به گزارش مشرق، سخنرانی ضد ایرانی و ضد برجامی دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در چند روز گذشته واکنشهای گوناگونی در داخل و خارج ایران در پی داشت. نوشتار حاضر موضع ترامپ را در چارچوب دیدگاه زیر بررسی و تحلیل می‌کند:"تاریخ مصرف دار بودن برجام، ناتوانی آن در تحت پوشش درآوردن ارکان مؤلفه‌های قدرت جمهوری اسلامی ایران و فرسایش پذیر بودن موانع آن در برابر برقراری رابطه اقتصادی با دنیا، دولتمردان آمریکا و صهیونیستها را به شدت نگران کرده و آنها راه خروج مطمئن از این نگرانی را در مذاکرات جدید و با بهانه رفع نواقص برجام می‌بینند."

پیش درآمد

آگاهی دشمنان انقلاب از ورود آهسته و محدود ایران به مباحث هسته‌ای، آنها را بسیار عصبانی کرد تا آنجا که طی سال‌های گذشته ( از حدود دو دهه قبل) به شدت تلاش می‌کردند با مانع تراشی و وعده و وعید ایران را از ادامه این مسیر باز دارند تا اینکه روند این تلاش‌ها به تواقفنامه برجام منتهی شد. علت اصلی این مخالفتها و ممانعتها این بود که آنها هسته‌ای شدن ایران را برابر با افزایش تصاعدی مزیت‌های انتقلاب اسلامی و در نتیجه شتاب توسعه انقلاب در منطقه در چهره‌ای کاملا روز نشان، مقبول و محبوب می‌دانستند.

دشمنان انقلاب در قضیه برجام به دنبال آن بودند که نظام را از حق مسلم استفاده از فن آوری هسته‌ای که دیگر کشورها به تناسب از ان برخوردارند، محروم کنند به امید آنکه انقلاب با گرفتار شدن در پیامدهای آن هیچگاه نتواند برای ادامه در این مسیر خود را بازیابی کند و در نبود چنین فن آوری رفته رفته سایر مؤلفه‌های پیش برنده‌اش نیز از خیر اعتبار خارج شود. به عبارتی آنها برجام را پایان یک حرکت پرشتاب و برانگیزاننده سایر مؤلفه‌های قدرت انقلاب و به نوعی سرخورده کننده غرور ملی و انقلابی می‌دانستند. از طرفی هم بزرگترین موفقیت سیاست خارجی دولت اوباما، طرف اصلی ایران در مذاکرات، محسوب می‌شد.

با پایان یافتن دوره دولت اوباما و اوج گرفتن رقابت و تبلیغات انتخاباتی در آمریکا، ترامپ برای جلب نظر مردم آمریکا در اقدامی سنجیده و فرصت طلبانه بزرگترین دستاورد خارجی وی، یعنی برجام را هدف قرار داد و آن را بدترین توافقنامه تاریخ آمریکا معرفی کرد تا نگاه مردم آمریکا را از رقیب دموکرات خود و شریک سیاسی اوباما یعنی هیلاری کلینتون به صوی خود برگرداند که با سایر ترفندهای صورت گرفته موفق شد. وی در اوج این تبلیغات در مخالفت با برجام گفت این توافقنامه را پاره می‌کند. ترامپ پس از روی کار آمدن با اعتقاد به کارکرد اصلی فن آوری هسته‌ای یعنی افزایش تصاعدی مزیت‌های انقلاب اسلامی و چالش آفرینی برای آمریکا و ابواب جمعی آن، برجام و مفاد آن را برای بازداشتن ایران از حرکت انقلابی، کافی نمی‌دانست و به شکل شعاری هم قادر به پاره کردن آن نبود از این رو در سخنان و اقدام اخیر پایبندی ایران به تعهدات برجام را تأیید نکرد و از کنار لغو برجام هم عبور کرد و تعیین تکلیف در بازگرداندن تحریمهایی که موجب برجام تعلیق شده بودند را به عهده کنگره گذاشت. در کل ترامپ و دولتمردانش و نیز صهیونیستها و چند کشور عربی وابسته با رهبرانی مزدور و خود فروخته از شعار خروج از برجام حمایت می‌کنند.

