به گزارش مشرق، درحالی‌که بدعهدی اروپایی‌ها در انجام تعهدات برجامی هر روز ابعاد جدیدی پیدا می‌کند و در میانه فشار آمریکا و متحدانش برای گشودن ائتلافی جدید علیه جمهوری اسلامی از طریق تشکیل نشست ضد ایرانی ورشو در اواخر ماه آینده، از دستاوردهای نوین و درخشانی در حوزه هسته‌ای و هوا فضا رونمایی شد. از سویی، یکی از بهانه‌های آمریکا برای اعمال تحریم‌های وحشیانه، محدود کردن مؤلفه‌های قدرت کشورمان ازجمله توسعه و ارتقاء فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای، قابلیت ارسال ماهواره به فضا و مترادف دانستن آن با نقض قطعنامه ۲۲۳۱ و ایجاد خط قرمز در نفوذ منطقه‌ای ایران اسلامی است که پس از خروج دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا از برجام، علی‌الدوام در بوق و کرنا شده و دستمایه هیاهوی رسانه‌ای معاندان را فراهم کرده است. باوجود موانعی که یکی پس از دیگری در مسیر پویایی و اقتدار ایران قد علم می‌کند، جمهوری اسلامی توانسته است به حیاط خلوت غرب در فناوری‌های پیشرفته (های تک) دست یابد و قله‌های افتخار را یکی پس از دیگری فتح کند.
بیشتر بخوانید:
صالحی: ذخیره اورانیوم ۲۰ درصدی به اندازه کافی داریم
دراین راستا، دستاورد درخشان و نوین تولید سوخت هسته‌ای، یکی از نقاط عطف علمی کشورمان است که در روزهای گذشته رسانه‌ای شد. علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی چندی‌پیش اعلام کرده بود که جمهوری اسلامی برای نخستین‌بار به طراحی سوخت ۲۰ درصد با بهره‌گیری از فناوری‌های مدرن باهدف استفاده در راکتور تهران موفق شده است. به‌گفته وی، تولید سوخت ۲۰ درصد با این روش، با فرایند پیشین متفاوت است و موجب افزایش راندمان راکتور خواهد شد.
صالحی همچنین تصریح کرد که تأمین سوخت و ساخت اتاق کنترل از گلوگاه‌های اصلی در ساخت راکتور به‌شمار می‌آید و اکنون طراحی راکتور برای متخصصان کشورمان کاری بسیار سهل و ممکن شده است. به تعبیر پرچم‌دار فناوری هسته‌ای کشورمان، در دانش و صنعت هسته‌ای آن‌قدر پیشرفت کرده‌ایم که به‌جای مهندسی معکوس و استفاده از طراحی دیگران، خودمان می‌توانیم سوخت جدید طراحی کنیم که این دستاوردی بزرگ برای کشور است. رئیس سازمان انرژی اتمی همچنین به فرایند مستندسازی فرمول‌های عملی صنعت هسته‌ای به‌وسیله نرم‌افزارهای رایانه‌ای پرداخت و تأکید کرد که ازاین‌پس، ایران اسلامی از این توان بهره‌مند است که پس از راستی‌آزمایی فرمول‌ها، آنها را وارد فاز اجرا کند.
دو روز پس از اعلام این جهش بزرگ و غرورآفرین، علی‌اکبر صالحی، مجموعه رسانه‌ای دانشگاه آزاد اسلامی را برای تشریح جزئیات فناوری‌های به‌دست‌آمده انتخاب کرد. وی در نشستی به سؤالات خبرنگاران دراین‌باره پاسخ گفت. آنچه در ادامه ازنظر می‌گذرد، مشروح مصاحبه رئیس سازمان انرژی اتمی به شرح ذیل است.
