رفراندوم ترکیه در حالی به سود رجب طیب اردوغان به پایان رسید که سرعت شمارش آرا بسیاری را شگفت زده کرد. در حالی که هنوز انتخابات برگزار می شد، منابع رسمی شمارش آرا را آغاز کرده بودند و خبر از نتایج آن می دادند. مساله ای که باعث اعتراض فعالان مدنی و برخی احزاب اپوزسیون شد. آنها می گفتند که دولت از عمد این کار را می کند تا بر تصمیم مردم برای رای دادن به رفراندوم تاثیر بگذارد. در ابتدای شمارش آرا، نتایج حاکی از پیشتازی رای آری به رفراندوم بود. این نتیجه تا پایان حفظ شد، اما نه به آن قاطعیتی که در ساعات اولیه شمارش آرا اعلام می شد. طرفداران رای آری به رفراندوم در نهایت توانستند با حدود یک میلیون و سیصد هزار رای انتخابات را ببرند. جالب آن که تا ساعت 8 شب به وقت محلی تقریبا نتیجه آرا مشخص بود و همه انتظار داشتند که بنعلی ایلدریم، نخست وزیر بیاید و رسما پیروزی طرفداران آری به رفراندوم را اعلام کند. در حدود 9:30 شب به وقت ترکیه بود که تلویزیون ترکیه تصویر بنعلی ایلدریم را نشان داد که صحبت از پیروزی در انتخابات می زد.

تشکیک مخالفان
اما این همه ماجرا نیست، شبکه یورونیوز گزارش داد که مخالفان معتقدند در روند رای گیری تخلف شده و نتیجه انتخابات را به رسمیت نمی شناسند. حزب جمهوری خواه خلق اعلام کرد که در حدود یک میلیون تعرفه بدون مهر به مراکز رای گیری منتقل شده و در صندوق های رای به سود طرفداران اصلاح قانون اساسی ریخته شده است. بعد از آن حزب جمهوری خواه خلق که جدی ترین مخالف حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان محسوب می شود، تشکیک در رفراندوم را جدی تر اعلام کرد و ضمن اعلام این که تخلفاتی در جریان رای گیری صورت گرفته است، خواستار لغو نتیجه همه پرسی اصلاح قانون اساسی ترکیه شد. به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، معاون حزب مردم جمهوری خواه خلق با اشاره به تخلف ها در جریان رای گیری از هیئت انتخاباتی کشورش خواست تا نتیجه رفراندوم را باطل اعلام کند. به گفته این مقام تنها یک راه برای خاتمه بحث ها درباره مشروعیت این رای گیری و راحت کردن خیال مردم وجود دارد و آن این است که هیات عالی انتخابات، نتایج رفراندوم را لغو کند.

اقدام هیات عالی انتخابات در پذیرش برگ رای هایی که مهر رسمی بر رویشان وجود نداشت، موجب خشم احزاب اپوزیسیون ترکیه شده است. معاون حزب مردم جمهوری خواه گفت: «مقام ها نمی توانند مشخص کنند که چند برگه رای به صورت غیرقانونی انداخته شده است.» هیئت عالی انتخابات ترکیه حین انجام رای گیری تصمیم گرفت قوانین رای گیری را تغییر دهد و همین اقدام به گفته اپوزیسیون موجب شد تا تخلفاتی رخ دهد. برگه های رای در ترکیه معمولا ممهور به مهر رسمی است اما هیات عالی انتخابات ترکیه به صورت ناگهانی اعلام کرده بود که برگه رای هایی را که مهر هم ندارد، می پذیرد.

حزب اپوزیسیون مردم جمهوری خواه تاکید دارد که این هیئت در مسئولیت خود شکست خورده چراکه اجازه داده تقلب در رفراندوم صورت بگیرد.

کردها رای آری دادند
گزارش ها نشان می دهد که مردم شهرهای بزرگ و اصلی ترکیه از جمله استانبول و آنکارا به رفراندوم رای منفی داده اند در حالی که مناطق شرقی و جنوبی کشور، از جمله برخی استان های کردنشین رای آری خود را به صندوق های رای ریخته اند. این که رای آری برای رفراندوم در مناطق کردنشین بالا بوده تعجب بسیاری را برانگیخته است. عده ای بر این اعتقادند که مناطق کردنشین صرفا کردنشین نیستند و دیگر اقوام از جمله خود ترک ها نیز در آن جا زندگی می کنند. در حالی که عده ای دیگر از تحلیلگران بر این باورند که مردم مناطق کردنشین از ناامنی در مناطقشان هراسانند و گمان می کنند بودن دولتی مقتدر که بتواند امنیت آنها را تامین کند مهمتر از هر چیزی است. مناطق جنوبی ترکیه که عموما کردنشین هستند نزدیک به یک سال است دچار آشوب شدید شده اند و این مساله زندگی مردم را مختل کرده است. پ.ک.ک مجددا دست به سلاح برده و در جنگ با ارتش ترکیه از مناطق مسکونی به عنوان سنگر و گاه برای ضربه زدن به ارتش و حکومت به عنوان هدف استفاده می کند. این مساله سبب نگرانی مردم این مناطق شده است.

