به گزارش مشرق، به فاصله یک ماه و چند روز از اظهارت «استیون منوشین» وزیر خزانه‌داری آمریکا مبنی بر تصمیم دولت ترامپ برای تحریم ظریف، بالاخره بامداد امروز (پنجشنبه) این اقدام از سر استیصال آمریکا کلید خورد و وزارت خزانه‌داری آمریکا محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران را در فهرست تحریم‌های ثانویه قرار داد. قرارگیری نام افراد در این فهرست، دارایی‌های احتمالی آنها در آمریکا را مسدود کرده و اتباع آمریکا را از داد و ستد مالی با آنها منع می‌کند.
بیشتر بخوانید
انتقاد شدید چین از اقدام آمریکا در تحریم ظریف
سپاه پاسداران تحریم ظریف را محکوم کرد
واکنش‌ها به تحریم ظریف از سوی آمریکا
در بیانیه خزانه‌داری آمریکا، به فرمان اجرایی اخیر رئیس‌جمهور آمریکا در ارتباط با دفتر مقام معظم رهبری استناد شده است. در این بیانیه، ظریف «سخنگوی اصلی رژیم ایران در سرتاسر جهان» توصیف شده است. این بیانیه همچنین ظریف را به استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای «پروپاگاندا و نشر اطلاعات غلط» متهم کرده است. علاوه بر این، خزانه‌داری آمریکا عنوان کرده است که وزارت امور خارجه و دیپلمات‌های ارشد ایرانی با نیروی قدس سپاه پاسداران، همکاری دارند.
ظریف به فاصله‌ای کوتاهی در واکنش به این اقدام دولت ترامپ در صفحه توئیترش نوشت: «ایالات متحده می‌گوید مرا به عنوان "سخنگوی اصلی ایران در سرتاسر جهان" تحریم کرده است. واقعیت آنقدر دردناک است؟ این تحریم بر من یا خانواده من هیچ اثری ندارد، چراکه من خارج از ایران، هیچ دارایی یا منافعی ندارم. متشکرم که مرا چنین تهدید بزرگی برای اهدافتان می‌پندارید.»
وزیر خارجه همچنین در توئیت دیگری نوشت: « ما می‌دانیم گفتگو و صلح خواهی تهدیدی برای موجودیت «تیم بی» است؛ و از آنجا که دلیل تحریم من را سخنانم عنوان کرده‌اند، آیا مردم آمریکا به مجوز اوفک (دفتر کنترل سرمایه‌های خارجی خزانه‌داری آمریکا) برای خواندن نوشته‌های من و یا گوش دادن به مصاحبه هایم نیاز دارند؟! "
در همین خصوص یک مقام آمریکایی که خواسته نامش فاش نشود، تحریم ظریف را ادامه راهبرد «فشار حداکثری» علیه ایران توصیف کرده و گفته است که واشنگتن به اعمال فشار به تهران ادامه می‌دهد. این مقام آمریکایی با این وجود مدعی شد که واشنگتن همچنان آماده گفت‌وگو با ایران است.
سید عباس موسوی سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز در پیامی توئیتری به این اقدام آمریکا واکنش نشان داد و نوشت: « اوج تناقض و حماقت رهبران آمریکا آنجاست که بارها دکتر ظریف را در سیاست ایران کارهای نمی‌دانند، اما با نابخردی محض دست به تحریم او می‌زنند! آمریکایی‌ها از منطق دکتر ظریف و هنر مذاکراتی او به شدت واهمه دارند.»
در همین خصوص «رضا نصری» حقوقدان بین المللی درباره این اقدام دولت ترامپ عنوان کرد: «سند وحشت و کینه آمریکا از جواد ظریف برای تاریخ به ثبت رسید.»
«محمد علی الحوثی» عضو شورای عالی سیاسی یمن از اولین کسانی بود که به تحریم ظریف واکنش نشان داد و گفت: همانطور که این اقدامات آمریکا علیه حزب‌الله و انصارالله به جایی نرسید، این بار هم به جایی نمی‌رسد.
