علی‌رغم مخالفت مسؤولان کشور عراق، کشورهای همسایه و جامعه بین‌الملل - به‌جز رژیم صهیونیستی و آمریکای جنایتکار - نسبت به همه‌پرسی جدایی اقلیم کردستان از عراق، در نهایت مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق در جلسه‌ای با احزاب مختلف کردستان عراق و سایر احزاب همسوی خود برگزاری همه‌پرسی در تاریخ 3 مهر 1396 را تأیید کرد.
این درحالی است که مقامات اقلیم کردستان عراق در شرایطی همه‌پرسی جدایی‌طلبی از عراق را انجام دادند که منطقه در موقعیت مناسبی قرار ندارد و همین امر موجب مخالفت کشورهای منطقه با این موضوع شده است. با توجه به این‌که پشت پرده اصلی این حرکت رژیم صهیونیستی و نظام استکباری آمریکای جنایتکار قرار دارد و نظام سلطه به‌دنبال‌ بی‌ثباتی منطقه غرب آسیا می‌باشد، طبیعی است که این روند، مشکلاتی را برای منطقه و به‌ویژه برای کشور عراق داشته باشد و درصورت عدم تمکین به نظرات دیپلماتیک، اقدامات سخت در نظر گرفته شود.

*    اقدامات نابخردانه بارزانی‌

مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق روز پنجشنبه 15 ژوئن در مصاحبه با یک مجله آمریکایی فارن پالیسی گفت که انجام همه‌پرسی برای استقلال، حق مسلم و قانونی مردم کردستان است. او گفت من به حیدر عبادی گفتم که بعد از اعلام نتایج همه‌پرسی خواهان مذاکره مسالمت‌آمیز برای استقلال هستیم.

در ژوئن 2017 مسعود بارزانی طی مصاحبه‌ای گفت: این مسأله فقط به‌دنبال رسمیت بخشیدن به مرزهای شکننده اقلیم کردستان و سایر نقاط عراق است. زمان آن فرا رسیده که بپذیریم مدل کنونی رابطه اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق کارآمد نیست. عراق از قبل تجزیه شده بود و این رفراندوم فقط نشان می‌دهد که چه اتفاقی افتاده‌ است.

در ژوئیه 2017 مسعود بارزانی طی یک سخنرانی با انتقاد شدید از عملکرد دولت بغداد، گفت: اگر استقلال کردستان محقق نشود، وقوع جنگ‌های خونین بعید نیست.

بارزانی در جمع مردم اعلام کرد: رفراندم دیگر نه در دستان من است و نه در دستان احزاب دیگر، بلکه در دستان شماست.

در ژوئیه 2017 مسعود بارزانی گفت: گلوله را در مقابل گلوله پاسخ خواهیم داد و در مقابل زور بغداد دست بسته نخواهیم بود.

*    موقعیت مهم کرکوک‌
الف:    موقعیت استراتژیکی: یکی از مناطق مهم در منطقه غرب آسیا، شهر و استان کرکوک واقع در شمال بغداد و جنوب اقلیم کردستان عراق است. استان کرکوک با مساحتی حدود 10390 کیلومتر مربع، به اندازه کشور لبنان و دو برابر بغداد وسعت دارد.
ب:    تنوع و پیچیدگی‌های هویتی در کرکوک: که زمینه را برای منازعه فراهم کرده است. کردها، کرکوک را بیت‌المقدس کردی نامیده و الحاق کرکوک به اقلیم کردستان را منبعی برای تأمین اقتصادی یک کردستان مستقل می‌پندارند.
ج:    کرکوک یکی از مهم‌ترین شهرهای نفتی عراق به‌شمار می‌رود. برخی آمارها حاکی از آن است که حدود 40 درصد از ذخایر نفتی عراق و حدود 70 درصد از ذخایر گازی این کشور در کرکوک واقع است.
د:     ذخایر قطعی نفت (حدود چهار میلیارد بشکه نفت) که باعث شده تا کرکوک پس از بصره، دومین میدان نفتی عراق نامیده شود.

