حسینیه مشرق -  سی‌وسومین دوره شعر عاشورا امسال در شیراز برگزار شد. طی دو روز شعرخوانی، جمعی از بهترین شاعران ایران و البته شاعرانی جوان از اقصی نقاط کشور اشعار خود را در موضوع تعیین شده -که فرزندان امام حسن بودند- خواندند. در این گزارش تحلیلی به اتفاقاتی که در این شب شعر طی سالیان اخیر رقم زده، می‌پردازیم.

شب شعر عاشورا در شیراز جشنواره نیست و جایزه نمی‌دهد اما همه شاعران برای حضور در آن مشتاق‌اند چرا که مساله اصلی در آن اباعبدالله و خاندان اهل بیت علیهم السلام است و بسیاری از لوازم و مناسک جشنواره‌های ادبی که ممکن است، خلوص و اخلاص شرکت‌کنندگان را تحت‌الشعاع قرار دهد، جایی ندارد.<br />در طی سال جشنواره‌های موضوعی دینی بسیار برگزار می‌شود ولی خیلی از شعرا میلی به حضور در آن ندارند اما اشتیاق حضور برای شب شعر عاشورا در وهله نخست ناشی از اخلاص بانی آن مرحوم حسین فرهنگ است که پایه‌گذار باقیات صالحیاتی برای خود شد و امروز در هر بیت شعری که برای خاندان امام حسین؟ع؟ سروده می‌شود شریک است. دیگر اینکه این اشتیاق برای حضور در این مراسم سالانه به جهت اعتباری است که شاعر از حضور در آن کسب می‌کند. در این مراسم شاعر به خاطر اسمش به این مراسم اعتبار نمی‌دهد بلکه این خود شاعر است که از ان اعتبار می‌گیرد.

شب شعر عاشورا رویدادی مردمی است. وقتی مرحوم فرهنگ این سنت سالانه را پایه‌گذاری کرد نیت کرد از امکانات دولتی استفاده نکند و خب فرزندانش هم به این سنت پایبند ماندند و هزینه‌های مراسم از اموال مرحوم فرهنگ و نذورات مردمی تأمین می‌شود.

این تمهید درست در کشور ما که سیاست‌ها با تغییر افراد و اشخاص تغییر می‌کنند امری مهم است که باعث پایداری این مراسم در سه دهه گذشته شده است. به همین جهت است که همه مدل شاعر با هر گونه گرایش سیاسی در این شب شعر سالانه با محوریت اباعبدالله شرکت می‌کنند. همه می‌دانند که سلایق سیاسی افراد در این جریان باید کنار گذاشته شود و محور کسی نیست جز اهل بیت علیهم السلام.

هر جشنواره‌ای که در کشور تشکیل می‌شود در ابتدا برای خود ابعاد پژوهشی هم تعریف می‌کند اما کمتر به هدف ترسیم‌شده می‌رسد. اما شب شعر عاشورا از ابتدای شروع به این هدف پایبند بوده و با تعریف اتاق فکر از چهره‌های علمی در حوزه ادبیات چون دکتر محمدرضا سنگری و البته استفاده سیال از تمام چهره‌های علمی سعی کرده شعر با پشتوانه عمیق مذهبی سطح شعر آیینی و عاشورایی را ارتقاء دهد. به همین دلیل است که از چند ماه قبل از کنگره کتابی پژوهشی درباره موضوع تعیین شده منتشر می‌شود تا علاوه‌بر استفاده عمومی شاعران علاقه‌مند با استفاده دقیق از جریانات عاشورا اشعاری متقن و با کیفیت بالا بسرایند. این اتفاق بعد از پایان مراسم سالانه با انتشار اشعار خوانده شده طی دو روز به صورت عمومی منتشر می‌شود تا علاوه بر ارزیابی دقیق اشعار امکان نقد و بررسی اشعار هم فراهم شود.

شب شعر عاشورا از جمله معدود اتفاقات شعری است که دبیرخانه ثابت دارد و شعرای سرشناس شیرازی چون احد ده‌بزرگی، سیدامین جعفری، هاشم کرونی و... طی سال اتفاقات شعری را رصد و شعرای بااستعداد در سایر نقاط کشور را شناسایی می‌کنند تا استعدادی احیاناً از چشم نیفتد و شعرخوانی‌ها منحصر به شعرای شناخته شده نشود و همه افراد قابلیت عرضه شعر خود را داشته باشند.<br />از سوی دیگر شعرای سرشناس کشور هم برای حضور در این محفل شعری مشتاق هستند و آن را امتیازی مثبت برای کارنامه شعری خود بر می‌شمارند چرا که هم اکنون شب شعر عاشورای شیراز اتفاقی ادبی ورای تمام محافل شعری و ادبی است.

همان‌طور که در بندهای قبل ذکر شد شب شعر عاشورا مردمی است و حضور قاطبه و عامه مردم در آن مشهود است و مانند برخی از رخدادهای شعری و ادبی منحصر به افراد خاص گردهم آمده نیست و به اصطلاح دورهمی نیست بلکه محفلی است که اینک مردم شیراز از اول ماه صفر منتظر آن هستند و همین استقبال مردمی باعث شده که در سال‌های اخیر این محفل به سالن هزارنفری حافظ شیراز نقل مکان کند تا جمعیت مشتاق بیشتری بتوانند در این شب شعر حضور داشته باشند.

اتفاق دیگری که منحصر به این شب شعر سالانه است امتداد مسیر شعرخوانی‌هاست. یعنی شعرخوانی شعرای حاضر منحصر به سالن مراسم نیست و شعرا به‌دلیل اسکان در منزل شخصی مرحوم حسین فرهنگ در لحظات متعدد گعده‌های شعری برپا می‌کنند و به‌دلیل مناسبت خاص ایام صفر این اشعار عموماً عاشورایی و حسینی است. یعنی امتداد اشک و روضه در این منزل طی سی سال برقرار بوده است. البته طی سال هم روضه‌های ثابت در آن برقرار است. همین محافل و گعده‌های شعری گاه رنگ بوی علمی پیدا کرده و خیلی اوقات دقیق‌ترین تحلیل‌ها و نقدها بر جریانات شعری رقم می‌زند و اساتید و شعرای سرشناس شرکت‌کننده خِستی برای بیان تجربه‌های شخصی خود ندارند. اگر جریان شعر عاشورایی تاکنون زنده و بالنده است، بی‌تردید مدیون چنین دلسوزی‌های خالصانه‌ای‌است که به دور از هیاهوهای روشنفکری و با انگیزه‌های ناب الهی این تجربه را نسل به نسل منتقل کرده و با تکمیل و اصلاح آن، سنت مدیحه‌سرایی و نوحه‌سرایی برای خاندان پیامبر(ص) را حفظ و تثبیت کرده‌اند.

صبح نو