«ریچارد نفیو» مقام سابق وزارت خارجه آمریکا که از او به عنوان معمار تحریم‌های ایران یاد می‌کنند نیز در واکنش به اقدام خزانه‌داری آمریکا بیان کرد: «تحریم ظریف یکی از مسخره‌ترین گام‌هایی بود که این دولت انجام داده است. این (تحریم‌ها) تأثیر معناداری بر دیپلماسی ظریف نمی‌گذارد و احتمالاً چندان به مسدود کردن دارایی‌ها و دشوار کردن شرایط برای وی، منتهی نمی‌شود و رهبران کشورهای دیگر را خشمگین می‌کند».
«وندی شرمن» مذاکره کننده سابق آمریکا در مذاکرات هسته‌ای هم در صفحه توئیترش در این باره نوشت: «تحریم ظریف با دعوت ترامپ [از ایران] برای مذاکرات بدون پیش‌شرط، در تناقض است. [این اقدام] آشکارا دلجویی از تندروهای [دولت آمریکا] بعد از تمدید 90 روزه معافیت‌های هسته‌ای بود. اعمال تحریم بر وزرای خارجه هیچگگاه کمکی به روند دیپلماسی نکرده است. باور کنید یا نه، نمونه دیگر ونزوئلا است. همینطور در کره شمالی، سوریه و هیچ‌جای دیگر هم مفید نبود».
به گزارش فارس، این اقدام دولت ترامپ واکنش ستاد کل نیروهای مسلح و همچنین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را نیز در پی داشت.
ستادکل نیروهای مسلح در بیانیه‌ای اقدام از سر ضعف، زبونی و غیرقانونی دولت آمریکا در قرار دادن نام وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در لیست تحریم های این کشور را محکوم کرد و سپاه پاسداران هم در بیانیه‌ای با محکومیت و مضحک خواندن اقدام غیر قانونی و نابخردانه آمریکا در قرار دادن نام وزیر امور خارجه در فهرست تحریمی واشنگتن، از هماوردی و تلاش ظریف در جنگ رسانه‌ای و تبلیغاتی علیه دشمن و همراهی و همدلی در سایر عرصه‌های اقتدار بخشی نظام قدردانی کرد.
«سید عباس عراقچی» معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران نیز امروز (پنجشنبه) با انتشار تصویری از خودش و محمدجواد ظریف در صفحه اینستاگرامش نوشت: «تحریم محمدجواد ظریف این فرمانده با اقتدار سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نشان داد آمریکا در عرصه‌های سیاسی و دیپلماتیک توان رویارویی با فرزندان شجاع و غیور این مرز و بوم را ندارد. ظریف زبان پرصلابت دیپلماسی ایران و نماینده مقتدر جمهوری اسلامی در تمامی عرصه‌های جهانی و بین‌المللی است. نه تیر دشمن، نه بند تحریم، نه طعنه دوست، نه هیچ چیز دیگر ما را از پیشبرد منافع ملی این کشور و این مردم بازنخواهد داشت. بر عهد و پیمان خود با ایران و انقلاب قوی‌تر از گذشته ایستاده‌ایم.»
*به خیالبافی ادامه دهید؛ آقای پامپئو
«بهزاد صابری» مشاور وزیر امور خارجه نیز در این زمینه در صفحه توئیترش نوشت: «پامپئوی بیچاره به نظر خیلی سردرگم می‌رسد. هفته گذشته سعی کرد ادای رونالد ریگان در برابر شوروی را در بیاورد و خواستار گفتگو با مردم ایران شد. این تلاشش جواب نداد و خود را مفتضح کرد. حالا ظریف را در فهرست تحریم‌ها گذاشته است و تلاش می‌کند صدای او را خفه کند. این هم جواب نخواهد داد. اما به خیالبافی ادامه دهید، آقای پامپئو.»
«حسین قریبی» مشاور و دستیار وزیر امور خارجه کشورمان نیز در صفحه توئیترش نوشت: «تصمیم ترامپ نه به منافع آمریکا کمک می‌کند و نه به ایران و ظریف وزیر خارجه توانمند و حرفه‌ای‌اش صدمه‌ای می‌زند. بیش از هر زمان دیگری روشن است که تحریم‌های یکجانبه در حال بی اثر و بی فایده شدن هستند.ملت‌ها اتخاذ چنین اقداماتی را به عنوان تهدیدات علیه روابط بین‌الملل مدرن تلقی می‌کنند که باید در زمانه ما متوقف شود.»
