سرویس اقتصاد مشرق - نرخ‌های اعلامی دولت در سال‌های اخیر درباره میزان اشتغال‌زایی و نرخ بیکاری، همواره با بی‌اعتمادی مردم مواجه بوده است. مثلا در حالی که دولت اعلام کرده طی یک سال اخیر نزدیک به ۸۰۰ هزار شغل ایجاد کرده، عامه مردم می‌پرسند این ۸۰۰ هزار نفر کجا مشغول به کار شده‌اند؟ هر کس به بیکاران دور و نزدیک خود که نگاه می‌کند می‌بیند همچنان بیکارند و مشخص نیست ۸۰۰ هزار نفری که در آمار دولت شاغل شده‌اند، کجای این مرزوبوم قرار دارند.

درباره نرخ بیکاری نیز آمار دولت با تردیدهایی مواجه است. بر اساس گزارش‌های مرکز آمار، تعداد بیکاران کشور حدود ۳ میلیون نفر است؛ اما اکثر کارشناسان رقم واقعی بیکاران را ۲ برابر این رقم می‌دانند و می‌گویند محاسبات مرکز آمار اشکال دارد زیرا تعاریف بیکار و شاغل از نگاه مرکز آمار با برداشت جامعه نسبت به بیکار و شاغل کاملا متفاوت است. مثلا مرکز آمار هر فرد که در هفته دو ساعت کار کند را شاغل حساب می‌کند که بر اساس آن، دستفروشان مترو هم شاغل محسوب می‌شوند اما مطمئنا در جامعه به چنین افرادی شاغل نمی‌گویند و دستفروشی در مترو را کسی شغل نمی‌داند.

در همین زمینه، مطالعات مرکز پژوهش‌های مجلس هم نشان می‌دهد شمار واقعی بیکاران ۲ برابر تعداد اعلامی دولت است.

مرکز پژوهش‌های مجلس برای ارزیابی دقیق تعداد بیکاران در کشور، از شاخص بیکاری پنهان استفاده کرده است.  بنا به تعریف بیکاری پنهان شامل تعداد افرادی است که   بیکار هستند، اما در تعریف رسمی بیکاری پوشش داده نمی‌شوند، زیرا یا جستجوی خود برای یافتن شغل را متوقف کرده‌اند یا به میزانی کمتر از آنچه تمایل دارند، کار می‌کنند.  

 بخش‌های تشکیل‌دهنده بیکاری پنهان به ترتیب زیر هستند:

۱- جمعیت دارای اشتغال ناقص (افرادی که تمایل دارند ساعات کاری بیشتری داشته باشند اما شغلی با این شرایط برای آنها وجود ندارد)

۲- غیرفعالان با بیشترین احتمال ورود به بیکاری

  افرادی که دارای اشتغال ناقص هستند اگرچه بر اساس آمار دولت   بخشی از شاغلان به حساب می‌آیند، اما با توجه به آنکه در وضعیت موجود نمی‌توانند به اندازه دلخواه خود کار کنند ممکن است در بازه زمانی کوتاهی بیکار شوند. لذا   مجموع تعداد بیکاران و افراد دارای اشتغال ناقص تصویر بهتری از وضعیت بازار کار کشور   ارائه می‌کند.

نکته دیگر با توجه به تعریف بیکاری پنهان، علاوه بر بیکاران و جمعیت دارای اشتغال ناقص، بخش دیگری از افراد مرتبط با آن افرادی هستند که در زمان آمارگیری در جستجوی شغل نبوده‌اند و لذا جزء جمعیت غیرفعال هستند. درواقع این افراد به واسطه نیافتن شغل برای مدتی طولانی، امید خود را برای یافتن شغل از دست داده‌اند   و جستجوی خود برای یافتن شغل را متوقف کرده‌اند، اما این افراد با احتمال بالایی ممکن است مجدداً به جمعیت فعال ورود کنند.

بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، برآوردهای انجام‌شده نشان می‌دهد که نرخ بیکاری پنهان در سال ۱۳۹۵ برای کل کشور برابر ۲۲.۵ درصد بوده که حدوداً ۱۱ درصد بیش از نرخ بیکاری رسمی است. این نرخ برای جوانان ۳۶.۴ درصد است.

چند نفر در کشور شغل مناسب ندارند؟

این آمار نشان می‌دهد میزان واقعی بیکاران کشور ۵ میلیون و ۸۸۳ هزار نفر بوده است. درواقع نرخ بیکاری پنهان معیاری است که می‌تواند تصویر جامع‌تری از وضعیت بیکاری در بازار کار  ارائه دهد.

تقریبا در تمامی استان‌های کشور، نرخ واقعی بیکاری (بیکاری پنهان)‌ از آمار دولتی، ۲ برابر بیشتر است.