي اطلاع به شنوندگان داده شد.
قبل از اين كه مخالفان بتوانند به توجيه اقدامات خود بپردازند و آن را تلاش‌هايي متهورانه در راستاي شكست كافران خارجي قلمداد كنند، منگل با تاباندن اين خبر آن را اقدامي احمقانه ــ البته از ديدگاه افسران آمريكايي ــ عنوان مي‌كند.
موقعي كه سربازان آمريكايي يا حكومت افغانستان دست به آتش زده يا حمله هوايي انجام مي‌دهند، منگل مسئول توجيه اين عمليات‌‌ها براي مردم محلي است. اين مسئوليت به طور ويژه‌اي حائز اهميت و حساس است، خصوصاً در جايي كه شهروندان در آتش و حمله هر دو طرف گرفتار شده‌اند.
يك ستوان جوان آمريكايي، معمولاً پس از دادن متن، نكاتي را به وي گوشزد مي‌كند: «اين خبر، سه بار در روز براي شنوندگان خوانده شود.»
ارتش آمريكا به منظور افزايش احتمال اينكه ساكنين افغان به برنامه‌هاي منگل و ديگر ايستگاه‌هاي راديويي آمريكا در منطقه گوش دهند ــ حتي اگر شنوندگان به حمايت خارجي از برنامه‌ها مشكوك باشند ــ تاكنون 500 هزار دستگاه راديو كه با باطري خورشيدي يا به طور دستي شارژ مي‌شوند را در شرق افغانستان توزيع كرده است.
علي‌محمد نظري، جوان بيست ساله از ساكنين شارانا در اين خصوص مي‌گويد: «ما پيام‌هاي اين ايستگاه‌ها پيرامون موفقيت نيروهاي ايساف و حكومت افغانستان را مي‌شنويم. گاهي اين پيام‌ها حاوي اطلاعات خوبي هستند اما بيشتر مردم اينجا، اين طور فرض مي‌كنند كه برنامه‌هاي موج اف‌ام توسط آمريكايي‌ها پخش مي‌شود. به نظر نمي‌رسد كه مستقل و ملي باشد.»
پخش اخبار از طریق رادیو
به طور كلي، ايالات متحده چندين ميليون دلار براي توليد اين برنامه‌ها صرف نموده است. هرچند پخش اين برنامه‌ها از سال 2005 شروع شد، ولي در بسياري از ولايت‌های افغانستان در خلال چند سال گذشته قابل دريافت شده است. هزينه ايجاد هر ايستگاه حدود 15 هزار دلار و هزينه نگهداري آن ساليانه حدود 12 هزار دلار است.
كاپيتان كورت مك‌داول، كه هدايت اين برنامه در ولايت پكتيكا را بر عهده دارد، مي‌گويد: «اين راهي به مراتب مؤثرتر جهت رساندن پيام ما به مردم است و براي ما پخش اخبار واقعي و ارسال سريع آن از اهميت بسزايي برخوردار است.»
گروه‌های مخالف آمریکا و طالبان نیز سال‌هاست از امواج راديويي براي اهداف جنگي خود استفاده می‌کنند و پيغام‌هاي خود را پيرامون جهاد و مصائب خارجيان از طريق دستگاه‌هاي فرستنده قابل حمل در هر دو سوي مرز افغانستان و پاكستان پخش می‌کنند. در این میان، آمريكا نیز تلاش كرده تا چنين سيگنال‌هايي را دست‌کاری و به طور موقت راهبرد ارتباطي این گروه‌ها را مختل كند.
اما اين تلاش‌ها، تأثیر كمي در دفع شايعاتي كه توسط مخالفان پخش مي‌شود، داشته است. از اين رو سال گذشته، ژنرال ديويد اچ پترائوس، فرمانده ارشد پيشين نيروهاي ناتو در افغانستان، رهنمودهاي «جنگ اطلاعاتي» تهاجمي را اعلام كرد.
پترائوس تاكيد كرد: «با به چالش كشيدن دشمن از طريق ارائه اطلاعات گمراه‌كننده، مي‌توان ايدئولوژي افراط‌‌گرايانه، اقدامات ستمگرانه و خشونت كور دشمنان‌مان را به خودشان بازگردانيم و اقدامات وحشيانه‌شان را مانند غل و زنجير بر گردنشان بیاویزیم.»
يك سال پس از اين سخنان، برنامه‌هاي راديويي آمریکا در بسياري از ولایت‌های دورافتاده افغانستان، با همراهي مجريان موسيقي از جمله منگل ريشه دواندند. این مجریان از ايستگاه‌هاي راديوي خصوصي افغان‌ها براي هدايت جنگ جديد اطلاعاتي به كار گرفته شدند.
مقامات آمريكايي برنامه‌هاي منگل و نیز ديگر ايستگاه‌هاي راديويي كه آمريكا تاسيس كرده را مورد نظارت قرار مي‌دهند تا مبادا تسليم فشارهاي طالبان يا ديگر منتقدين شده باشند. طي هفته‌هاي اخير، آنها متوجه شدند كه يكي ديگر از مجريان موسيقي تحت استخدام آمريكايي‌ها مشكوك به ارتباط با مخالفان آمریکا است و وي را اخراج كردند.
منگل، بازيگر سابق تئاتر، جواني 23 ساله، با موهايي بلند و ژل زده و ريش پرپشت پروفسوري است. به گزارش واشنگتن پست، استوديو وي با تصاويري از ستارگان محبوب پاكستاني و عكس‌هاي خودش در حال مصاحبه با مقامات سياسي ولايتي تزيين شده است. كف استوديو نيز پر از نوارهاي كاست است.
وي طي سه سال گذشته، ماهيانه حدود 500 دلار به خاطر اجراي برنامه و پاسخ به جريان ممتد تماس‌هاي تلفني شنوندگان ولايت پكتيكا به دست آورده است. منگل به تازگي نسبت به کار خود کمی احساس نگرانی کرده است. برخي از ساكنين به او گفته‌اند كه پخش موسيقي غير اسلامي است. برخي ديگر وي را تهديد به مرگ كرده‌اند، چرا كه به تماس‌هاي تلفني زنان پاسخ مي‌دهد. وي احتمال مي‌دهد كه تعدادي از شنوندگان برنامه‌هايش به ارتباط او با نيروهاي ايالات متحده بر اساس محتواي برنامه‌هايي كه پخش مي‌كند، پي برده‌اند.
منگل در اين خصوص عقيده دارد با در نظر گرفتن لحن وي كه جانبداري از آمريكا در آن قابل تشخيص است، تنها مسئله زمان است كه پيش روي فردي قرار دارد كه صداي وي را هنگام صحبت در بازار يا مسجد محلي مي‌شنود و بخواهد تهديد خود را عملي سازد. وي اين روزها به ندرت پايگاه نظامی آمریکا را ترك مي‌كند.
منگل در این خصوص این گونه گفته است: «بيشتر مردم واقعاً اين برنامه را دوست دارند. و براي كسب اطلاعات به من تكيه دارند و به من اطمينان مي‌كنند، ولي يك عده هم هستند كه برنامه‌ها را دوست ندارند.»