«حمیدرضا دهقانی پوده» دستیار وزیر و مدیرکل خاورمیانه و شمال آفریقای وزارت خارجه نیز در این خصوص عنوان کرد: «اتفاقا کشوری که از سوی آمریکا تحت شدیدترین تحریم ها قرار دارد، برای وزیر خارجه‌اش نیز باعث افتخار است که تحریم شود.»
سخنگوی اتحادیه اروپا نیز امروز (پنجشنبه) در بیانیه‌ای ضمن ابراز تاسف از تحریم ظریف، اعلام کرد که علیرغم تصمیم جدید آمریکا، به همکاری با وزیر خارجه ایران ادامه می‌دهد.
*روحانی: از منطق یک عالم، مقتدر ایرانی کاخ قدرتتان به لرزه در می‌آید
حسن روحانی رئیس جمهوری ایران نیز امروز (پنجشنبه) در تبریز و در اظهاراتی در واکنش به این اقدام دولتمردان کاخ سفید گفت: دولتی که معتقد است دولت مقتدر و ابرقدرت در سطح جهان است، از مصاحبه وزیر خارجه ما (ایران) می‌ترسد. یعنی کاملا آشکار و روشن است تمام ارکان کاخ سفید از حرف زدن و منطق یک انسان دانشمند، دیپلمات، فداکار، آگاه متزلزل می‌شود.
رئیس جمهور با بیان اینکه آقای دکتر ظریف یک مصاحبه در نیویورک می‌کند اینها هفته‌ها و ماه‌ها عصبانیت و نگرانی خودشان را ابراز می‌کنند، افزود: می‌گویند وزیر خارجه ایران می‌آید افکار عمومی ما را منحرف می‌کند، واقعیت‌ها را پشت و رو برای مردم ما بیان می‌کند، ادعاهایی مطرح می‌کند که با واقعیت منطبق نیست.
روحانی خطاب به آمریکایی‌ها گفت: شما که این همه دستگاه تبلیغاتی دارید، شما که این همه ادعای آزادی و آزادی بیان می‌کردید و ادعای دموکراسی داشتید و می‌گفتید ما آزادترین کشور دنیا هستیم، حالا از منطق یک عالم، مقتدر ایرانی کاخ قدرتتان به لرزه در می‌آید و بسیار کودکانه، از یک طرف می‌گویید ما آماده مذاکره هستیم، از یک طرف وزیر خارجه ایران را تحریم می‌کنید.
رئیس جمهوری اظهار داشت: من که هر چه نگاه می‌کنم جز عظمت ملت و دولت ایران، چیز دیگری نیست.
اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور نیز تحریم وزیر امور خارجه ایران را نشانه جدیدی از بی منطقی، درماندگی و ماجراجویی یک قدرت زورگو خواند و بیان کرد: دکتر ظریف نماد و نماینده توانای دیپلماسی مقبول و قانونمند ایرانی است.حتی دشمنان عاقل ظریف بر دانش، مهارت و توانمندی کم نظریش در گفتگو و خلق فرصت‌های پرهیز از منازعه و جنگ واقفند.تحریم ظریف دلیل دیگری بر ریاکاری و دروغگویی در باب دعوت به مذاکره است.
*تحریم ظریف از چه زمانی مطرح شد
دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا سوم تیر ماه سال جاری (۲۴ ژوئن) با امضای یک فرمان اجرایی، تحریم‌های جدید علیه ایران اعمال کرد و گفت که واشنگتن به فشار اقتصادی علیه ایران ادامه خواهد داد.
دقایقی بعد از امضای فرمان اجرایی ترامپ، «استیو منوشین» وزیر خزانه‌داری آمریکا در جمع خبرنگاران حاضر شد و گفت تحریم‌های تازه، «میلیاردها دلار» از دارایی‌های ایران را مسدود می‌کند و افزود: «خزانه‌داری به هدف قرار دادن فعال رهبران ارشد و بخش‌های مالی که این فعالیت‌های شرارت‌بار را تداوم می بخشند، ادامه می‌دهد.»
