روزنامه دنیای اقتصاد در شماره 4195 پنجشنبه 25 آبان ماه 96 در مقاله‌ای با عنوان «به دشمن گرا ندهید» ویژگی مهم تحریم‌های جدید موسوم به کاتسا در قبال سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یعنی «ویروسی بودن» و قابلیت انتقال به سایر بخش‌های اقتصاد ایران را که پیش‌تر بارها در روزنامه «وطن امروز» تشریح شده، غیرواقعی و نادرست خوانده و مدعی شده هیچ سند و مبنایی برای این ویژگی وجود ندارد. در ادامه نیز طرح چنین ادعایی را مصداق گرا دادن و راهنمایی دشمن برای وضع تحریم جدید و ایران‌هراسی دانسته و با توهم دانستن قابلیت «خودتحریمی» نهادها و موسسات ایرانی، طرح چنین ادعایی را خطای محاسباتی درباره قدرت ایالات متحده محسوب کرده است.

  به کدام موارد استناد می‌کنیم؟

1- اساسا H.R.3364 یا «قانون مقابله با مخالفان/دشمنان آمریکا با تحریم (کاتسا)» که در قبال 3 کشور ایران، روسیه و کره‌شمالی وضع شد، برای ایران شامل 5 دسته‌بندی مجزاست که مکانیزم تاثیرگذاری بر هر یک از آنها از دیگری متفاوت است. این 5 دسته شامل استراتژی منطقه‌ای برای مقابله با اقدامات نامتقارن ایران در منطقه، وضع تحریم درباره برنامه موشک‌های بالستیک ایران، وضع تحریم درباره مسائل حقوق بشر، اعمال تحریم‌های اسلحه‌ای و در نهایت وضع تحریم‌های تروریستی(!) درباره سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است که بندهای 103 تا 107 کاتسا را در بر می‌گیرد. آن تحریمی که مدعی هستیم «ویروسی» است و هدف اصلی از وضع آن «خودتحریمی» اشخاص و نهادهای ایران است، صرفا مربوط به دسته پنجم یعنی تحریم‌های مرتبط با سپاه است. بنابراین استناد مکرر نویسنده مقاله مذکور به بند 104 کاتسا که مربوط به برنامه موشکی ایران است و تعمیم نحوه اثرگذاری آن به بند 105 که مخصوص سپاه است، کاری از اساس اشتباه است.

2- صرف استناد به خود قانون کاتسا و بندهای خلاصه این قانون، قطعا برای شناسایی نحوه مواجهه ایالات متحده با سپاه کفایت نخواهد کرد. با مراجعه به سایت وزارت خزانه‌داری آمریکا و کمی جست‌وجو می‌توان براحتی فهمید اخیرا 2 لیست تروریستی به‌روز شده است. اولا اوفک در تاریخ 13 اکتبر 2017/ 21 مهر 96 مجموعه سپاه پاسداران را به لیست مشمول دستور اجرایی 13224 (مربوط به مبارزه با تروریسم (Relating to Counterterrorism= که قبلا فقط سپاه قدس را شامل می‌شد اضافه کرده است و ثانیا این دفتر در تاریخ 31 اکتبر 2017/ 9‌آبان 96 سپاه پاسداران را به همراه زیرمجموعه‌های آن، ضمن زدن برچسب (tag) تروریستی SDGT(Specially Designated Global Terrorist) مشمول مقررات تحریم تروریسم جهانی (Global Terrorism Sanction Regulations) کرده است. این البته علاوه بر قرار داشتن در SDN لیست است. ضمن اینکه این برچسب، متفاوت از برچسب FTO (Foreign Terrorist Organization) است که سازمانی را رسما یک سازمان تروریستی معرفی می‌کند و همین تفاوت باعث خطای محاسباتی برخی در ایران شده است. در ادامه خواهم گفت این برچسب‌ها چه کاربردی دارد.

3- سوالی که قبل از ادامه توضیحات باید پاسخ دهیم این است که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پیش از این مشمول کدام تحریم‌ها بود؟ با مراجعه به بخش پرسش‌های متداول راجع به قانون کاتسا در رابطه با سپاه می‌توان پی برد قبل از 13 اکتبر 2017، این نهاد مشمول دستورهای اجرایی 13382 (مرتبط با سلاح‌های کشتار جمعی)، دستور اجرایی 13553 (مرتبط با تضییع حقوق بشر ایرانیان) و دستور اجرایی 13606 (مرتبط با تضییع حقوق بشر ایرانیان و سوری‌ها با IT) بوده است.

4- اوفک نحوه اثرپذیری سوژه‌های مختلف از تحریم‌های تحمیلی آمریکا را با زدن برچسب (Tag) دسته‌بندی و برای هر برچسب دستورالعمل ویژه‌ای را تعیین کرده است. این دسته‌بندی در صفحه «Program Tag Definition For OFAC Sanction Lists » آورده شده است. دستورالعمل مربوط به برچسب SDGT که به سپاه زده شده، در بخش 31 C.F.R Part  594 قابل‌دسترس است. در این بخش، تمام جزئیات از جمله جریمه‌ها(Penalties) ذکر شده است.

5- در بخش جریمه‌ها، اوفک با ارجاع به قانون اقدام اضطراری بین‌المللی (International Emergency Economic Power Act) تصریح کرده است هر تخطی از مجوزها، قوانین، مقررات و دستورالعمل‌هایی که وزیر خزانه‌داری وضع می‌کند، منجر به این خواهد شد که فرد/ نهاد متخطی خودش مشمول این قانون شود. به این مجازات در بخش سوالات متداول نیز به صورت ضمنی اشاره شده است.

به عنوان نکته تکمیلی بد نیست به شرایطی که قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا از 2 هفته گذشته درگیر آن است اشاره کنیم. مشاهدات میدانی نشان می‌دهد برخی شرکت‌های تامین‌کننده قطعات و تجهیزات داخلی صراحتا دیگر حاضر نیستند با این مجموعه هیچ‌گونه مراوده‌ای داشته باشند؛ در شرایطی که تنها 2 هفته از وضع تحریم‌های جدید گذشته است.

با توجه به این توضیحات لازم است سوالی را که قبلا از مسؤولان و به اصطلاح کارشناسان پرسیده‌ایم دوباره تکرار کنیم: آیا واقعا کنگره، سنا و دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری (OFAC) که مسؤول وضع تحریم‌ها علیه دولت‌ها، سازمان‌ها و افراد غیرآمریکایی است، همچنین کاخ سفید، آنقدر بیکارند که چند ماه زمان صرف کرده و در نهایت تحریم‌های تکراری با مکانیزم تاثیرگذاری تکراری علیه ایران وضع کنند؟

آیا منتقدان با واقع‌بینی و نگاه راهبردی به مسائل و تذکر به مسؤولان خطا می‌کنند و به قول نویسنده این مقاله، به دنبال ایران‌هراسی در فضای بین‌المللی هستند یا ساده‌لوحانی که چشم خود را روی وقایع بسته‌اند و به دولت آدرس اشتباه می‌دهند؟ طبیعی است تا شناخت درست از شرایط نداشته باشیم نخواهیم توانست راهبرد مناسبی را در پیش بگیریم.