سرویس جهان مشرق - بررسی و رصد رسانه‌های ترکیه، مخاطب را به این موضوع می‌رساند که رهبران حزب عدالت و توسعه برای گسترش نفوذ خود در منطقه، به دنبال افزایش تنش‌ها و تفرقه‌افکنی در میان جهان تسنن و تشیع هستند و به‌شدت تلاش می‌کنند تا با استفاده از رسانه‌های رسمی خود، بر طبل تفرقه در منطقه بکوبند. اگرچه در این راهبرد جدید تمامی رسانه‌های ترکیه مسئولیتی بر عهده‌دارند ولی به نظر می‌رسد که مسئولیت اصلی این وظیفه بر عهده برنامه «Kuresel siyaset» TRT ترکیه است. چراکه این رسانه بسیار تلاش می‌کند تا با محکوم کردن حشد الشعبی (به‌عنوان شیعیان تحت حمایت ایران) در عملیات موصل نوعی جنگ مذهبی در منطقه ایجاد نموده و برای ترکیه مشروعیت زایی کند.

در همین راستا "Ufuk ulutas مجری برنامه " بارها اعلام کرده است «... احتمالاً شبه‌نظامیان شیعه و عراق می‌خواهند قتل‌عام مردم سنی در عملیات موصل را توجیه کنند.» البته با اضافه نمودن اظهارات تفرقه‌افکنانه طارق الهاشمی به این مطالب و مصاحبه او با نشریات ترکیه و تأکیدات او بر جنگ مذهبی در عراق، ابعاد پنهان این تلاش برای ایجاد یک جنگ مذهبی در منطقه را آشکارتر می‌گرداند. لیکن لازم به ذکر است که در ادامه این تبلیغات گسترده و بارش اطلاعاتی نادرست، شخص آقای اردوغان نیز به‌عنوان پیش‌قراول این سیاست، گفتمان فرقه‌گرایی منطقه‌ای بین شیعه-سنی که به باور وی از طرف ایران و دولت مرکزی عراق تقویت می‌شود را وارد ادبیات سیاست خارجی ترکیه ساخته است.

اما سؤال اصلی اینجاست که چرا ترکیه به دنبال ایجاد تفرقه و جنگ مذهبی میان برادران اهل سنت و شیعه است؟ پاسخ این سؤال را می‌توان در چند عامل مشاهده کرد:

1) جلب‌توجه افکار عمومی داخلی به خارج

ترکیه امروزه با مشکلات امنیتی (احتمال وقوع کودتایی دیگر، ترور و فعالیت‌های ضد امنیتی کردها) و در پی آن با مشکلات اقتصادی و تسویه حساب‌های سیاسی شدیدی در داخل روبروست که افکار عمومی ترکیه با آن مخالف‌اند. وقوع کودتا و در پی آن تلاش برای حذف تمامی مخالفان حزب عدالت و توسعه باعث گردیده تا رهبران این حزب برای انحراف افکار عمومی داخلی بر طبل تفرقه و جدایی میان اهل سنت و جهان تشیع بکوبند و افکار عمومی داخلی را به فراتر از مرزها بکشانند و تلاش نمایند تا با بزرگ جلوه دادن بحران‌های منطقه‌ای، مردم را در داخل راضی نگه‌دارند.

2) جلب نظرکردهای ناراضی ترکیه

دلیل دیگر این اقدام را می‌توان در جلب نظر کردهای ناراضی ترکیه دید. درواقع ترک‌ها با بسط تفرقه در میان جهان اهل سنت و جهان تشیع قصد دارند تا به کردهایی که اکثراً سنی مذهب هستند بقبولاند که امنیت و آرامش آن‌ها تنها در داخل مرزهای ترکیه ممکن خواهد بود. ترک‌ها با القای رعب و وحشت از داعش و هم چنین شعله‌ور ساختن آتش تفرقه مذهبی می‌خواهند به کردهای ناراضی خود نیز تفهیم کنند که هیچ حامی خارجی برای آن‌ها متصور نیست. آن‌ها باید شاکر امنیت خود باشند؛ چراکه جایگزین این امنیت یا درگیری با داعش است یا وارد شدن در جنگ‌های مذهبی میان شیعیان و جهان اهل سنت؛ به‌عبارت‌دیگر کوبیدن ترک‌ها بر طبل تفرقه، آن‌ها را در ساکت کردن و جلب‌توجه کردهایی که اکثراً سنی مذهب‌اند نیز می‌تواند موفق گرداند.