صف بندی های خیابانی
حالا در حالی که اردوغان طرفدارانش را به سود نتیجه رفراندوم به خیابان ها آورده و آنها از این پیروزی سرود شادی سر می دهند، مخالفان نیز نسبت به آن اعتراض دارند و به خیابان ها آمده اند و این مساله به صف آرایی موافقان و مخالفان رفراندوم انجامیده است. حال بیم آن می رود با تشکیکی که اپوزسیون به نتایج رفراندوم وارد کرده و می گوید که در انتخابات تقلب شده است، زد و خورد خیابانی میان طرفداران و مخالفان رفراندوم به وجود آید. دولت برای جلوگیری از بروز خشونت های خیابانی وضعیت فوق العاده را تمدید کرده است.

تصاویر ویدیویی اعتراضات یکشنبه شب نشان می دهد فردی مورد تعقیب گروهی از حامیان اردوغان قرار می گیرد و نهایتا از سوی آنها ضرب و شتم می شود. برخی گزارش ها نیز حاکی از دستگیری ۴ تن در جریان تظاهرات اعتراضی ازمیر است. معترضان معتقدند که پیروزی رفراندوم غیر قانونی است و تاکید دارند که نتایج با تقلب و ایجاد فضای رعب و وحشت به دست آمده است.

دیلی میل در این باره گزارش می دهد که معترضان به نتیجه رفراندوم قانون اساسی ترکیه، به نشانه اعتراض روی ماهی تابه و قابلمه می کوبند و برخی نیز با در دست داشتن بنرهایی شعار "دزد، قاتل، اردوغان" سر می دهند.

واکنش آلمان و فرانسه
آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان از رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه خواست بعد از پیروزی دشوارش در همه پرسی اصلاحات قانون اساسی، درصدد برقراری "گفت وگوی محترمانه" در داخل کشورش باشد. به گزارش ایسنا به نقل از خبرگزاری فرانسه، آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان در بیانیه ای که به طور مشترک با زیگمار گابریل، وزیر امور خارجه دولتش منتشر کرد، گفت: «دولت آلمان انتظار دارد که دولت آنکارا اکنون به دنبال آن باشد که یک گفت وگوی محترمانه با همه نیروهای سیاسی و اجتماعی داخل این کشور بعد از یک کمپین انتخاباتی دشوار ایجاد کند.» این دو مقام آلمانی در ادامه بیانیه مشترک خود گفتند که دولت آلمان نتایج مربوط به همه پرسی ترکیه را دیده است و به حق شهروندان ترکیه برای تصمیم گیری درباره قانون اساسی خود احترام می گذارد. مرکل و گابریل در بیانیه مشترکشان همچنین تاکید کردند، نتیجه تنگاتنگ در این همه پرسی نشان می دهد که جامعه ترکیه تا چه میزان دچار شکاف است و این به معنی مسئولیت بزرگ رهبران ترکیه و شخص اردوغان به عنوان رئیس جمهوری این کشور است.

دفتر ریاست جمهوری فرانسه نیز در بیانیه ای اعلام کرد که نتایج رفراندوم ترکیه بیانگر وجود اختلاف و دودستگی در جامعه ترکیه است.

اروپایی ها اکثرا مخالف رفراندوم هستند و آن را آغازگر دیکتاتوری جدید در ترکیه می دانند.

جاه طلبی های اردوغان ادامه دارد
حالا اردوغان بعد از پیروزی در این رفراندوم به فکر پیشبرد اهدافش است. یکی از این اهداف بازگرداندن قانون اعدام است. بسیاری بر این اعتقادند که اصرار اردوغان به احیای قانون اعدام برای این است که می خواهد با این حکم از کودتاچیان و مخالفانش انتقام بگیرد. اردوغان در جریان سخنرانی پیروزی اش در رفراندوم گفت: «من فورا درخصوص احیای مجدد حکم اعدام با بنعلی ییلدیریم، نخست وزیر و رهبر حزب اپوزیسیون ناسیونالیست مذاکره خواهم کرد. اگر لایحه پارلمانی این موضوع به من ارائه شود آن را تایید خواهم کرد اما اگر در پارلمان از این مساله حمایت نشود آن وقت ممکن است رفراندوم دیگری در خصوص این موضوع برگزار شود.»

این اقدام می تواند به تلاش های دیرینه ترکیه برای پیوستن به اتحادیه اروپا پایان دهد. در حال حاضر نیز مذاکرات درخصوص الحاق ترکیه به اتحادیه اروپا بسیار کند پیش می رود. در نوامبر ۲۰۱۶ به دنبال کودتای نافرجام سال گذشته ترکیه که اتحادیه اروپا آن را سرکوب بیش از حد می داند روند پیوستن این کشور به اتحادیه اروپا به حال تعلیق درآمد.

ژان کلود یونکر، رئیس کمیسیون اروپا درخصوص بازگشت حکم اعدام در ترکیه گفت: «این مساله خط قرمزی در تلاش های ترکیه برای پیوستن به اتحادیه اروپاست. اگر حکم اعدام در ترکیه مجددا احیا شود این مساله به روند مذاکرات پایان خواهد داد.»

منبع: دیپلماسی ایرانی