این مجموعه ناسازگار با نظام بین الملل از چند مسئله بینا کند:

1-تاریخ مصرف دار بودن برجام؛ این گروه و در رأس آنها آمریکا برجام را مانع قطعی و پایان دهنده به قدرت پیش برنده انقلاب اسلامی نمی‌دانند. به اعتقاد آنها برجام ضمن اینکه حرکت ایران را در فن‌آوری هسته‌ای کند و محدود کرد؛ روزنه‌هایی را نیز برای ایران باز گذاشت که با استفاده از آن می‌تواند تا حدی نوعی از محرومیتهای برجامی را جبران کند و خود را سر پا نگه دارد تا زمان برخی از ممنوعیتهای اصلی پایان یابد و در آن زمان با سرعت زمان از دست داده را جبران کند. در حالی که ترامپ از نقایص برجام و رفع این نقایص سخن می‌گوید دو سناتور آمریکایی کور کر و کاتن با تأیید ادعای ترامپ در توضیح نقایص برجام و تاریخ مصرف دار بودن آن گفته‌اند:

در سال هشتم برجام، محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای ایران شروع به انقضا می‌کند و به ایران اجازه داده شده که به یک برنامه غنی سازی صنعتی دست پیدا کند. در سال پانزدهم اجرای برجام، همه محدودیتها از بین می‌رود و ایران می‌تواند به آستانه گریز هسته‌ای برسد. دو فرد یاد شده با تأیید وجود نقایص در برجام در حال آماده ساختن طرحی هستند که در صورت تصویب، تحریمها به شکل خودکار اعمال خواهد شد. در هر صورت مخالفان برجام که ترامپ در راس آنها قرار دارد با شعار "نقایص برجام" تلاش می‌کنند مخالفت با برجام را مشروع جلوه دهند و بازنگری در آن را الزامی کنند.

2-ناتوانی برجام در تحت پوشش درآوردن ارکان مؤلفه‌های قدرت جمهوری اسلامی، طرفهای ایران در مذاکرات برجام و در راس آنها شیطان بزرگ گمان می‌کردند با اجرا شدن برجام و تأثیر آن بر جنبه‌های مختلف حیات انقلاب و نیز بروز برخی اختلافات در داخل که روی آن حساب ویژه‌ای باز کرده بودند، سرخوردگی بر روح و جان انقلاب حاکم می‌شود و به تدریج انفعال و وادادگی سراسر نظام را در بر می‌گیرد. برخلاف تصور دشمن احاطه روانی و عملی برجام نتوانست از خود برجام فراتر رود و حتی بحث توسعه فن آوری موشکی ایران که در دل برجام قرار داشت از احاطه منع کننده برجام مصون ماند و به موازات اجرای برجام موشکهای ایرانی یکی پس از دیگری به پرواز در آمدند و حضور قدرتمندانه ایران در مبارزه با تروریسم در عراق و سوریه، پرواز این موشکها را همراهی می‌کردند و این نتیجه‌ای کاملاً خلاف آن چیزی بود که طرفهای برجامی دنبال می‌کردند. اعتقاد مسئولانی خاص در ایران به ادامه روند حرکت انقلاب با همه ویژگیها و با وجود سختیها و موانع، سبب محدود شدن برجام در برجام شد که عصبانیت هر چه بیشتر دشمن و شورش بی محاباتر ترامپ علیه برجام را در پی داشت.

