یکی از مسئولان ارشد سابق در یک دولت منطقه‌ای دوست عربستان که روزنامه مذکور به نام وی اشاره نکرده، می‌گوید: آنها با این کودک 33 ساله به گونه‌ای رفتار می‌کنند که گویا رئیس قبیله است. این موضوع بسیار غیر عادی است.

واشنگتن‌پست همچنین به نقل از مسئولان سابق و کنونی عربستان سعودی که خواستار عدم افشای نام خود شده‌اند، می‌نویسد که این اوضاع خیلی هم غافلگیر کننده نیست، چرا که ساختار وسیع و پیچیده حاکمیت خانوادگی در عربستان و اجماع گروه‌ها و شاخه‌های مختلف خاندان حاکم بر سر حاکمیت یک فرد مدت زمان طولانی است که از بین رفته است.

بیشتر بخوانید:

شمارش معکوس برای کودتا در عربستان

"یزید صایغ" از تحلیلگران آکادمی کارنگی در این رابطه می‌گوید: احساس من این است که خاندان حاکم در عربستان به اندازه کافی تهدید شده است و دیگر نمی‌تواند در کنار یک شخصیت قوی قرار بگیرد تا جایگزین ولیعهد کنونی عربستان شود، حتی اگر چنین شخصیتی در داخل عربستان وجود داشته باشد.

وی می‌افزاید که زمان برای این اتفاق دیر شده است. محمد بن سلمان و پدرش بسیاری از موسسات ساختاری در این کشور را از بین برده یا تضعیف کرده‌اند.

سناریوهای عربستان برای فرار از پیامدهای ترور خاشقجی

روزنامه آمریکایی در ادامه به این سوال می‌پردازد که پادشاه عربستان چه اقدامی انجام خواهد داد؟ این روزنامه می‌افزاید که سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان سعودی طی روزهای اخیر بر خلاف شرایط مورد انتظار نسبت به کاهش هوشیاری و ادراک و شرایط نابسامانی جسمی‌اش، اوضاع ذهنی بسیار خوبی دارد. مسئولان آمریکایی و خارجی معتقدند که سلمان بسیار هوشیار و آماده به نظر می‌رسد. این موضوع در جریان مکالمه اخیر تلفنی وی با دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا و دیگر رهبران جهان که در خصوص پرونده قتل جمال خاشقجی به وفور انجام شد، کاملا مشهود بوده است.

یکی از سناریوهای تحت کنترل گرفتن خسارت‌های ناشی از ترور خاشقجی که مسئولان سابق غربی آن را مطرح کرده‌اند، می‌تواند در تقسیم قدرت بین محمد بن سلمان ولیعهد جوان سعودی با یک فرد مورد اعتماد باشد که به صورت موقت صورت گیرد.

طراحی کنندگان این سناریو معتقدند که چنین اتفاقی تنها در یک صورت می‌تواند موفقیت‌آمیز باشد و آن اینکه محمد بن سلمان تضمین‌های داخلی و خارجی به دست بیاورد مبنی بر اینکه اولین جانشین پدرش در حاکمیت عربستان باشد.

جانشینی خالد الفیصل و احمد بن عبدالعزیز

این مسئولان سابق می‌افزایند که معقول‌ترین و محتمل‌ترین افرادی که می‌تواند در ماموریت تقسیم موقت حاکمیت با محمد بن سلمان حضور داشته باشد، خالد الفیصل مشاور پادشاه و امیر مکه است. این شاهزاده 78 ساله سعودی یکی از نزدیک‌ترین افراد به پادشاه عربستان است که سلمان بن عبدالعزیز اعتماد زیادی به وی دارد. درست به دلیلِ همین اعتماد بود که وی اخیراً در قامت فرستاده شخصی پادشاه عربستان برای بررسی پرونده ترور خاشقجی به ترکیه اعزام شد.

از دیگر اسامی که در این سناریو مطرح شده، احمد بن عبدالعزیز برادر ملک سلمان است که برای مدت کوتاهی در سال 2012 به عنوان وزیر کشور عربستان مشغول به کار بوده است.

