ماجرای انحصار دارو مربوط به امروز و امسال نیست و چند سالی است که خیلی‌ها درجریان انحصار دارویی قرار دارند؛ اما بعد از خبر نشست خبری سازمان مردم‌نهاد دیده‌بان شفافیت و عدالت در خصوص رانت دارو، دوباره این ماجرا بر سر زبان‌ها افتاده است. در هفته گذشته قرار بود که در یک نشست خبری الیاس نادران به نمایندگی از دیده‌بان شفافیت و عدالت در خصوص انحصار حوزه دارویی گزارشی را در اختیار رسانه‌ها قرار دهد اما هیچ‌وقت این نشست برگزار نشد و برخی فشار وزارتخانه را عامل لغو این نشست خبری عنوان کردند؛ اما الیاس نادران عضو هیأت‌مدیره دیده‌بان در خصوص لغو این نشست گفت: «گزارش‌های واصله مردمی به دیده‌بان شفافیت و عدالت خلاف این امر را نشان می‌داد. بر این اساس کارگروه کارشناسی دارو، تشکیل و در یک مرحله در یک جلسه بیش از ۳ ساعت دفاعیات معاون غذا و داروی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی استماع شد. جواب‌ها قانع‌کننده نبودند و به رغم تأکید طرفین امکان برگزاری جلسه دوم فراهم نشد؛ بنابراین گزارش دیده‌بان با رعایت ملاحظات مختلف آماده انتشار شد. به‌دلیل هم‌زمانی با فعالیت‌های انتخاباتی ریاست جمهوری، برای جلوگیری از هرگونه سوء برداشت، انتشار گزارش با تأخیر مواجه شد. نهایتاً قرار شد بعد از ماه مبارک رمضان این گزارش به استحضار ملت ایران برسد. نشست خبری دوشنبه 12/4 به همین دلیل تنظیم شد. از وزارتخانه تماس گرفته شد که هم آسیب‌شناسی ما از سوءمدیریت در غذا و دارو را بشنوند و هم اگر توضیحاتی دارند با کارشناسان دیده‌بان شفافیت و عدالت مطرح کنند. این جلسه در دفتر وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی با حضور کارشناسان دیده‌بان، وزیر و معاونان و مشاورانش در ساعت ۲۱ دوشنبه تشکیل و تا ۱:۳۰ بامداد سه‌شنبه ادامه یافت. به‌دلیل گستردگی مطالب و ضرورت ادامه مباحث قرار شد جلسه دیگری با سقف باز برگزار و مباحث تا حصول نتایج آسیب‌شناسی‌ها و راه‌حل‌های برون‌رفت از وضع موجود و اصلاح آن با حضور وزیر ادامه یابد.» البته نادران وعده داده تا فردا این جلسه برگزار و بعدازآن نشست خبری دیده‌بان برگزار شود.
احمد توکلی نیز در مورد احتمال لغو نشست خبری در خصوص رانت دارو نیز گفته است: «نتیجه نشست [دوم با وزیر بهداشت] یکی از دو حالت می‌تواند باشد یا همه پیشنهادهای ما پذیرفته می‌شود که صورت‌جلسه مشترک منتشر می‌گردد و ضمن اصلاح امور، رئوس سوء جریانات برای مردم آشکار می‌گردد که نفع و آرامش خاطر مردم و آگاهی آنان، هردو را همراه دارد؛ و اگر تفاهم برقرار نشود، ما با انتشار کل گزارش از پشتیبانی افکار عمومی برای قبولاندن پیشنهادها بهره می‌گیریم و مسوولیت وزیر نیز سنگین‌تر می‌شود.»
امروزه متأسفانه 90 درصد واردات پرسود دارو در اختیار و انحصار افراد و شرکت‌های بخش خصوصی و شرکت‌های خانوادگی است و افزایش قابل‌ملاحظه سهم بخش خصوصی در واردات دارو این ضرورت را ایجاد می‌کند که سازمان بازرسی کل کشور شورای رقابت سازمان غذا و دارو به مقوله ایجاد رقابت سالم در واردات دارو به کشور و جلوگیری از رانت‌های عظیم و بادآورده ورود کند. برخی از سرمایه‌داران بخش خصوصی با خرید سهام مدیریتی و عمده کارخانه‌های کوچک داروسازی، در پوشش تولیدکننده دارو، به واردات گسترده دارو به کشور اقدام می‌کنند که باید جلوی این اقدام غیرقانونی و نامشروع گرفته شود. تمرکز بر واردات دارو توسط بخش خصوصی این بخش را امروز به حاکم و سلطان بلامنازع واردات دارو به ایران تبدیل کرده است و این بخش گویا در حال زمینه‌چینی از طریق کارهای تبلیغاتی، برای افزایش انحصار خود در واردات دارو از 90 درصد فعلی به صد درصد است. سه هلدینگ تولیدکننده دارو در کشور که عمدتاً دولتی و عمومی هستند در سال 94 بالغ‌بر 200 میلیارد تومان مالیات پرداخت کردند. حال باید سازمان امور مالیاتی پاسخ دهد که مالیات پرداختی واردکنندگان بخش خصوصی دارو چقدر است، زیرا ارزش ریالی بازار واردات دارو باارزش ریالی بازار تولیدکنندگان داخلی دارو برابری می‌کند و اگر مالیات پرداختی واردکننده کمتر از تولیدکننده دارو در کشور باشد، مشخص می‌شود که فرار مالیاتی بزرگی در این بخش پرسود واردات وجود دارد.