نخستین تولید UF4 تا پایان سال رونمایی می‌شود
مقام معظم رهبری در سخنرانی ۱۴ خرداد سال جاری دستورالعمل‌هایی برای اجرا به سازمان انرژی اتمی ارائه کردند تا باوجود پایبند نبودن کشورهای ۵+۱ به برجام اجرایی شوند. تنها موضوعی که در این زمینه رسانه‌ای شد، افتتاح یک سالن آزمایشگاهی بود. به عنوان نخستین سؤال بفرمایید که راستای دستورات مقام معظم رهبری چه اقداماتی در دستور کار قرار دادید تا درصورت تداوم بدعهدی طرف‌های غربی از سوی سازمان تحت امر شما وارد فاز اجرا شود؟
صالحی: همان‌طور که گفتید حضرت آقا ۱۴ خرداد فرمایشاتی مطرح کردند و ما پیرو آن فرمایشات اقداماتی انجام دادیم و از صداوسیما نیز اقداماتمان را اعلام کردیم. برخی از این اقدامات به‌فوریت آغاز شد و برخی در فاصله یک تا یک‌ونیم ماه به تکامل خود رسید؛ البته دلیل تسریع در بهره‌برداری از این منظر بود که برخی از پروژه‌ها را پیش‌تر کلید زده بودیم. برخی از اقدامات نیز به‌این‌دلیل که نیازمند تجهیزات، امکانات و طراحی است، در شرف تکمیل هستند. به‌عنوان نمونه، یکی از آن مواردی که قرار شد انجام بدهیم تولید UF4 از UF6 تهی شده بود. تولید UF4 از UF6 تهی‌شده کار ساده‌ای نیست. باید ابتدا طراحی لازم را انجام بدهید، تجهیزات لازم را بخرید و بعد محل لازم را آماده کنید. ما مراحل طراحی را گذرانده‌ایم و تقریباً بخش عمده‌ای از تجهیزات را آماده کرده‌ایم. این پیشرفت را نخستین‌بار است که اعلام می‌کنم و امیدواریم تا پایان سال از نخستین تولید خود رونمایی کنیم. ان‌شاءالله یک بخش از UF4 را تا آخر سال تولید خواهیم کرد؛ اما این به مفهوم اینکه این کارخانه آماده شده باشد نیست، یک مجموعه را به‌عنوان نمونه می‌گیریم ولی این کارخانه باید وسیع‌تر شود، زیرا میزان تولیدی که برای آن درنظر گرفته‌ایم نسبتاً قابل‌توجه است و احتیاج دارد تا کامل‌تر شود.
هزار سانتریفیوژ IR2m قبل از برجام هم عملیاتی نشده بود و جمع آوری شد / درحال حاضر بهتر مراقبت می‌شوند
یکی از مواردی که ایران در برجام متعهد شد، استفاده نکردن از سانتریفیوژهای IR2m است. باتوجه به اینکه آمریکا ابتدا از برجام خارج شد و از سوی دیگر اروپایی‌ها نیز در اجرای تعهدات خود تعلل دارند. چرا ما با وجود یک‌هزار دستگاه از سانتریفیوژهای IR2m در انبار، از آنها استفاده نمی‌کنیم؟
صالحی: بله. ما این سانتریفیوژها را به‌گونه‌ای جمع‌آوری کردیم که دوباره بتوانیم استفاده کنیم. بعضی‌ها می‌گویند آنها را با لگد جمع کردند! واقعاً این ظلمی است که به مهندسان سازمان انرژی اتمی کشورمان می‌شود. آیا یک مهندس می‌تواند سانتریفیوژی را که خودش ساخته است، با لگد بزند و بگوید آن را بردارید؟ این سانتریفیوژها دانه‌دانه درنهایت دقت و ظرافت شماره‌گذاری و در محفظه‌هایی قرار داده شده است تا هیچ آسیبی به آنها نرسد. جمع‌آوری به‌گونه‌ای است که مونتاژ مجدد آنها در سریع‌ترین زمان اتفاق بیفتد. همه این دستگاه‌ها شماره‌گذاری شده است و در بهترین شرایط نگهداری می‌شوند. یک‌هزار سانتریفیوژ IR2m که شما می‌فرمایید، در آن زمان نصب شده بودند ولی کار نمی‌کردند؛ یعنی قبل از برجام عملیاتی نبودند. اتفاقاً درحال حاضر بهتر مراقبت می‌شوند. حالا ما حدود ۶ هزار سانتریفیوژ داریم که حدود ۵ هزار عدد از آنها درحال غنی‌سازی هستند و ۳۴۰ تا ۳۵۰ دستگاه دیگر در آینده ایزوتوپ پایدار تولید می‌کنند و یک‌هزار دستگاه نیز درحال فعالیت هستند.