*    ازهمه‌پرسی تاعملیات کرکوک‌

نیروهای دولت مرکزی عراق روز دوشنبه کنترل شهر و مرکز استان کرکوک را در دست گرفتند. استان نفت‌خیز کرکوک همواره محل اختلاف میان بغداد و اربیل بوده است. پس از برگزاری همه‌پرسی استقلال بود که تنش میان بغداد و اربیل بر سر کنترل این منطقه اوج گرفت. شهر کرکوک که مردمانی از قومیت‌های مختلف در آن ساکن هستند، از سال 2014 میلادی و در پی شکست‌های متعدد ارتش عراق در مقابل نیروهای داعش، به کنترل پیشمرگه‌های کرد درآمد.

در 26 سپتامبر، حیدر عبادی، نخست وزیر عراق اعلام کرد که «بنا بر تصمیم دولت، چنان‌چه طی سه روز آینده کنترل فرودگاههای این اقلیم به دولت مرکزی واگذار نشود، پروازهای بین‌المللی به سمت کردستان و از مبدا کردستان ممنوع خواهند شد.»

در 27 سپتامبر حیدر عبادی اعلام کرد که پیش‌شرط هر گفتگویی، لغو نتیجه این همه‌پرسی است.

در 29 سپتامبر به دستور بغداد، خطوط هوایی میان کردستان عراق با خارج از این منطقه قطع شد.

در 10 اکتبر مقامات عراقی تصمیم گرفتند یکی از خطوط نفتی منطقه کردستان عراق را به کنترل خود درآورند، خط لوله‌ای که از استان کرکوک به بندر جیهان ترکیه می‌رسد.

در 13 اکتبر نیروهای دولت مرکزی عراق عملیات نظامی را در استان کرکوک آغاز کردند. آن‌ها در مناطق جنوبی این استان به پیشروی‌هایی دست‌یافته و بخش‌هایی را که سه سال پیش به کنترل نیروهای کرد درآمده بود، باز پس گرفتند.

در 15 اکتبر، رهبران سیاسی کرد هشدار بغداد برای خروج پیشمرگه‌های کرد از کرکوک و هم‌چنین لغو نتیجه همه‌پرسی کردستان را نادیده گرفتند.

پس از انقضای مهلت تعیین‌شده توسط بغداد، نیروهای ارتش عراق در طول شب، عملیات خود را آغاز کردند و به سمت میدان‌های نفتی این استان پیش رفتند و توانستند جاده‌ها و زیرساختها را از پیشمرگه‌ها پس بگیرند.

در 16 اکتبر، نیروهای عراقی توانستند مقر دولت در استان کرکوک و یک میدان نفتی را به کنترل خود درآورند. آن‌ها هم‌چنین یک پایگاه و یک فرودگاه نظامی را نیز تصرف کردند.

با آغاز این حملات، غیرنظامیان، کرکوک را ترک کرده و به استان‌های اربیل و سلیمانیه در اقلیم کردستان عراق پناه بردند.

نیروهای ارتش، بسیج مردمی و پلیس عراق در ادامه بازپس‌گیری مناطقی که پس از حملات داعش در سال 93 به تصرف نیروهای اقلیم کردستان درآمد، عملیات را با کمک نیروهای مردمی ایزدی ادامه دادند.

نیروهای عراقی در گام نخست از سمت شهرک «عین فتحی» به‌سوی شمال استان نینوا حرکت کردند و با عقب‌نشینی نیروهای کرد، کنترل شهر سنجار را 3 سال پس از حملات داعش بدون هیچ درگیری و به‌طور کامل در دست گرفتند.

در ادامه، نیروهای عراقی به پیشروی‌ها ادامه دادند و بدون هیچ مقاومتی از سوی نیروهای پیشمرگه کرد، مناطق مهم دیگر ازجمله «شبابیت، سولاخ، قصب، حمدان، بنات، کارخانه سیمان، قنی، سنون، جداله، خیاله، دومیز، وردیه، غولات، نینیات، حردان، زورآقا و شرفدین» را به کنترل خود درآوردند.

از شمال شرق استان نینوا، حومه شمال شرق شهر موصل هم خبر می‌رسد، نیروهای کرد از شهر بسیار مهم «بعشیقه» عقب‌نشینی کرده‌اند و نیروهای عراقی از سمت منطقه زوایا در حال نزدیک شدن به این شهر هستند.

