به گزارش سرویس جامعه مشرق- فصل تابستان چند هفته ای است آغاز شده و مدارس با پایان سال تحصیلی فعالیت خود را تعطیل کرده اند. با تعطیلی مدارس و تعطیلات سه ماهه پیش رو فرصتی پیش روی دانش آموزان و خانواده ها قرار گرفته است تا با بهره گیری از آن بتوان خستگی های ۹ماه کار و تلاش و فعالیت و درس و بحث و ....را از تن خارج کرد و برای آغاز سالی بهتر آماده شد اما این مقوله طی سالهای اخیر به گونه ای دیگر رقم می خورد

با آغاز تابستان آنچه در کانون توجهات قرار می گیرد موضوع پر کردن اوقات فراغت دانش آموزان است که به یکباره همه یادشان می افتد و دست بکار می شوند که مبادا از دگری عقب بیافتند و از فرصت بوجود آمده نتوانند در زمینه ارائه آمارهای جذاب استفاده لازم را ببرند و بر همین اساس هر کدام از نهادهای فرهنگی و آموزشی و امدادی و ....وارد عرصه می شوند. جلسه پشت جلسه که در اوقات فراغت چه اقداماتی بشود و چه کارهایی را نباید انجام داد و ....غافل از آنکه آنچه را همه یادشان می رود خود افرادی است که در طول تعطیلات بلا تکلیف رها شده اند.

بر این اساس، بررسی های صورت گرفته در بنیاد علوم رفتاری و بنیاد صیانت از نهاد خانواده قوه قضائیه همگی حکایت از بحرانی بودن نحوه  پر کردن اوقات فراغت جوانان در کشور دارد؛ موضوعی حائز اهمیت در حوزه نوجوانان و جوانان که گویا سال هاست به فراموشی سپرده شده است.

آنچه در این بررسی ها عیان شده آن است که نوجوانان و جوانان به جای انجام فعالیت های فرهنگی و ورزشی که زمانی به عنوان اصلی ترین برنامه های تابستانی نوجوانان مطرح بود، بیشترین زمان خود را در فضای مجازی سپری می کنند که در درازمدت آسیب های بسیاری را روح و روانشان تحمیل می کند. وقت گذرانی  های طولانی در فضای مجازی و بازی های رایانه ای اگرچه به تفریح این روزهای نوجوانان شهر نشین تبدیل شده است اما روستا نشینان نیز وضعیت بهتری ندارند و در خواب دستگاه های مسئول، اوقات فراغتشان را به کار در زمین های کشاورزی مشغولند. تعطیلی فعالیت های فرهنگی در کشور در روستا و شهر هریک به شکلی خاص نمود پیدا کرده و قرار نیست جوانان اوقات فراغتشان را پر بار سپری کنند.

اگرچه دستگاههای اجرایی اعم از آموزش و پرورش ، وزرش و جوانان و سازمان گردشگری برنامه ای مدون برای پر کردن اوقات فراغت جوانان دارند، اما این موضوع دلیلی برای نبود برنامه های تفریحی برای اقشار ثروتنمند جامعه نمی شود. قشر خاصی از جامعه که حتی برای پر کردن اوقات فراغت فرزندانشان نیز از چشم و هم چشمی غافل نمی شوند و با صرف هزینه های سنگین فراغت فرزندانشان را نیز پر بار می کنند. برنامه هایی که تنها منحصر به همان قشر ثروتمند است و دیگر اقشار جامعه را یارای استفاده از آنها نیست.

ساماندهی بی سامان اوقات فراغت با سندی ۱۲ساله

۱۲سال قبل بود که اوقات فراغت جوانان، صاحب سند ساماندهی شد و در نوزدهمین جلسه شورای عالی جوانان کشور که در اردیبهشت ماه سال ۸۴ برگزار شد، مقرر شد تا دستگاههای مسئول از طریق ارزیابی وضعیت موجود، شناسایی چالش ها و تنگناهای اساسی و بررسی اصول و مبانی نظری، نسبت به تهیه اهداف و راهبردها اقدام کنند. در همان ایام بود که تقسم کار ملی در حوزه اوقات فراغت جوانان انجام شد و بر اساس آن فعالیت ها و اقدامات اجرایی دستگاههای مجری مشخص شد.