3- فرسایش پذیر بودن موانع برجام در برابر برقراری رابطه اقتصادی با دنیا؛ براساس متن صریح برجام طرف مقابل متعهد شده در برابر انجام تعهدات برجامی ایران، تحریم ها را لغو و راه روابط اقتصادی را باز کند و تحریمهای گذشته را اعاده نکند و دست به تحریمهای جدید نزند. آمریکایی‌ها ضمن سرباز زدن از اجرای این تعهد به اشکال مختلف بر سر روابط اقتصادی ایران و اروپا سنگ اندازی کرده و می‌کنند؛ اما با این وجود اندک روابطی برقرار شده و گشایش محدودی مشاهده می‌َشود؛ در این میان آنچه آمریکا و صهیونیستها و مزدوران عربی را نگران کرده، تداوم این مانع تراشی‌ها و سنگ اندازی‌ها است که به نظر می‌رسد اطمینانی به تداوم آن نیست و رفته رفته با فرسایش آن، راه ارتباط بازتر و بازتر می‌شود کما اینکه در تحلیلی از اندیشکده آمریکایی"گروه بحران" آمده است: "رشد مبادلات سیاسی ایران و اروپا نسبت با سال گذشته، 94 درصد بوده است." چنین رشدی در سیاست به تدریج و با شیب ملایمی به عرصه اقتصاد نیز کشیده می‌َ‌شود؛ در غیر این صورت این رشد در سیاست بی وجه و بی معنا خواهد بود. مخالفت صریح کشورهای قدرتمند اروپا با سخنان اخیر ترامپ درباره خروج از برجام می‌تواند عامل قدرتمندی برای سرعت بخشیدن به فرسایش موانع اقتصادی باشد.

ایران و ادعای ترامپ

شاید وجود دیدگاههای مختلف درباره برجام در ایران طی حدود دو سال گذشته، برای دشمنان نظام این تصور را ایجاد کرده بود که با ادعاها و رفتار ابلهانه ترامپ این اختلافات ادامه پیدا می‌کند و نفعی نیز عاید ترامپ می‌شود؛ برخلاف این تصور، جهان مشاهده کرد مردم و مسئولان ایران در برابر هر آنچه حیثیت و منافع ملی را خدشه دار سازد محکم و یکپارچه می‌ایستند. مردم و مسئولان ایران نیک دریافته‌اند زمانی که یک رئیس جمهور شیطان صفت و مغرور، با هیچ انگاشتن مردم، دولتها و قوانین بین المللی به توافق قانونی و بین المللی بی اعتنایی می‌کند و آن را هیچ می‌انگارد و بالاتر از آن ملت بزرگ ایران را که بهترین فرزندانش را در راه مبارزه با تروریسم فدا کرده است"تروریست" می‌نامد؛ وظیفه دینی و ملی دارند با کنار گذاشتن همه اختلافات یکپارچه در برابر چنین انسان افسار گسیخته و ضدقانونی بایستند و پاسخ کوبنده‌ای به آن بدهند که به لطف الهی چنین شد و به جز افراد اندکی که با عدم درک درست موقعیت جدید در چاه کج فهمی گرفتار شدند قریب به اتفاق ایرانیان قدرت ملی برآمده از انسجام و اتفاق را به رخ رئیس کاخ سفید که دچار "بلاهت سیاسی"‌ شده کشیدند. اگرچه پاره ای اخبار حاکی از آن است که گنگره نیز بازگشت تحریمهای برجامی را تأیید نمی‌کند و زیر بار تحمیل رندانه ترامپ نمی‌رود و احتمالاً مسائل موشکی و تحرکات منطقه‌ای را بهانه تحریمهای احتمالی جدید قرار می‌دهد؛ ایران با حفظ موضع یکپارچه در درون و فعال کردن دیپلماسی که زمینه آن به سبب مواضع اروپایی‌ها فراهم است؛ می‌تواند هزینه سنگینی را به دولت آمریکا تحمیل کند. یکی از طرحهای ترامپ واداشتن ایران به خروج از برجام است که با اعمال فشارهای مختلف از جمله تحریمهای جدید آن را پی می‌گیرد. حفظ هوشیاری در این باره و آماده شدن واقعی برای از سرگیری فعالیتهای هسته‌ای؛‌ عامل مؤثری برای تسلیم ساختن آمریکا در حفظ برجام و انجام تعهدات است.   ان‌شاءالله

رضا گرمابدری