وی طی چند هفته گذشته و در جریان تجمعی اعتراض‌آمیز در لندن انتقاداتی را متوجه پادشاه عربستان و فرزند وی کرده و آنها را مسئول اوضاعی دانست که باعث بروز انتقادهای بین‌المللی و منطقه‌ای ضد حاکمیت آل سعود در عربستان شده است.

بر اساس این گزارش نام احمد بن عبدالعزیز طی ماههای اخیر در نشست‌های مربوط به افراد عالی‌رتبه خاندان حاکم عربستان سعودی در ریاض و خارج از آن مطرح شده است. یکی از افرادی است که در سه مورد از این نشست‌ها حضور داشته، می گوید که وی ممکن است به عنوان پوششی برای قدرت ولیعهد عربستان مورد استفاده قرار گیرد.

واشنگتن‌پست همچنین به نقل از یک مسئول کنونی عربستان با اشاره به عدم تحرک موجود در خاندان حاکم می‌نویسد که علت اصلی این عدم تحرک این است که آنها منتظر هستند تا ببینند پادشاه عربستان چه کاری انجام می‌دهد.

در عین حال واشنگتن پست به نقل از یک دیپلمات غربی که تجربه طولانی در زمینه تعامل با عربستان سعودی دارد و به نام وی اشاره‌ای نشده است، می‌گوید که تغییر دادن بن سلمان تا حد زیادی بعید به نظر می رسد.

وی در گفتگو با واشنگتن پست می‌گوید که هیچ جانشین واقعی برای ولیعهد کنونی عربستان وجود ندارد و اگر جایگزینی وجود داشت، از مدت‌ها پیش مطرح می‌شد و مردم دور او جمع می‌شدند.

سلمان غزالان یکی دیگر از جانشینان احتمالی بن سلمان

این روزنامه در عین حال به یکی دیگر از جایگزین‌های احتمالی محمد بن سلمان اشاره می کند. این شاهزاده جوان سلمان بن عبدالعزیز سلمان بن محمدآل سعود نام دارد که 38 سال سن دارد.

گزارش روزنامه آمریکایی می‌افزاید که وی یکی از یازده شاهزاده جوان بود که بعد از انجام تظاهرات ضد ولیعهد در داخل قصر حاکمیتی در ریاض بازداشت شد. رسانه‌های عربستان سعودی اعلام کردند که این اقدام آنها در اعتراض به پرداخت هزینه‌های برق و آب انجام شد، اما این روایت با تردیدهای جدی از سوی منتقدان بن سلمان همراه بود.

منابع مطلع تأکید می‌کنند که امیر سلمان بعد از این اتفاق در نیمه‌های شب او را به قصر پادشاهی احضار کرد و او را کتک زد و بازداشت کرد.

بعد از گذشت 9 ماه از آن حادثه سلمان بن عبدالعزیز هنوز از بازداشتگاه خود خارج نشده است. حتی دو روز بعد از آن اتفاق عبدالعزیز سلمان پدر این شاهزاده سعودی نیز بازداشت شد و بدون هیچ تفهیم اتهامی در زندان باقی ماند.

منابع نزدیک به کاخ پادشاهی عربستان می‌گویند که از عوامل و انگیزه‌های بازداشت این شاهزاده جوان که با لقب غزالان ملقب شده، اطلاعی ندارند، اما می‌گویند که محمد بن سلمان به شدت از دست وی عصبانی است. سلمان یک چهره جهانی وفرهنگی دارد که گفته می‌شود مدرن تر از محمد بن سلمان است. او قدی بلند دارد و به 3 زبان زنده صحبت می کند و دکتری حقوق خود را از دانشگاه سوربون فرانسه دریافت کرده است.

این گزارش می‌افزاید که شاهزاده جوان سعودی یک فرد تحصیل کرده است و می تواند چهره‌ای زیبا از فرهنگ عربستان سعودی در تمامی مناطق اروپایی ارائه دهد. او با شخصیتها و نخبگان سیاسی در قاره اروپا ارتباط دارد و در میان آنها از تأیید بالایی برخوردار است.

