گروه فرهنگ و هنر مشرق - «مأوا» از جمله مراکز فعال زیرمجموعه سازمان هنری رسانه ای اوج است که وظیفه هدایت، راهبری و تولید در حوزه موسیقی را برعهده دارد. این مجموعه که «حراست از ایران امروز برای فردا و فرداها» را سرلوحه خود قرار داده، معتقد است عرصه موسیقی یکی از ابزارهای مهم برای گسترش مفاهیم اسلامی انقلابی برای نسل امروز است.

اهمیت این نهاد و فعالیت هایش در زمینه موسیقی انقلابی و ارزشی سبب شکل گیری نشستی با حضور مسئولان «ماوا» شد و احسان خداپرست قائم مقام مرکز «مأوا»، قاسم صرافان شاعر و ترانه سرا، مهدیار عقابی کارگردان نماهنگ پرطرفدار «ارغوان»، سید امین باطنی پژوهشگر و از اعضای «مأوا» به همراه سهیل باطنی کارشناس موسیقی با حضور در خبرگزاری مهر به بیان دیدگاه ها و نقطه نظرات خود درباره فعالیت های مرکز موسیقی انقلاب اسلامی و تولیدات این مرکز در حوزه نماهنگ و سرود پرداختند.

موضوع ادغام «خانه سرود انقلاب اسلامی» در مرکز «مأوا» بحث مهمی از این نشست بود که احسان خداپرست درباره آن توضیح داد: در سال های گذشته ابتدا مجموعه‌ای با نام «خانه سرود انقلاب اسلامی» که زیرمجموعه سازمان هنری رسانه‌ای اوج بود، فعالیت می‌کرد ولی با توجه به اینکه سرود یکی از شاخه های مهم هنر موسیقی است تصمیم گرفته شد ضمن بازنگری جدی در مباحث مرتبط با سرود، مرکز «مأوا» علاوه بر تولیدات موسیقایی به شکل جدی در موضوع سرود نیز فعالیت داشته باشد که نتیجه آن ادغام «خانه سرود انقلاب اسلامی» در مرکز «مأوا» بود.

سید امین باطنی پژوهشگر و از کارشناسان بخش سرود مرکز «مأوا» در ادامه صحبت های خداپرست اظهار کرد: موضوع سرود از سوی مقام معظم رهبری مورد توجه است بنابراین سازمان هنری رسانه اوج و مرکز «مأوا» اهتمام بیشتری برای ارتقای سطح کیفی و کمی سرودها دارند. اهمیت سرود به همراهی آن با انقلاب اسلامی باز می گردد که از دل مردم و برای همراهی با انقلابی مردمی شکل گرفت ولی متاسفانه مسئولان فرهنگی به چنین موضوعی توجه ندارند.

مافیای موسیقی، سرود را کم اهمیت کرد

وی ادامه داد: سرود یکی از گونه‌های هنری مردمی است و به همین دلیل هم مقام معظم رهبری می‌فرمایند «ما به سرود نیاز داریم». مهدی سیار شاعر و ترانه سرا نیز در یادداشتی نوشته بود «وقتی سرودی تهیه می‌شود، بچه‌ها می‌توانند در کوهنوردی، هیات، اتوبوس و در راه مسافرت آن را خوانده و همان سرود را در راهپیمایی هم بخوانند» پس می بینیم که سرود به گسترش یک فرهنگ کمک کرده و آن را فراگیر می کند.

کارشناس مرکز «ماوا» با تاکید بر اینکه انقلاب در همه امور حرف نو دارد، عنوان کرد: سرود گونه‌ ای هنری است که به جهت مردمی بودن آن، تِمی دارد که به سرعت با انقلاب و مفاهیم آن پیوند می خورد.

باطنی با بیان اینکه مساله ای که سرود را سرود کرده و به ماندگاری و مانایی آن کمک می‌کند ملودی است، گفت: دلیل عمده کم توجهی به مقوله سرود وجود مافیا در همه بخش‌های فرهنگ است. ما با نگاهی به همین بنیاد سینمایی فارابی متوجه خواهیم شد که در طول این سال‌ها چه اتفاقاتی را در مجموعه سینمایی کشور رقم زده است. مشابه این پروسه و شاید بدتر از آن در حوزه موسیقی وجود دارد یعنی دست‌هایی پنهان به نام مافیای موسیقی وجود دارد که مجال و توان آن نیست که به صورت مفصل درباره آن صحبت کنیم. مافیای موسیقی نبض موسیقی کشور را به دست گرفته‌اند و موسیقی را به دلایل مطامع خود به ابتذال می‌کشانند و مانع از رونق کارهای فاخر می‌شوند.