روزنامه جوان چندی پیش در گزارشی در خصوص واردات دارو نوشت: واردکنندگان بخش خصوصی دارو مرتباً در محافل خصوصی و عمومی با گلایه از بخش دولتی مدعی هستند که دولت، نهادهای وابسته و ارگان‌های انقلابی در حوزه دارو از انحصار سنگینی برخوردارند و این بخش‌ها 80درصد تولید داروی کشور را در اختیاردارند که این اظهارات را باید از شیطنت بخش خصوصی دانست که با فرافکنی و مظلوم‌نمایی افکار عمومی را از انحصار 90 درصد بخش خصوصی از واردات پرسود دارو به کشور منحرف کند. متأسفانه برخی از واردکنندگان بخش خصوصی دارو از طریق پرداخت پاداش یا درج آگهی در نشریات یا تأمین هزینه کنگره‌های پزشکی یا تأمین هزینه مسافرت‌های خارجی برای برخی از پزشکان جهت شرکت در کنگره‌های پزشکی موجب شده‌اند تا برخی از پزشکان کشور در نسخه بیماران داروهای وارداتی توسط بخش خصوصی را تجویز کنند و در حرکتی سازمان‌یافته به تبلیغ داروی وارداتی خارجی و بی‌کیفیت جلوه دادن داروهای تولید داخل کشور بپردازند.
چندی پیش نیز مدیرکل نظارت بر دارو و مواد مخدر سازمان غذا و دارو، پشت پرده سودهای کلان شرکت‌های وارداتی از محل داروهای سرطانی را افشا کرد. دکتر اکبر عبدالهی اصل در پاسخ به این سؤال خبرنگار مهر مبنی بر اینکه گفته می‌شود سازمان غذا و دارو برای برخی شرکت‌های دارویی رانت واردات دارو قائل شده است، گفت: بعد از ابلاغ سیاست‌های مقام معظم رهبری در حوزه اقتصاد مقاومتی، سازمان غذا و دارو بر این شد که تأمین اغلب داروها از مسیر تولید داخل انجام شود.
عبداللهی با عنوان این مطلب که اخیراً مواجه می‌شویم با شرکت‌های وارداتی که سودهای کلانی از حوزه دارو می‌بردند، افزود: این شرکت‌های وارداتی در محفل‌های همسو با بعضی از نهادهای شبه‌دولتی یا دولتی و یا در اتحادیه‌ها می‌نشینند و سازمان غذا و دارو یا دولت را متهم می‌کنند که به شرکت‌های خاصی رانت می‌دهد. بعضی آقایان حتی برای ویزیت و معاینه پزشکی خودشان به آلمان و سوئیس می‌روند و هیچ حسی از درد تولیدکننده و کارگر ایرانی ندارند و متأسفانه وقتی سازمان غذا و دارو تلاش می‌کند داروها را از مسیر تولید داخل تأمین کند، علیه سازمان غذا و دارو جوسازی می‌کنند که برای شرکتی خاص ایجاد رانت می‌کند.
بعدازاین ماجراها صداوسیما نیز وارد میدان شد و یکی از جنجالی‌ترین برنامه‌های گفت وگوی ویژه خبری در هفته گذشته به همین موضوع واردات دارو اختصاص یافت. در این برنامه آقای رسول دیناروند از وزارت بهداشت و آقای رضا شیوا از شورای رقابت در خصوص انحصار دارو مباحث چالشی را مطرح کردند و البته برخی نمایندگان مجلس و کارشناسان هم به این بحث اضافه شدند.
انحصار در داروخانه‌ها
شورای رقابت معتقد است که ضوابط صدور مجوز تأسیس داروخانه‌ها ازجمله محدودیت‌های فاصله‌ای و جمعیتی مغایر بارونق کسب‌وکار و اصل 44 است. رضا شیوا رئیس شورای رقابت در خصوص ورود این شورا به ماجرا انحصار در حوزه دارو گفت: برداشت وزارت بهداشت در خصوص غیرقانونی بودن ورود شورای رقابت به بخش‌های زیرمجموعه حوزه سلامت تفسیری نادرست و اشتباه است. شیوا بابیان اینکه برخی‌ها برای دریافت مجوز تأسیس داروخانه تا 25 سال در نوبت قرار دارند افزود: تا زمانی که صدور مجوزها در اختیار کسانی است که خود ذینفع هستند هیچ اتفاق مثبتی در این زمینه نمی‌افتد.
