به گزارش مشرق، طرح سلامت به عنوان بزرگترین و مهمترین طرح دولت یازدهم در حوزه اجتماعی از ابتدای سال 93 با هدف کاهش هزینه های مردم در بخش سلامت اجرایی شد و قرار بود منابع آن از طریق افزایش منابع عمومی دولتی تامین شود.

علت کم رنگ شدن  دستاورد طرح

با اجرای این طرح و در راستای تحقق این هدف، تلاش شد تا هزینه‌های مردم در بخش بستری بیمارستان‌های دولتی کاهش یابد. این امر نیز محقق شد و هزینه های مردم در این بخش به زیر 10 درصد رسید. اما این دستاورد مهم اجرای طرح تحول سلامت به دلیل 2.5 برابر شدن تعرفه های پزشکی در گام سوم طرح تحول سلامت تا حدود زیادی کم رنگ شد.

مطابق با آمارهای وزارت بهداشت، قبل از اجرای طرح تحول سلامت میانگین هزینه هر بستری، حدود 500 تا 600 هزار تومان بود و به طور متوسط، مردم بین 18 تا 38 درصد این مبلغ را پرداخت می کردند. اما بعد از طرح تحول سلامت، هزینه هر بستری به 1 میلیون و 500 هزار تومان رسید و به طور متوسط، مردم 8 درصد این مبلغ را پرداخت می‌کنند. به عبارت دقیق تر، با اجرای طرح تحول سلامت، میانگین پرداختی مطلق مردم برای هر بستری از 190 هزار تومان به 120 هزار تومان کاهش یافت.

اگرچه پرداختی مردم در بخش بستری بیمارستان‌های دولتی کاهش پیدا کرد اما در یک نگاه کلان به هزینه‌های سلامت، به دلیل 2.5 برابر شدن تعرفه های پزشکی در گام سوم طرح تحول سلامت و همچنین مغفول ماندن سیاست‌های کنترلی در ارائه خدمات درمانی، در مجموع مردم فشار مالی بیشتری برای پرداخت هزینه‌های سلامت  متحمل شدند زیرا:

الف- هزینه های بستری صرفا حدودا نیمی از هزینه های سلامت مردم بود و هزینه های سرپایی مابقی هزینه های سلامت مردم را تشکیل می داد که عمدتا توسط بخش خصوصی(مراجعه به مطب‌ها) ارائه می شد و هزینه های آن مستقیما از جیب مردم پرداخت می‌شد.

این هزینه ها همزمان با اجرای گام سوم طرح تحول سلامت، افزایش نجومی پیدا کرد. از سوی دیگر هم گردش مالی بخش خصوصی بستری قابل توجه بود و تعرفه‌های این بخش هم که با اجرای گام سوم این طرح، 2.5 برابر شده بود، مستقیما از جیب مردم پرداخت می شد.

ب- اجرای سیاست های کنترلی در هزینه های درمان مانند پرونده الکترونیک سلامت، راهنماهای بالینی و نظام ارجاع در طرح تحول سلامت مغفول ماند و منجر تجویز‌های غیر ضرور و افزایش خدمات القایی و تجویزهای غیر ضرور شده است.

با توجه به موارد فوق، کل هزینه های بخش سلامت در کشور با اجرای طرح تحول سلامت افزایش چشمگیری پیدا کرد و منجر شد پرداختی مطلق مردم برای هزینه‌های بهداشت و درمان نسبت به قبل از اجرای این طرح، افزایش چشمگیری (بیشتر از نرخ تورم) پیدا کند.

به صورت کلان، کل هزینه های سلامت کشور قبل از اجرای طرح تحول سلامت، 65 هزار میلیارد تومان بود که 55 درصد آن یعنی حدود 36.5 هزار میلیارد تومان توسط مردم پرداخت می‌شد. اما با اجرای طرح تحول سلامت و مطابق با آمارهای وزارت بهداشت، کل هزینه های سلامت کشور به 30 میلیارد دلار در سال 94 معادل 110 هزار میلیارد تومان افزایش یافت و با فرض صحت ادعای وزارت بهداشت مبنی بر کاهش 10 درصدی پرداخت از جیب، مردم حدود 45 درصد این هزینه ها را می‌پردازند. یعنی حدود 50 هزار میلیارد تومان.

افزایش پرداختی مطلق مردم 

به عبارت دیگر، هرچند با اجرای طرح تحول سلامت، پرداخت نسبی (درصد پرداختی) هزینه های سلامت توسط مردم نسبت به قبل از آن، تا حدودی کاهش یافت (یعنی از 55 درصد به 45 درصد رسید) اما پرداختی مطلق مردم افزایش چشمگیری یافت یعنی از 36.5 هزار میلیارد تومان به 50 هزار میلیارد تومان رسید.              

از سوی دیگر، آمارهای مرکز آمار ایران هم به خوبی نشان می دهد که اجرای طرح تحول سلامت نه تنها سهم سلامت از سبد هزینه های خانوار را کاهش نداد بلکه با اجرای این طرح، این سهم افزایش یافته است. مطابق با این آمارها، سهم هزینه‌های مستقیم بهداشت و درمان از سبد هزینه‌های خانوار در سال 92 در مناطق شهری 6.84 درصد بوده است و در سال 94 به 7.28 درصد رسیده است. در مناطق روستایی هم این سهم در سال 92 برابر 6.93 درصد بوده است و در سال 94 به 6.95 درصد رسیده است.

با توجه به موارد فوق، می توان گفت که هدف اصلی اجرای طرح تحول سلامت یعنی کاهش هزینه های مردم در بخش سلامت نه تنها محقق نشده است بلکه هزینه‌های مردم در این بخش افزایش هم یافته است و این به معنای ناکامی بزرگ بزرگترین و مهمترین طرح دولت یازدهم در حوزه اجتماعی است.

این اتفاق در حالی صورت گرفته است که با اجرای طرح تحول سلامت، بودجه دولت در بخش سلامت و هزینه‌های بیمه‌های درمانی نیز چند برابر شده است و این بیمه‌ها در آستانه ورشکستگی قرار گرفته اند. در صورت تداوم روند فعلی اجرای طرح تحول سلامت در دولت دوازدهم، پیش بینی می شود سرنوشت به مراتب بدتری نسبت به قبل از اجرای طرح تحول برای نظام سلامت کشور رقم خواهد خورد.