منوشین همچنین اعلام کرد که آمریکا دفتر رهبر انقلاب، سردار علیرضا تنگسیری فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران، سردار امیرعلی حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران و سردار محمد پاکپور فرمانده نیروی زمینی سپاه پاسداران را در فهرست تحریم قرار داده است.علاوه بر این، فرماندهان پنج منطقه نیروی دریایی سپاه پاسداران، سرداران «عباس غلامشاهی»، «رمضان زیراهی»، «یدالله بادین»، «منصور روانکار» و «علی عظمایی» هم در فهرست تحریم قرار گرفته‌اند.
وزیر خزانه‌داری آمریکا همچنین گفت که دولت ترامپ قصد دارد ظریف را هم در فهرست تحریم‌ها قرار دهد.
*اولین اظهارنظر ظریف درباره تصمیم آمریکا
دو روز بعد از انتشار این خبر یعنی پنجم تیر ماه محمدجواد ظریف در جمع خبرنگاران در حاشیه مراسم روز ملی آفریقا در پاسخ به سؤالی درباره تصمیم آمریکا برای تحریم وی و محدودیت هایی که ایجاد خواهد کرد، گفت: هنوز تحریمی علیه بنده اعمال نشده است. در تحریم‌هایی که اعلام شد نام بنده در آن نیست، اما قرار دادن نام مقام معظم رهبری و افراد وابسته به دفتر ایشان در فهرست تحریم‌ها نشانگر این واقعیت است که کاملا با موازین بین‌المللی نه تنها ناآشنا بلکه مقررات و قواعد رفتاری بین کشورها را نمی‌دانند و کاملا با اسلام بیگانه هستند و روابط بین مرجعیت و پیروانشان را نمی‌دانند و چه بسا بسیاری از مردم آمریکا را به لحاظ اجرای وظایف دینی شان در مضیقه قرار می‌دهند.
ظریف افزود: این اقدام آمریکا می‌تواند به عنوان رعایت نکردن حق آزادی مذهب مسلمانان آمریکایی تلقی شود اما این اقدامات نشانگر این است دولت آمریکا همه تلاش‌هایش را انجام داده برای تروریسم اقتصادی علیه مردم ایران به نتیجه نرسیده و به مسیرهای دیگری رو آورده و متاسفانه ادعای آنها درباره اینکه دنبال مذاکره هستند با این اقدامات کاملا برای دنیا ثابت شده که این ادعاها دروغین است.
چندی بعد، مقام‌های دولت آمریکا در دهم تیر ماه گفتند محدودیت‌های مسافرتی علیه ظریف محدود خواهد بود، اما ممکن است دارایی‌های احتمالی ایشان مسدود شود.
این تصمیم دولت ترامپ در همان زمان واکنش‌هایی را به همراه داشت. «جان اسمیت» از مقام‌های سابق خزانه‌داری آمریکا در این باره گفت: «این کار، توهین مستقیم به اروپایی‌ها است. او احتمالاً آخرین فردی بود که اروپایی‌ها تصور می‌کردند توسط ایالات متحده تحریم شود.»
«وندی شرمن»، سرپرست تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای آمریکا در زمان مذاکرات هسته‌ای گفت: «نمی‌توانم به چیزی بی‌معناتر از تحریم فردی کلیدی فکر کنم که می‌تواند اگر قرار به گفت‌وگو بین ایران و آمریکا باشد، اثرگذار باشد.»
در همین خصوص روزنامه وال‌استریت‌ژورنال گزارش داد دولت‌های اروپایی در تلاشند از دولت آمریکا اطلاعات بیشتری درباره تحریم‌ها علیه ظریف کسب کنند و در این خصوص به این روزنامه گفته بودند که امیدوارند تحریم‌ها علیه ظریف «جزیی» باشد و توانایی او را برای تعامل با غرب محدود نکند.