در طول این سال ها اما کمیسیون تخصصی اوقات فراغت بارها تشکیل جلسه داده برون داد این ۱۰جلسه در طول دو سال گذشته طرح ها و اقداماتی بوده است که مشخص نیست چه تعدادشان عملیاتی شده اند و کدام یک تنها بر روی کاغذ باقی مانده اند.اقداماتی مانند بازطراحی پورتال جامع اوقات فراغت جوانان که قرار بود در سال گذشته به صورت کامل اجرایی و عملیاتی شود و به عنوان یک بانک اطلاعاتی ارزشمند در اختیار جوانان قرار گیرد.

در این پورتال که هدف از ایجاد آن دسترسی سهل و سریع مخاطبان به اطلاعات فراغتی مراکز و برناهه هایشان اعلام شده بود و جوانان می توانستند با مراجعه به آن نسبت به ثبت نام در کلاس ها و فعالیت های تعیین شده اقدام کنند، هنوز ردی از سرویس دهی به چشم نمی خورد.گویی سازمان ها و نهادهای دولتی هنوز برنامه ای برای پر کردن اوقات فراغت جوانان تدوین نکرده اند که بخواهند با استفاده از پورتال های استانی نسبت به اطلاع رسانی آن اقدام کنند.

حال اما بعد از گذشت ۱۲سال از تصویب سند ساماندهی اوقات فراغت در شورای عالی جوانان کشور، بررسی ها از نحوه پر کردن اوقات فراغت توسط جوانان حکایت از وضعیتی بحرانی دارد. وضعیتی که مقصر اصلی آن کم کاری دستگاههای مسئول و اجرایی است که وقتی بر روی گزینه فعالیتشان در پورتال های ایجاد شده کلیک می کنیم، پیامی به غیر از "موردی یافت نشد" به چشم نمی خورد.

سیر اوقات فراغت در فضای مجازی

دکتر مجید ابهری رفتار شناس و  رئیس بنیاد علوم رفتاری از آخرین دستاوردهای تحقیقاتی بنیاد رفتاری و بنیاد صیانت از نهاد خانواده قوه قضائیه پرده بر می دارد و می گوید: متاسفانه بر اساس آخرین پژوهش های میدانی صورت گرفته در کشور، ۸۵درصد از نوجوانان و جوانان ۱۱تا ۲۲سال روزانه بین ۴تا ۹ساعت از اوقات فراغت خود را به انجام بازی های رایانه ای و یا حضور در فضای مجازی سپری می کنند.

"این موضوع وقتی دردناک می شود که علاوه بر اعتیاد گسترده دانش آموزان و جوانان به حضور مداوم در فضای مجازی، بخش زیادی از جستجوهای این گروه سنی در فضای نت به موضوعات غیر اخلاقی منتهی می شود."

رئیس هیئت مدیره بنیاد صیانت از نهاد خانواده کم کاری نهادهای مسئول در امر آموزش و تولید محتوای غنی برای پر کردن اوقات فراغت را علت اصلی این وضعیت دردناک می داند و معتقد ا ست: تعطیل شدن امور پرورشی در مدارس و عملکرد ضعیف دستگاه های آموزشی و فرهنگی در استفاده و بکارگیری ابزارهای نوین برای ترویج موضوعات دینی و ایرانی باعث تاثیر گذاری بیشتر فرهنگ غربی بر روی جوانان شده است.

به گفته این رفتارشناس، به علت همین اوقات فراغت زیاد و بدون راهکاری برای پر کردن مناسب آن، خودنمایی جنسی در فضای مجازی نیز به آسیبی نوپدید در فضای مجازی تبدیل شده و حتی بعضا نوجوانان ۱۰و ۱۱ساله دست به انتشار تصاویر نیمه عریان خود در شبکه های مجازی می زنند. این آسیب اگرچه نوپدید است اما می توان با آموزش صحیح نوجوانان در مدارس و عرضه اقلام بومی فرهنگی مطابق با فرهنگ و دین جلوی بخشی از این آسیب ها را گرفت.

راستی مسئول ساماندهی و متولی اصلی اوقات فراغت تعطیلات سه ماه تابستان کودکان و نوجانان کدام ارگان و نهاد است؟ مدارس و آموزش و پرورش؟ کانون های فرهنگی و هنری مساجد و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؟ دهیاری ها و شهرداری ها؟ خانه های قرآنی و اداره تبلیغات اسلامی؟ وزارت ورزش و جوانان یا طبق معمول همه کم کاری های نهادهای دیگر، پایگاه های مقاومت بسیج ؟