سازمان انرژی اتمی در آینده از سانتریفیوژ IR2m استفاده می‌کند
برنامه‌ای برای استفاده از IR2M در آینده دارید؟
صالحی: بله این برنامه در آینده در دستور کار است اما هنوز از IR1 استفاده می‌کنیم.
ظرفیت تولید روزی ۶۰ ماشین IR4 و IR6 را داریم / فعلاً سالنش را ساختیم اما دستگاه ها نیازمند مواد اولیه هستند / نسبت اورانیوم برای سانتریفیوژ مانند بنزین برای ماشین است
برای رسیدن به ۱۹۰ هزار سویی که حضرت آقا فرمودند احتیاج داریم تا از سانتریفیوژهای نسل جدید استفاده کنیم. دراین‌باره چه اقداماتی انجام شده است؟
صالحی: حضرت آقا فرمودند زمینه‌های تولید ۱۹۰ هزار سو را فراهم کنید. حالا برای رسیدن به این ظرفیت باید زمینه‌هایش را فراهم کنیم. به‌عنوان نمونه سالن مونتاژ برای نسل جدید سانتریفیوژها بسازیم. بالاخره جایی باید وجود داشته باشد که این دستگاه‌ها را بسازد. ما سالن ساخت سانتریفیوژ نسل جدید را ساختیم، درحال حاضر کامل است و ظرفیت تولید روزی ۶۰ ماشین جدید را دارد. اکنون توان تولید IR4 و IR6 را داریم اما این به مفهوم آن نیست که این کار هم‌اکنون انجام می‌شود. سالن را ساخته‌ایم، این سالن باید ۱۰ سال دیگر آماده می‌شد اما درحال حاضر آن را آماده و تجهیزات مدرنی که در صداوسیما نیز بخشی از آن نشان داده شد را نصب کردیم. این دستگاه‌ها مواد اولیه می‌خواهند و ما مواد اولیه‌اش را فراهم و ذخیره کرده‌ایم. یک مثال ساده بزنم، نسبت اورانیوم برای سانتریفیوژ مانند بنزین برای ماشین است.
دستیابی به ظرفیت سالانه ۱۹۰ هزار سو نیازمند ۳۰۰ تُن اورانیوم است / در نبود سوخت کافی برنامه ما دائمی نمی‌شود
اگر پالایشگاه ستاره خلیج فارس آغاز به‌کار نمی‌کرد، باید بنزین را از خارج کشور وارد می‌کردیم و چنانچه صادرات بنزین به کشورمان متوقف می‌شد، در عمل شاهد از کار افتادن خودروهای کشور یا دست‌کم بخشی از آنها می‌بودیم. سوخت سانتریفیوژهای ما نیز اورانیوم است. دستیابی به ظرفیت سالانه ۱۹۰ هزار سو نیازمند ۳۰۰ تُن اورانیوم است. اگر شما تنها ۵۰۰ تن اورانیوم ذخیره داشته باشید، برای چرخاندن این چرخه چه رخ می‌دهد؟ در نبود سوخت کافی برنامه ما نمی‌تواند به‌صورت دائمی ادامه پیدا کند. باید میزان ظرفیت خود را به‌گونه‌ای بالا ببریم که متناسب با تولید مواد خام و اولیه کشور باشد.
زمانی که تمام سانتریفیوژهای نسل اول از کار افتاد سراغ نسل‌های بعدی می‌رویم
در زمینه افزایش ظرفیت (سو) چرا به‌جای سانتریفیوژهای IR1 و نسل اول از IR2m استفاده نمی‌شود؟
صالحی: درحال حاضر ۷ الی ۸ هزار سانتریفیوژ IR1 در انبار داریم که دائماً آنها را با سانتریفیوژهای از کار افتاده جایگزین می‌کنیم. زمانی‌که این موجودی به‌طور کامل تمام شد، به سراغ دیگر نسل‌های شتاب‌دهنده ذرات خواهیم رفت.