*    دستاوردها وپیامدهای پیروزی کرکوک‌

تصرف کرکوک، از نظر راهبردی همزمان یک پیروزی نظامی، سیاسی و اقتصادی برای بغداد بود. بغداد این پیروزی را پیروزی بر براداران دشمن خود می‌داند که بیشتر مردم در بغداد آن‌ها را اشغالگر و غیرقانونی می‌دانند.

مردم بیشتر از این خوشحال هستند که با این‌کار و بدون آن‌که تلفات چندانی بدهند، مسعود بارزانی را تحقیر کردند. آن‌ها بارزانی را فردی مغرور و نژادپرست در قبال عرب‌ها توصیف می‌کنند.

بغداد خیلی خوب توانست از اختلاف و دو دستگی میان حزب دموکراتیک کردستان به رهبری مسعود بارزانی و اتحادیه میهنی کردستان به رهبری فواد معصوم استفاده کند.

بی اعتبار کردن و غیرقانونی اعلام کردن مسعود بارزانی؛ چون بارزانی می‌خواست که تسلط خود را بر کرکوک بیشتر کند و درانتخابات پارلمانی سهم بیشتری را برای حزبش به‌دست آورد.

دولت عراق به شکل کامل کنترل کرکوک را به دست گرفت و استاندار جدیدی را برای آن تعیین کرد، هم‌چنین انتظار می‌رود پایگاه‌های جدیدی برای احزاب عراقی و گروه‌های حشد شعبی همانند سایر شهرها در کرکوک نیز افتتاح شوند.

پس از شکست بارزانی در مسأله همه‌پرسی و کرکوک، افول ستاره‌اش به‌عنوان یک رهبر سیاسی در اذهان کردها نقش بست.

بارزانی پس از عدم یاری واشنگتن، هم‌پیمان استراتژیکش، دیگر هیچ هم‌پیمان منطقه‌ای و یا بین‌المللی ندارد.

مسعود بارزانی بسیار سرخورده شده است و خود را تنها می‌یابد چراکه حزب اتحادیه میهنی - شریک او در قدرت - او را تنها گذاشت. حال دیگر شاید آمریکا و اسرائیل هم آن‌را تنها بگذارند. بارزانی از عقب‌نشینی غیرمنتظره پیشمرگ‌ها در کرکوک بدون هیچ درگیری شوکه شده؛ نیروهایی که بسیار برای دفاع از طرح جدایی‌طلبانه‌اش روی آن‌ها حساب می‌کرد.

همه‌پرسی، «استقلالی توهمی» را برای کردها در اقلیم که از خودمختاری برخوردارند، همراه آورد. بزرگترین قربانی این تحولات نظامی شخص مسعود بارزانی است که رویای استقلالش تا به این لحظه به کابوس تبدیل شده است. دیگر استعفای او از حزب و ریاست اقلیم هر دو با هم بعید نیست.

در پی شکست اهداف همه‌پرسی، ایاد علاوی، معاون رئیس جمهور عراق اعلام کرد که «مسعود بارزانی» رئیس اقلیم کردستان با لغو نتایج همه‌پرسی جدایی این اقلیم موافقت کرده است.

رژیم صهیونیستی به کردستانی مستقل می‌اندیشد که می‌تواند به حیاط خلوت مناسبی برای این رژیم در کنار مرزهای ایران تبدیل شود. اسراییل، کردستان مستقل را تنها هم‌پیمان مطمئنی در منطقه می‌دانست که می‌تواند با آن روابط و همکاری‌های راهبردی در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی و نظامی ایجاد کند و بر عمق راهبردی خود در منطقه بیفزاید ولی عقب‌نشینی بارزانی از نتیجه همه‌پرسی واقدام مناسب دولت عراق دراعزام نیروهای نظامی ارتش و تصرف شهرکرکوک که می‌توانست برای بارزانی و اقلیم استقلالی ایجاد کند و برای رژیم صهیونیستی حیاط خلوتی به‌وجود بیاورد، تمام توهمات رویایی آن‌ها را از بین برد و بار دیگر اقتدارجبهه مقاومت را به رخ جهان کشاند.