* هیچ مشکل شخصی با تحریم‌های احتمالی ندارم
گفتنی است، ظریف ۱۳ تیر ماه نیز در مصاحبه‌ای با نیویورک تایمز گفته بود: «هر کس که من را می‌شناسد می‌داند که من یا خانواده‌ام ملکی در خارج از ایران نداریم. من شخصاً حتی حساب بانکی هم در خارج از ایران ندارم. ایران کل زندگی و تنها تعهد من است. بنابراین، من هیچ مشکل شخصی با تحریم‌های احتمالی ندارم.»
وی همچنین افزود: «تنها تأثیر-و احتمالاً تنها هدفِ- قرار دادن من در فهرست تحریم محدود کردن توانایی من برای برقراری ارتباط است و شک دارم که این کمکی به کسی بکند. مطمئناً این کار، احتمال تصمیم‌گیری از روی آگاهی در واشنگتن را محدود خواهد کرد.»
به گزارش فارس، یک مقام آمریکایی نیز ۱۹ تیر ماه بدون ذکر نامش گفت که دولت این کشور هنوز در حال انجام بررسی‌های لازم برای تحریم ظریف است و البته هیچ‌گونه جزییاتی در این خصوص ارائه نکرد.به نوشته وبگاه «فرانس -۲۴» این مقام آمریکایی در این زمینه اظهار داشت: «ما به وضوح در حال بررسی راه‌های مختلف برای تحریم بیشتر تهران هستیم. به طور مشخص، وزیر خارجه ایران نیز مورد نظر است.»
چند روز بعد، خبرگزاری رویترز بامداد جمعه ۲۱ تیر ماه به نقل از منابع آگاه عنوان کرد که دولت آمریکا فعلا این تصمیم را عملی نخواهد کرد و آن را نشانه‌ای از تصمیم واشنگتن برای «باز نگهداشتن باب دیپلماسی با ایران» تعبیر کرد. این رسانه نوشت انتظار می‌رود ظریف در نشست سازمان ملل در خصوص اهداف توسعه پایدار در نیویورک شرکت کند و به همین خاطر دولت آمریکا باید برای ظریف روادید صادر کند و این خود نشانه دیگری است که واشنگتن فعلاً تحریم او را متوقف کرده است.
البته یک سخنگوی وزارت خزانه‌داری آمریکا در این خصوص به اظهارات یک مقام آمریکایی که چند روز قبل در این زمینه صحبت کرده بود، اشاره کرد مبنی بر اینکه: «ما در حال بررسی مسیرهای مختلف برای اعمال تحریم‌های بیشتر علیه ایران هستیم. مشخصاً ظریف یکی از افراد مدنظر ما است و ما به محض دریافت اطلاعات بیشتر شما در جریان تازه‌ترین تحولات قرار خواهیم داد.»
خبرگزاری رویترز همچنین به نقل از دو مقام آمریکایی گزارش داد که واشنگتن با اعطای روادید به وزیر خارجه ایران موافقت کرده و «مایک پامپئو» وزیر خارجه آمریکا نیز آن را پذیرفته است.
در نهایت روادید ظریف صادر شد و او عصر شنبه ۲۲ تیر ماه برای شرکت در نشست سطح بالای مجمع سیاسی توسعه پایدار شورای اقتصادی و اجتماعی ملل متحد راهی نیویورک شد. البته این سفر بر خلاف دوره‌های قبل با محدودیت‌های جدیدتری روبرو شد. اینکه به ظریف فقط اجازه داده شد در سه ساختمان (دفتر سازمان ملل در نیویورک، دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل و اقامتگاه سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل) در نیویورک تردد داشته باشد و اغلب مصاحبه‌هایی که ظریف داشت در اقامتگاه سفیر ایران انجام شد. او در توئیتی با انتشار تصویری از مصاحبه‌اش با خبرنگار NBC نوشت: « ۱۵ جولای (۲۴ تیر) در اقامتگاه نماینده ایران در سازمان ملل صحبت کردیم. در حالی که من در حال انجام کارهای رسمی مرتبط به سازمان ملل هستم، این اقامتگاه یکی از سه ساختمانی است که به من اجازه داده شده که پایم را به آنها بگذارم».