آمریکایی‌ها در لحظه آخر از حضور ما در پروژه ایتر جلوگیری کردند / اروپایی‌ها ما را وارد پروژه جهانی گداخت کردند
کشورمان در زمینه پروژه «ایتر» یا گداخت جهانی مشارکت دارد؛ در چه مرحله‌ای از این پروژه قرار داریم؟
صالحی: متأسفانه باوجود امضای تفاهم‌نامه‌ای که با حضور رئیس پروژه ایتر در تهران انجام شد، آمریکایی‌ها در لحظات آخر عملیاتی شدن آن، از اجرا جلوگیری کردند. اروپایی‌ها دست‌به‌کار شده بودند و ما را وارد پروژه «جهانی گداخت» کردند. این پروژه بسیار پیشرفته است که ما درحال حاضر با اروپاییان دراین‌زمینه کارهای خود را آغاز کرده‌ایم و به‌صورت عملیاتی درآمده است.
تنها مانع پیشرفت باز طراحی رآکتور اراک فشار آمریکا به چین است / چینی‌ها با احتیاط عمل می‌کنند
بازطراحی رآکتور آب سنگین اراک به کجا رسیده است؟ گویا تیم انگلیسی مسئول باز طراحی راکتور آب سنگین شده است، با توجه به اینکه سایر کشورها برای انگلستان پروژه‌های اتمی انجام می‌دهند، جایگزینی آنان در این پروژه به‌جای آمریکایی‌ها به پیشبرد اهداف ما لطمه وارد نمی‌کند؟
صالحی: برای بازطراحی رآکتور اراک یک گروه کارشناسی متشکل از ایران، چین و آمریکا کار را آغاز کرد. بعد از خروج آمریکا از برجام، آنها نیز از این گروه خارج شدند و انگلیسی‌ها جای آنان را گرفتند. درحال حاضر پروژه بازطراحی به‌خوبی پیش می‌رود و تنها مانع، فشار آمریکا به چین است که در این مسیر مزاحمت ایجاد می‌کند. چینی‌ها با احتیاط عمل می‌کنند؛ ولی کار در حال پیشرفت است. درباره میزان ظرفیت علمی انگلستان در صنعت اتمی باید بگویم که خلاف نگرانی‌هایی که فرمودید، ظرفیت فناوری هسته‌ای این کشور بسیار بالا است و می‌تواند به بازطراحی رآکتور آب سنگین اراک کمک کند.
۲۰ فروردین زمان آغاز به کار بخشی از مرکز خلأ
پروژه ساخت ساختمان مرکز خلأ که شهریورماه سال جاری کلنگ آن بر زمین خورد و قرار بود تا پایان سال افتتاح شود، در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
صالحی: درحال حاضر فعالیت در این پروژه به‌صورت شبانه‌روزی ادامه دارد و تلاش می‌کنیم تا ۲۰ فروردین بخشی از آن را تجهیز کنیم. البته تجهیز کامل آزمایشگاه خلأ تا دو سال زمان می‌برد ولی تجهیزات اولیه را منتقل خواهیم کرد تا آغاز به کار مجموعه را اعلام کنیم.
بازرسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از دانشگاه‌ها طبق پروتکل الحاقی انجام می‌شود / در برجام متعهد به اجرای پروتکل الحاقی شدیم
بازرسی کارشناسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از دانشگاه‌ها به یکی از دغدغه‌های دانشجویان انقلابی و تشکل‌های دانشجویی به‌ویژه دانشگاه شهید بهشتی تبدیل شده است؛ آیا بازرسی از این دانشگاه صحت دارد؟
صالحی: بازرسی کارشناسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از مراکز آموزشی نباید به‌گونه‌ای مطرح شود که این بازرسی‌ها مختص به ایران بوده و نسخه‌ای است که برای ایران پیچیده‌اند؛ هر کشوری که عضو پروتکل الحاقی باشد در چارچوب این پروتکل و بر مبنای دستورالعمل آنکه تمام کشورهای عضو پذیرفته‌اند، اجرا می‌شود.
بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون از چندین دانشگاه کشور ازجمله دانشگاه‌های صنعتی‌شریف، علم و صنعت، صنعتی امیرکبیر و کاشان بازرسی کرده‌اند و این بازرسی‌ها طبیعی است.
آیا پیش از امضای برجام نیز بازرسی از دانشگاه‌ها انجام می‌شد؟
صالحی: قبل از امضای برجام ایران به‌صورت داوطلبانه پروتکل الحاقی را اجرا نمی‌کرد جز بازه زمانی اوایل سال ۸۳ که قریب به دو سال ایران پروتکل الحاقی را اجرا کرد.
بازرسی از دانشگاه‌ها شامل مصاحبه از اساتید نیز می‌شود؟ این بازرسی‌ها شامل چه مواردی می‌شود؟
صالحی: بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی طبق دستورالعملی است که بر مبنای آن همه تحقیقاتی که از مواد هسته‌ای استفاده می‌شود بازرسی و حسابرسی می‌شوند؛ این حسابرسی مواد هسته‌ای از جمله اورانیوم در تمام کشورها انجام می‌شود؛ اگر در مقالات منتشر شده کشور نیز استفاده از مواد هسته‌ای مطرح شده باشد مورد بازرسی و سؤال بازرسان قرار می‌گیرد و پیشنهاد سازمان انرژی اتمی کشور این است درصورتی‌که در مقالات پژوهشگران استفاده از مواد هسته‌ای مطرح شده است، این مواد را به سازمان انرژی اتمی تحویل دهند تا در حسابرسی آژانس انرژی اتمی به مشکلی برنخوریم، اما هرگز بازجویی از اساتید دانشگاه انجام نخواهد شد.
آیا تاکنون دانشمندان کشورهایی که پروتکل الحاقی را پذیرفته‌اند و اطلاعات دانشمندان آنها در اختیار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار گرفته است، همانند ایران ترور شده‌اند؟
صالحی: بله، تاکنون دانشمندان عراقی و مصری حتی در فرانسه ترور شده‌اند.
محدودیتی در تحقیق و توسعه نداریم / بازرسان آژانس درباره مقالات منتشر شده سوال می‌کنند
باتوجه به اینکه تعدادی از پژوهشگران از محدودیت تحقیق در حوزه تحقیق و توسعه صنعت هسته‌ای به‌ویژه تحقیق در زمینه UF6 و نسل جدید سانتریفیوژها گلایه کردند؛ آیا محدودیتی در تحقیق و توسعه صنعت هسته‌ای برای ایران وجود دارد؟
صالحی: محدودیتی در تحقیق و توسعه نداریم بلکه اگر در مقالات منتشر شده حوزه تحقیق و توسعه صنعت هسته‌ای از مواد هسته‌ای استفاده شده باشد بازرسان آژانس درباره آن سؤال خواهند کرد.
یکی از بزرگ‌ترین اقدامات دانشگاه آزاد اسلامی استفاده نکردن از منابع دولتی است / دانشگاه آزاد به اندازه یک وزارتخانه است
وضعیت دانشگاه آزاد اسلامی به‌ویژه پس از انتصاب دکتر ولایتی به سمت رئیس هیئت مؤسس و امنای دانشگاه آزاد اسلامی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
صالحی: دانشگاه باوجود اینکه عنوان دانشگاه دارد، اما در حقیقت به اندازه یک وزارتخانه است و به اندازه وزارت علوم دانشجو دارد، اداره چنین دانشگاهی به وسعت وزارت کار آسانی نیست؛ یکی از بزرگ‌ترین اقدامات دانشگاه آزاد استفاده نکردن از منابع دولتی است؛ این سیستم که از منابع مردم ارائه خدمت شود بسیار جالب توجه است.