مدرنیسم در عربستان

روزنامه واشنگتن پست در ادامه مقاله خود با وجود تمام مطالبی که نوشته است، تاکید دارد آمریکا و غرب همچنان به دنبال سرنگونی محمد بن سلمان ولیعهد عربستان نیستند. توجیه آنها این است که بن سلمان به دنبال کشاندن عربستان به دنیای مدرن است و نیت صادقانه‌ای در روند مبارزه با تروریسم دارد و استمرار حاکمیت وی برای ثبات در جهان عرب مهم تلقی می‌شود. واشنگتن پست این مطالب را به نقل از یک منبع اطلاعاتی غربی که به نام وی اشاره‌ای نکرده، بیان کرده است.

این مسئول اطلاعاتی می‌افزاید: بله، محمد بن سلمان اشتباهاتی را مرتکب شده است، اما اگر از قدرت کنار گذاشته شود، ممکن است شخص دیگری در حاکمیت عربستان روی کار آید که رویکردهای سنتی و غیر مدرن را احیا کند.

این منبع اطلاعاتی می‌افزاید که نگرانی منطقه‌ای و بین المللی نسبت به خارج کردن بن سلمان از معادلات عربستان می‌تواند مشکلات بیشتری را برای همه ایجاد کند.

واشنگتن پست در ادامه به نقل از یک مسئول سعودی که روابط خوبی با بن سلمان ندارد، می‌نویسد که ولیعهد عربستان این کشور را در گرو محاسبات منفعلانه خود قرار داده و اشتباهات بزرگی را مرتکب شده است. این کشور به هیچ وجه نمی تواند در بلند مدت شریکی مورد اعتماد برای آمریکا و جهان غرب باشد.

این روزنامه می‌افزاید که روند برکناری محمد بن نایف از ولایت‌عهدی عربستان به نفع محمد بن سلمان، شوکی برای بسیاری از افراد در داخل و خارج از عربستان بوده است، چرا که بن نایف سابقه طولانی در فعالیت‌های اطلاعاتی و امنیت منطقه ای و بین المللی داشته و از متحدان نزدیک آمریکا به شمار می‌رفت.

محمد بن سلمان بلافاصله بعد از قرار گرفتن در نوک پیکان جانشینی پدرش، سازمان‌های امنیتی رسمی در عربستان سعودی از ارتش گرفته تا نیروهای امنیتی و حتی گارد پادشاهی را تحت سلطه مستقیم خود قرار داد. این در حالی بود که گارد پادشاهی پیش از این در اختیار متعب بن عبدالله فرزند پادشاه سابق این کشور قرار داشت که او نیز فردی با سابقه است.

به این ترتیب محمد بن سلمان کنترل کامل خود را بر تمامی مسائل نظامی در عربستان برقرار کرد که مهمترین آنها عقد قراردادهای تسلیحاتی است.

محمد بن سلمان هم زمان با این اقدامات انجام تغییرات اجتماعی در داخل عربستان سعودی را آغاز کرد تا بتواند خود را مانند امارات به عنوان یک کشور پادشاهی عربی لیبرال نشان دهد که زنان در آن از حقوق روزافزون برخوردار باشند و به این ترتیب سرمایه‌گذاری‌های خارجی به عربستان گسیل شود.

البته تحلیلگران اعتقاد دارند که این تحولات باعث شده محمد بن سلمان اعتماد به نفس بیش از حدی پیدا کند که این روند به غرور وی انجامیده است. او در همین راستا هجمه ای آشکار و خشن را ضد شاهزادگان داخل خاندان پادشاهی آغاز کرده و تعدادی از آنها را به همراه برخی بازرگانان و مسئولان دولتی در هتل ریتز کارلتون بازداشت کرد.

واشنگتن‌پست در پایان گزارش خود به جزئیات بحران روز افزون جمال خاشقجی روزنامه نگار منتقد سعودی پرداخته و می‌نویسد که به نظر نمی‌رسد این اتفاق تاثیر زیادی در داخل عربستان داشته باشد.

این روزنامه می‌افزاید که بسیاری از سعودیها در نتیجه پوشش رسانه‌های تبلیغاتی وابسته به عربستان سعودی معتقدند که محمد بن سلمان، در پرونده ترور خاشقجی یک قاتل نیست، بلکه یک قربانی است. بر اساس این گزارش مردم عربستان تحت تاثیر واقعی رسانه‌های این کشور قرار دارند که به صورت گسترده پرونده خاشقجی را بر اساس قربانی نشان دادن محمد بن سلمان مطرح می‌کنند.