3) کسب محبوبیت در جهان اسلام

از دلایل دیگر این اقدام می‌توان به تلاش‌های رهبران حزب عدالت و توسعه برای کسب محبوبیت در جهان اسلام و تلاش برای جلب احساسات عمومی مردم سنی مذهب اشاره کرد. ترکیه و به‌ویژه رهبران حزب عدالت و توسعه در پی گرایش‌های نو عثمانی بسیار مایل‌اند تا خود را رهبر و مدافع جهان سنت در مقابل سایرین معرفی کرده و از این راه رهبری جهان اهل سنت را به دست گرفته و فضای نفوذ بیشتر و موقعیت استراتژیک بهتری کسب نمایند.

درواقع ترکیه با این سیاست قصد دارد که احساسات مردم مسلمان منطقه را برانگیخته و با رهبری آن در مسیر اهداف خود، موقعیت مرکزی برای ترکیه در جهان اسلام دست‌وپا کند؛ به‌عبارت‌دیگر ترک‌ها دوست دارند تا خود را منجی جهان اسلام و تنها قدرت توانمند در راستای حفظ جهان اهل سنت در مقابل خطرات احتمالی معرفی نمایند و از این طریق جهان اهل سنت را راضی کنند تا همسوتر با اهداف و برنامه‌های آن‌ها گام بردارند، چراکه هر نوع عدم اطاعت از برنامه‌های ترکیه باعث گسترش آسیب‌پذیری جهان سنت در مقابل خطرات روزافزون خواهد شد.

4) مقابله با نفوذ ایران در منطقه

از دلایل دیگر این هجمه سنگین رسانه‌ای می‌توان به تلاش‌های ترکیه و حامیان جهان عربش برای کاهش اقتدار و نفوذ ایران و ایجاد موانع در راستای بازتاب آرمان‌ها و اهداف آن در جهان اهل سنت اشاره کرد. درواقع ترک‌ها از بسط قدرت منطقه‌ای ایران که بعد از سقوط صدام رشدی روزافزون داشته است، نگران‌اند و نهایت تلاش خود را به کار می‌گیرند تا با قرار دادن جهان اهل سنت در مقابل جهان شیعه از گسترش نفوذ ایران حداقل در جهان اهل سنت جلوگیری نمایند و با تحت تأثیر قرار دادن احساسات آن‌ها موانع پیش روی ایران را بیشتر سازند.

در حقیقت ترکیه و حامیان عربش گسترش نفوذ ایران در منطقه را خطری برای خود می‌دانند. به همین دلیل تلاش می‌کنند تا حداقل با تحریک احساسات جهان اهل سنت، از یک‌سو از همکاری آن‌ها با ایران ممانعت به عمل‌آورند و از سوی دیگر هزینه‌های ایران در منطقه را افزایش دهند. چراکه آن‌ها بسط نفوذ ایران در منطقه را به معنای قطع نفوذ و تأثیر خود می‌دانند.

5) کسب پرستیژ بین‌المللی

از دیگر اهداف ترکیه می‌توان به تلاش‌های آن‌ها برای مطرح‌شدن به‌عنوان یک بازیگر مهم و تأثیرگذار منطقه‌ای و جهانی اشاره کرد. درواقع ترکیه با بسط تفرقه مذهبی قصد دارد که خود را به‌عنوان یک بازیگر فعال و مؤثر بین‌المللی به‌عنوان نماینده و مدافع جهان اهل سنت در عالم سیاست مطرح و پرستیژی جهانی کسب کند. درواقع ترک‌ها دوست دارند تا از این طریق در تمامی معادلات منطقه‌ای نقشی فعال ایفا کرده و منافع خود را حداکثر سازند.

6) مداخله‌گری

گسترش درگیری‌های مذهبی در منطقه و مطرح‌شدن ترکیه به‌عنوان نماینده و مدافع اهل سنت این امکان و حتی توجیه دینی و مذهبی را به ترک‌ها می‌دهد تا همیشه و هر موقع که خواستند بتوانند در کشورهای مختلف مداخله کرده و در آنجا نقش ایفا کنند. درواقع تلاش‌های فراوان ترکیه در راستای شعله‌ور ساختن آتش جنگ مذهبی در منطقه، از سیاست‌های پشت پرده آن‌ها برای نفوذ در مناطق اهل سنت و مداخله در امور داخلی کشورهای مسلمان پرده برمی‌دارد. نمونه این مورد را می‌توان در کشور عراق و مداخلات ترکیه در این کشور مشاهده کرد؛ به‌عبارت‌دیگر ترک‌ها قصد دارند تا با برافروختن شعله‌های آتش جنگ مذهبی در منطقه و مطرح کردن خود به‌عنوان نماینده اهل سنت و حتی جهان اسلام زمینه مداخله سخت و نرم خود را در کشورهای مسلمان منطقه را فراهم نمایند.