این سفر را باید در راستای سفر منطقه ای رئیس جمهور عراق دانست که مدتی پیش از کویت شروع و با امارات، اردن، ایران و عربستان دنبال شد. در همان زمان یعنی آذر ماه بود که دفتر ریاست جمهوری عراق، اعلام کرد که صالح در ادامه سفرهای منطقه ای خود به دو کشور دیگر نیز خواهد رفت که اسامی آنها متعاقباً اطلاع رسانی می شود.
بیشتر بخوانید:
دست درازی به منابع عراق به شیوه عربستان
نظام حکومتی عراق پارلمانی است که بر مبنای آن نخست وزیر منتخب پارلمان بیشترین اختیارات و مسئولیتها را دارا بوده و ریاست جمهوری در این کشور حالتی تشریفاتی داشت؛ البته بنا بر شخصیت و کاریزمای رئیس جمهور که از کردها انتخاب می‌شود دایره عملکرد وی کوچکتر یا بزرگتر می‌شد.
در دوره طالبانی که وی شخصیتی کاریزماتیک و مقبول داشت مسئولیتهای رئیس جمهور بیشتر بود ولی در دوره فواد معصوم شاهد رئیس جمهوری تشریفاتی بودیم. به نظر می‌رسد که برهم صالح خواستار ایفای نقشی بیشتر از آن است که قانون اساسی عراق برای وی تعریف کرده و این نقش آفرینی بخصوص در سیاست خارجی ملموس و قابل مشاهده است.
برهم صالح در سفر منطقه ای خود به ایران دست به ابتکاری فراملی زده و از ایده خود درباره سازوکار نظام جدید منطقه ای خود رونمایی کرد.
وی در تهران گفت که در راستای منافع ملت های منطقه باید یک نظام جدید منطقه ای تعریف شود که، ایران می تواند در آن نقش مهمی داشته باشد. این نظام منطقه ای بدلیل شرایط جغرافیایی و سیاسی عراق با محوریت این کشور خواهد بود.
مسئله نظام منطقه ای که صالح از او سخن گفته، موضوع تازه ای نیست بلکه او پیشتر در سال ۲۰۰۹ زمانی که سمت معاون نخست وزیری عراق را داشت آن را مطرح کرده بود.
این نظام منطقه ای کشورهای ایران، عراق، شورای همکاری خلیج فارس، اردن، سوریه، ترکیه به علاوه پنج کشور عضو شورای امنیت سازمان ملل را در بر می گیرد و با مرکزیت عراق خواهد بود.
این ائتلاف نشست های دوره ای در عراق و دیگر کشورهای عضو برگزار خواهد کرد و در آن مسائل مربوط به حوزه امنیت منطقه، چارچوب های همکاری و هم افزایی اقتصادی بین کشورهای منطقه به بحث و تبادل نظر گذاشته خواهد شد.
این طرح همچنین این هدف را دنبال می کند که عراق پس از پشت سر گذاشتن سالهایی که در نظام سابق این کشور صحنه درگیری های منطقه ای و بین المللی بود، در دوره جدید به میدانی برای تفاهم، گفتگو و همسویی منافع بنیادین کشورهای عربی و اسلامی و بین المللی تبدیل شود.
اگر به چند نکته توجه داشته باشیم در می‌ابیم که این سیاست در دوره کنونی بسیار مهم و سرنوشت ساز است:
- آمریکا بعد از سالها حضور بلامنازع در منطقه که با فروپاشی شوروی یکه تازانه دنبال می‌شد در حال خروج از آن است که این موضوع نشانگر تغییر سیاست‌های کلان جهانی این کشور است.
- با خروج آمریکا در منطقه خلأ بزرگی برای کسانیکه به قدرت نظامی و سیاسی این کشور تکیه کرده بودند بوجود خواهد آمد که وجود یک سازوکار منطقه ای می‌تواند جای آن را پر کند.
- جمهوری اسلامی ایران از طریق وزیر خارجه خود بارها اعلام کرده که قدرتهای خارجی نباید در منطقه برای ما تعیین تکلیف کنند و حضور داشته باشند و ما می‌توانیم یک سیاست همگرایانه و نظام امنیت جمعی برای خود تدوین کرده و آن را دنبال کنیم.
- جنگ در سوریه و یمن به پایان خود نزدیک می‌شود و این شکست بزرگ برای آمریکا و برخی کشورهای عربی همپیمان آن، حکایت از تغییر شرایط منطقه ای دارد که می‌توان در مرحله جدید طرحی نو در انداخت و به جای محور بندیهای جنگ افروزانه، همکاریهای منطقه ای را با احترام به حاکمیت کشورها دنبال کرد
در همین راستا محمد جواد ظریف وزیر خارجه کشورمان نیز روز گذشته اعلام کرد که طی هفته های آینده به هند و عراق سفر خواهد کرد که این سفر به همراه یک تیم تجاری انجام می‌گیرد و حکایت از تلاش برای توسعه روابط اقتصادی منطقه ای دارد.
عراق بعد از داعش اگر به ثبات داخلی برسد خواهد توانست نقش منطقه ای خود برای نزدیکی کشورها و کمرنگ کردن محور بندی ها ایفا کند و همانطور که سید عمار حکیم رهبر جریان حکمت ملی عراق بارها عنوان کرده بتواند پل ارتباطی بین کشورها باشد.
عراق در دوره جدید سیاست خارجی فعالی را در پیش گرفته و پتانسیل نقش آفرینی منطقه ای را نیز دارد.
دفتر ریاست جمهوری عراق مدتی پیش اعلام کرد که سفرهای منطقه ای برهم صالح به دو کشور دیگر ادامه خواهد یافت که نامی از آنها نبرد. دیروز مشخص شد که یکی از آنها ترکیه بوده است.
شاید اگر دومین مقصد اعلام نشده، سوریه باشد با اطمینان بیشتری بتوان گفت که بغداد همه تلاش خود را برای تبدیل شدن به پلی ارتباطی بین کشورهای منطقه و محورهای شکل گرفته شده طی یک دهه اخیر به کار بسته است.
این رویکرد می‌تواند جایگاه منطقه ای عراق را ارتقا بخشد که بازیگر اصلی آن برهم صالح و برخی رهبران سیاسی این کشور هستند.
۲۲:۵۷ - ۱۳۹۷/۱۰/۱۵