اگر دانشگاه آزاد تشکیل نمی‌شد دولت نمی‌توانست این بار را به‌دوش بکشد، دو بار وظیفه معاونت آموزشی را در کشور برعهده داشتم و با علم بر سنگینی اداره دانشگاه‌ها می‌دانم که دانشگاه آزاد در تربیت نیروی انسانی بار سنگینی را از دوش دولت برداشته است. به‌عنوان یک ایرانی از کسانی که ایده تأسیس دانشگاه آزاد را ارائه و این دانشگاه را تأسیس کردند و خشت روی خشت گذاشتند و این بنای عظیم را ساختند که نه فقط در داخل ایران که در جهان شناخته شده است، تشکر می‌کنم.
تغییرات مدیریتی به‌وجود آمده در دانشگاه آزاد اسلامی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
صالحی: تغییر مدیریتی یک موضوع طبیعی است و هیچ‌جا هیچ مدیریتی مادام‌العمر نیست و دانشگاه آزاد نیز این رویه مستثنی نیست، در دانشگاه آزاد می‌بایست این تغییرات انجام می‌شد، اما باید دید این تغییرات ناشی از چه عواملی هست، هر کدام از موضوعات از عناصر و عوامل خود است؛ دانشگاه آزاد با یک اختلاف نظر درونی از منظرهای گوناگون مواجه شده بود؛ این اختلاف نظرها، مقداری طبیعی است که در دوره حیات یک مؤسسه به‌وجود می‌آید و باید راه حلی برای آن پیدا کرد. در آن مقطع تاریخی مسئولان به این جمع‌بندی رسیدند که راه برون‌رفت از مشکلات دانشگاه آزاد تغییر مدیریت است و با این تغییر مدیریت راه برای ایجاد تغییرات هموار شد.
کوتاه بودن عمر مدیریت در یک دانشگاه مضر است، اما طولانی بودن مدیریت در یک دانشگاه ابتکار عمل را از مدیر کم می‌کند. الان دانشگاه آزاد اسلامی دوباره خود را پیدا کرده و مستقر شده است و امیدواریم مدیریت کنونی زمان معقولی برای مدیریت داشته باشد و این فرصت را به مدیر بدهند که بتواند برنامه‌ها، اهداف و نقشه راه خود را پیاده کند و اگر فرصت نداشته باشد نمی‌تواند برنامه‌های خود را پیاده کند.
دکتر طهرانچی علم و عمل را درهم آمیخته است / مدیریت خوب دانشگاه آزاد اسلامی مانع از امنیتی‌شدن حادثه سقوط اتوبوس شد
آیا انتصاب دکتر محمدمهدی طهرانچی به سمت ریاست دانشگاه آزاد اسلامی می‌تواند در پیشبرد اهداف این دانشگاه مؤثر باشد؟
صالحی: ویژگی دکتر طهرانچی این است که علم و عمل را با هم درآمیخت. بسیاری از اساتید، اساتید نظری هستند و به‌دنبال آن نبودند که علم خود را به عمل تبدیل کنند و این جنس اساتید در کشور کم هستند؛ دکتر طهرانچی هم عالمی است که فرهیخته بوده و کار عملی و آزمایشگاهی نیز انجام داده است. وی گوشه‌های اداره یک دانشگاه بزرگ را دیده و ریاست دانشگاه بزرگی چون دانشگاه شهید بهشتی را برعهده داشته است و در عرصه مدیریت تازه‌وارد نیست. در مباحث سیاسی نیز مسئولیت‌هایی داشته است. حادثه ناگوار واژگونی اتوبوس دانشجویان واحد علوم و تحقیقات ضربه به افکار عمومی و جزو اتفاقاتی بود که ممکن است در هر زمانی و هر مدیریتی رخ دهد. در این حادثه نیز مدیریت دکتر طهرانچی خوب و در صحنه بود و در میان دانشجویان، مجلس و سایر عرصه‌ها بدون اینکه کنترل را از دست دهند ظاهر شدند که نشان از مدیریت و تجریه وی دارد؛ این بیم می‌رفت که این حادثه به یک واقعه امنیتی تبدیل شود که مدیریت خوب دانشگاه آزاد اسلامی مانع از این کار شد.
منبع: آنا
۱۵:۲۱ - ۱۳۹۷/۱۱/۰۱