نایب‌رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم در ارتباط تلفنی با این برنامه گفت: درحالی‌که 25 دانشکده داروسازی در کشور وجود دارد و سالانه 1600 فارغ‌التحصیل داروسازی وارد بازار کار می‌شوند همچنان صدور مجوز تأسیس داروخانه بر اساس همان روال قدیم صورت می‌گیرد.
آقای محمدحسین قربانی نایب‌رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با بیان اینکه انحصار واردات دارو مشهود است افزود: هیچ شکی در کاهش این واردات نیست اما برخی داروهای تک‌نسخه‌ای را همچنان تشکلی خاص وارد می‌کند و این نمود واقعی انحصار است. مجوز واردات هفت‌قلم دارو در انحصار یک شرکت قرار دارد درحالی‌که دیگر شرکت‌ها می‌توانند همین داروها را ارزان‌تر وارد کنند. نظارت خوبی در حوزه داروخانه‌ها وجود ندارد و داروخانه‌ها از روند تخصصی عرضه دارو و ارائه اطلاعات بالینی فاصله گرفته‌اند. داروخانه‌های زنجیره‌ای در کشور در حال راه‌اندازی هستند و در تهران یک شخص 20 داروخانه را در اختیار دارد.
معاون داروی وزارت بهداشت با اشاره به فعالیت 11 هزار داروخانه در کشور افزود: معتقدم می‌توانیم اصلاحات و تسهیلاتی را در ضوابط مرتبط با تأسیس داروخانه داشته باشیم. در تأسیس داروخانه هیچ محدودیتی وجود ندارد اما سطح‌بندی در نظر گرفته می‌شود. وزارت بهداشت مجوز داروخانه را تنها به یک نفر می‌دهد اما ممکن است یک فرد سرمایه‌گذار 10 داروخانه باشد.
انحصار در واردات دارو
رسول دیناروند در برنامه گفت وگوی ویژه خبری شبکه دو سیما گفت: هر شرکتی می‌تواند بر اساس ضوابط درزمینه واردات دارو اقدام کند و اکنون یک‌صد شرکت در این زمینه فعال‌اند هرچند که شرکت‌های بزرگ بخش عمده‌ای از واردات را به خود اختصاص داده‌اند. 10 سال پیش تنها 30 شرکت درزمینه توزیع دارو فعالیت داشتند که این تعداد اکنون به 50 شرکت رسیده است، اگرچه 10 شرکت اول، 80 درصد بازار را در اختیاردارند.
آقای فرامرز اختراعی رئیس هیأت‌مدیره سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی هم در ارتباط تلفنی با این برنامه گفت: انحصار هم در بخش واردات و هم تولید دارو به‌طور مفصل وجود دارد و فقط شرکت‌های دارویی خاص می‌توانند داروهایی را به‌طور ویژه وارد کنند. واردات دارو در کشور کاهش نیافته است و این مسأله تنها یک آمار سازی غیرواقعی است.رسول دیناروند در خصوص انحصار در واردات دارو نیز گفت: تولید بسیاری از داروها و تجهیزات پزشکی در دنیا انحصاری است و تنها نماینده ویژه این شرکت‌های تولیدکننده می‌تواند به تولید این‌گونه اقلام اقدام کند. ورود شورای رقابت به زیرمجموعه‌های حوزه سلامت کشور غیرقانونی است. واردات دارو در سال‌های 93، 94 و 95 در مقایسه با سه سال قبل از آن صدها میلیون دلار کمتر بوده است که این نشان‌دهنده سیاست‌های درست وزارت بهداشت و درمان در این زمینه است. در سال‌های 93 و 94 حدود دو میلیارد دلار دارو وارد کشور شد که در مقایسه با دو سال قبل از آن 500 میلیون دلار کمتر است و این مسأله به منافع عده‌ای آسیب وارد کرده که همان‌ها جوسازی می‌کنند.
همچنین شیوا رئیس شورای رقابت در این برنامه گفت: برخی شکایت‌ها حاکی از آن است که واردات دارو با شرایط ویژه صورت می‌گیرد و همه شرکت‌ها نمی‌توانند برای واردکردن دارو اقدام کنند. رسول دیناروند با اشاره به انتقادهای صورت گرفته مبنی بر انحصار تولید یک دارو به همسرش گفت: شرکتی که همسر من در آن سهامدار است شرکتی دانش‌بنیان است و محصول دانش‌بنیانی را تولید کردند که وارد می‌شود و علاوه‌بر این شرکت به هفت محصول دیگر هم انحصار داده شد که البته همه آنها ابطال شد. در سه سال گذشته 250 شرکت جدید وارد عرصه واردات دارو شده‌اند اما همچنان واردات داروهای خاص مربوط به برخی شرکت‌هاست.هرچند که در این گفت‌وگو دیناروند به‌صورت تلویحی بخش‌های زیادی از انحصار را پذیرفت اما بعدازاین برنامه انجمن داروسازان ایران در نامه‌ای به رئیس رسانه ملی، خواستار پاسخگویی به ابهامات مطرح‌شده در گفت‌وگوی ویژه خبری در خصوص ورود شورای رقابت به بحث داروخانه‌ها شدند.
منبع: صبح نو