سال ۹۷ اتفاقات بزرگی می افتد

این پژوهشگر با تاکید بر عظمت انقلاب اسلامی گفت: یکی از اولین چیزهایی که از دهه فجر و انقلاب اسلامی یادمان می‌آید و وجه نوستالژیک دارد سرود است و خیلی از ما نوای سرودهای «بوی گل سوسن و یاسمن آید»، «الله الله»، «خمینی ای امام»، «برخیزید ای شهیدان راه خدا» را به یاد می آوریم. سرود، فرهنگی را رقم می‌زند که به یادگار می ماند و در تاریخ ثبت می‌شود. این روند در طول تاریخ انقلاب اسلامی و هشت سال دفاع مقدس به دفعات تکرار شده  و ما می بینیم که از دهه ۵۰ یعنی ایام منتهی به پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی تا دوران دفاع مقدس سرودهای ماندگاری ثبت شده که محال است آنها را از یاد ببریم.

باطنی افزود: ماندگاری چنین سرودهایی باعث شد مجموعه «مأوا» در دهه ۹۰ نماهنگ «سفیران عشق» را درباره مدافعان حرم بسازد که اگر صحنه‌ای که حاج صادق آهنگران ایستاده و ترجیع‌بند «ای لشگر صاحب‌ زمان» را می‌خواند حذف کنیم، جان نماهنگ گرفته می‌شود زیرا  رونق نماهنگ هنوز به آن وجه نوستالژیک سرود است. نماهنگ «ارغوان» آقای عقابی هم از آن دسته آثاری است که به طور خاص ماندگار است به طوری که در مدرسه، مسجد و جاهای دیگر مشاهده می‌کنید که شعر «ارغوان» با مطلع «ز کودکی خادم این تبار محترمم» را زمزمه می کنند. به اعتقاد من این گونه محصولات  اتفاق مبارکی است که در دهه ۹۰ وقتی یکسری آرمان‌ها در حال به محاق رفتن است باعث احیای آنها می شود. من خدا را شکرمی کنم که سرود دوباره در حال احیا شدن است و اگر مرکز «مأوا» بتواند این قدم را به خوبی بردارد، امسال اتفاق بزرگی خواهد افتاد.

ادعای خواننده سلبریتی حرف خنده داری است

مهدیار عقابی کارگردان نماهنگ «ارغوان» نیز با اشاره به اهمیت مقوله سرود و ارتباط آن با تولید آثار تصویری توضیح داد: دلیل علاقه بیشتر بنده به کار کردن در حوزه سرود تا تک‌خوان بودن این است که بخش هایی از حرف هایی که می خواهیم بزنیم برای یک خواننده کم است. وقتی تعداد خواننده‌ها زیاد شوند دیگر مهم نیست چه کسی حرف می‌زند بلکه مهم این است که چه می‌گویند و به نظر بنده تاکید مقام معظم رهبری بر ضرورت پرداختن به سرود از این منظر است.

وی افزود: آن خواننده سلبریتی که می گوید جمله «مسیرم از حلب است قدس را هدف دارم» در نماهنگ «ارغوان» حرف خنده‌داری است، به این دلیل این حرف را می زند که تا به حال لباس نظامی نپوشیده است. وقتی این محتوا از زبان یک گروه نوجوان خوانده می شود، مساله باورپذیر است زیرا قطعا این شرایط مهیاست که یکی از این ۳۰ نفر مسیرش از حلب باشد و قدس را هدف دارد. من بر این باورم نماهنگ «ارغوان» هنوز مستعد ادامه پیدا کردن است یعنی هنوز بازخوردهایی دارد که دوست دارم  آنها را کشف کنم و این یکی از ارزش هایی است که می توانیم در نوع ارتباط سرود با نماهنگ به آن اشاره کنیم.

وقتی برخی ها کارگردانی ساده را ترجیح می دهند!

امین باطنی نیز در تایید صحبت های عقابی گفت: در هنر و فلسفه بحث‌هایی مانند فرم و محتوا مطرح می‌شود، اما من بر این باورم فرم سرود، محتوای خودش را به دنبال می‌آورد. به طور مثال در نماهنگ «خیرالاحباب» تک‌خوان نمی‌تواند محتوای این نماهنگ را بخواند. چرا؟ چون قالب سرود انتخاب شده و محتوایی به دنبال خودش می‌آورد که آن محتوا خیلی به آرمان‌های ما نزدیک‌ است. از منظر دیگر برای ما هم جالب است که وقتی از سرود صحبت می‌شود، آن را به کارگردان‌ نماهنگ هایشان می‌شناسیم که این پیوند قالب و فرم نماهنگ را نشان می دهد.