البته پیش از این، «برایان هوک» نماینده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا در امور ایران و رئیس «گروه اقدام ایران» در وزارت امور خارجه ایالات متحده در مصاحبه با شبکه «فاکس نیوز» به محدودیت‌های اعمالی واشنگتن علیه وزیر خارجه ایران اذعان کرده بود. هوک در توضیح چرایی صدور روادید سفر به نیویورک برای وزیر خارجه ایران گفته بود: «ما به عنوان کشور میزبان سازمان ملل، تعهداتی داریم که به دیپلمات‌ها اجازه بدهیم اقدامات مرتبط با سازمان ملل را انجام دهند در نتیجه ما به تعهدات سازمانی که داریم، احترام می‌گذاریم، اما این بدان معنا نیست که ما اجازه رفت و آمد آزاد دیپلمات‌های ایرانی را در شهر نیویورک بدهیم».
مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا نیز روز یکشنبه ۲۳ تیر ماه (۱۴ ژوئیه) در گفت وگو با واشنگتن پست با بیان اینکه برای وزیر امور خارجه ایران برای سفر به نیویورک ویزا صادر کرده‌اند، گفت او برای فعالیت‌های خود به سازمان ملل خواهد آمد اما تحرکاتش به شدت کاهش خواهد یافت.
البته اعمال محدودیت‌ها فقط برای ظریف صورت نگرفت و دولت ترامپ در یادداشتی به دفتر نمایندگی ایران محدودیت‌های جدید برای دیپلمات‌های ایرانی مستقر در سازمان ملل در نیویورک و خانواده‌هایشان را به اطلاع آنها رساند. این محدودیت‌ها و محدودیت تردد برای ظریف در نیویورک صدای سازمان ملل متحد را هم در آورد و یک سخنگوی سازمان ملل اعلام کرد که به واشنگتن نگرانی خود درباره محدود کردن روادید ورود وزیر امور خارجه ایران را ابراز داشتیم. البته سازمان ملل نسبت به اعمال محدودیت‌ها برای دیپلمات‌های ایرانی در نیویورک نیز واکنش نشان داد و ابراز نگرانی کرد.
در همان زمان سید عباس موسوی سخنگوی وزارت خارجه در خصوص اعلام محدودیت برای وزیر امور خارجه ایران در سفر کاری به نیویورک، گفت: همان طور که وزیر امور خارجه آمریکا در مصاحبه شان اعتراف کرد ناراحتی آنها از تاثیرگذاری سفرهای کاری دکتر ظریف و حضور رسانه‌ای ایشان و اثری است که بر افکار عمومی آمریکا و جهان می‌گذارد. قطعاً اعمال محدودیت حضور در برخی خیابان‌های نیویورک تاثیری در برنامه های کاری ایشان ندارد. دکتر ظریف معمولاً در مقر سازمان ملل متحد، نمایندگی دائم ایران و اقامتگاه سفیر جمهوری اسلامی ایران در رفت و آمد هستند و همه دیدارها، مصاحبه‌ها و سخنرانی‌هایشان را در همین مکان‌ها انجام می‌دهند.
علیرغم این محدودیت‌ها وزیر خارجه ایران در مدت حضورش در نیویورک ضمن شرکت در نشست شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل و دیدار با «گوترش» دبیرکل سازمان ملل، با تعداد قابل توجهی از رسانه‌های مستقر در آمریکا گفت‌وگو کرد. گفتگو با برنامه هارد تاک BBC، مصاحبه با فرید زکریا مجری CNN، شبکه NBC، رادیو NPR، تلویزیون بلومبرگ، گفت‌وگو با جمعی از سردبیران رسانه‌های معتبر، نشریه «نشنال اینترست» و هفته‌نامه آمریکایی «نیویورکر» از جمله مصاحبه‌های ظریف در این مدت بود.
حال آمریکا با قرار دادن نام ظریف در فهرست تحریم‌ها بار دیگر نشان داد که ادعاهای این دولت عهدشکن برای مذاکره و گفتگو ادعایی دروغین و پوشالی است و بار دیگر بی فایدگی مذاکره با این دولت بدعهد را ثابت کرد.