مهدیار عقابی هم گفت: به اعتقاد من این مسایلی که آقای باطنی به آن اشاره کرد در کارگردانی هم تاثیرگذار است یعنی وقتی بخواهیم یک سرود را در قالب نماهنگ کارگردانی کنیم قطعا با میزانسن های پیچیده تری در ارتباط خواهیم بود.

«مأوا» و چیدن چند میوه دلخواه از یک درخت

سهیل سرافرازی خواننده، آهنگساز و یکی از کارشناسان بخش موسیقی مرکز «مأوا» درباره همکاری با برخی ترانه سرایان و خوانندگان به تشریح اندیشه ها و آرای خود پیرامون وجوه تاریخی سرود  و نقش آن در بزنگاه های اجتماعی پرداخت.

وی در این باره گفت: از دید من، هنر یک درخت است که شاخ و برگ و میوه داده است. حال انتخاب مرکز «مأوا» این است آن میوه‌ای را که دلش می خواهد بچیند. حتی ممکن است این میوه به درد تهیه‌کننده نخورد ولی به طور کلی باید گفت هنر مرزبندی ندارد.

موسیقی غربی را برتر از موسیقی ایرانی می دانیم

این کارشناس موسیقی ضمن ارایه تاریخچه ای از سرود و تعاریف متعدد آن عنوان کرد: سرود به موسیقی «آوازی» می‌گویند نه موسیقی «سازی». سرود  خود را درگیر نوشتن ارکستر، ارکسترسازی، تنظیم، آرنژمان موسیقی غربی یا آرنژمان مونوتون موسیقی شرقی هم نمی‌کند. تعریف سرود بر این نکته دلالت دارد «هر چیزی که ریتم و ملودی داشته و قابل خوانش باشد، ذات موسیقی آوازی است که می‌تواند منحصراً ریتم هم نداشته باشد و فقط متشکل از ملودی باشد». موسیقی آوازی خیلی ساده است یعنی همان چیزی که آقای عقابی گفت. شاید یک تصور از تماشاچیان در استادیوم داشته باشیم و وقتی هم تعداد آن افراد زیاد می‌شود، حس شکوه و عظمت به استادیوم می‌دهد. حالا فرض کنید در این فضا یک نفر شعار می دهد. قطعا صدایی از این شعار به گوش کسی نمی رسد. درحالی‌که اگر ریتم و ملودی شعار این یک نفر  تبدیل به پنج نفر و حتی بیشتر شود، این قالب به جمع‌خوانی نزدیک می‌شود.

سرافرازی افزود: سرود و همخوانی یک عبارتِ متشکل از ملودی و ریتم است و هر سرودی برای فرهنگ خودش نوشته می‌شود. همانطور که در زمان گذشته اصطلاح «انتقال فرهنگ» و «انتقال ملودی» در همه اقوام وجود داشته، الان هم همین‌طور است. در گذشته سربازان بابلی به ایران می‌آمدند و با خودشان یک همخوانی داشتند ولی این همخوانی مورد توجه مردم ایران نبوده چون از فرهنگ مردم ایران نبوده است. اگر نماهنگ «ارغوان» یک سرود به اصطلاح «هیت» باشد و خیلی مورد توجه قرار گیرد، یکی از دلایل آن چینش ملودی است که مربوط به موسیقی فولکلوریک ایران می‌شود. این اصلی‌ترین اتفاق در حوزه ملودی است یعنی یک ملودی زمانی ماندگار می‌شود که وابسته به فرهنگ باشد و نقطه نظرش از خود آن سرزمین بیاید.

وی با انتقاد از شرایط موجود برخی از ملودی ها و تنظیم ها گفت: متاسفانه یکی از اتفاقاتی که  امروزه در حوزه  تنظیم‌ها، ملودی‌ها و موسیقی‌ افتاده، جدایی موسیقی از فرهنگ ایرانی است به طوری که ما  در حال وابسته شدن به موسیقی غربی، یونان و ترکیه هستیم، زیرا چینش این نوع موسیقی را غنی‌تر از موسیقی ایرانی می‌دانیم در حالی که اگر یکبار به تاریخ برگردیم متوجه می‌شویم که تمام آن موسیقی‌ها از موسیقی ایرانی نشأت گرفته است. پس اگر ما باز به این شیوه نگاه برگردیم که مردم، فرهنگ بومی، حس نوستالژی و فولکلوریک خودش را می‌پسندد قطعا اتفاقات خوبی هم در حوزه سرود و هم در حوزه خلق دیگر وجوهات موسیقی پدید می آید.