سرویس ورزش مشرق - این جام در کشوری برگزار می‌شد که فوتبال در مقابل ورزش‌های دیگری چون بیسبال، بسکتبال و فوتبال آمریکایی محبوبیت بسیار کمتری داشت. هنوز خبری از ورود بزرگان فوتبال دنیا به لیگ حرفه ای فوتبال آمریکا نبود و مردم نگاه خوبی به این رشته ورزشی نداشتند.

در این دوره ۱۴۷ کشور در رقابت های مقدماتی جام جهانی شرکت کردند که رکورد تازه ای محسوب می شد.

در میان این تیم ها، آفریقای جنوبی دیده می شد که پس از غیبتی طولانی دوباره حضور یافته بود. در این دوره نیز تیم های بزرگی غایب بودند. انگلیس، دانمارک (قهرمان جام ملت های ۱۹۹۲ اروپا)، پرتغال، لهستان و بار دیگر فرانسه که با گل دیر هنگام بلغارستان در آخرین دیدار مقدماتی از صعود به جام جهانی باز ماند. همچنین یوگسلاوی نیز به دلیل بروز جنگ داخلی با بوسنی از این رقابت ها کنار گذاشته شد. ۲۴ کشور در این دوره جام جهانی با یکدیگر به رقابت پرداختند.

در طول یک ماه رقابت های جام جهانی، با وجود گرمای طاقت فرسا، میزان تماشاگران به رکورد بیش از ۳ میلیون ۵۸۹ هزار نفر رسید.

فیفا با توجه به درخشش کامرون در دوره قبل، سهمیه آفریقا را که ۲ تیم بود به ۳ تیم افزایش داد. نیجریه، عربستان‌سعودی و یونان تازه‌واردان جام‌جهانی بودند. تیمی ملی روسیه نیز برای نخستین‌بار مستقل از دیگر جمهوری‌های سابق اتحاد شوروی به جام جهانی آمد و آلمان‌شرقی و آلمان‌غربی پس از اتحادشان برای نخستین‌بار در قالب تیم ملی آلمان به میدان آمدند.

* تغییرات جدید

برای مهیج تر شدن بازیها، فیفا تغییری در قوانین فوتبال ایجاد کرد؛ جلوگیری از تکل از پشت، ساده تر کردن قانون آفساید و ۳ امتیاز برای هر برد بجای ۲ امتیاز. همچنین در این جام سهمیه آفریقا از دو تیم به سه تیم افزایش یافت.

* عربستان شگفتی آفرید

صعود آمریکا و عربستان به دور دوم از شگفتی های این جام بود. عربستان با گلزنی «سعید العویران» در برابر بلژیک که می توان آن را بهترین گل جام جهانی نام برد به این مهم دست یافت. (این گل زیبا را اینجا ببینید)

روسیه با وجود کسب رکورد پنج گل زده به وسیله یک نفر (اولگ سالنکو) در دیدار با کامرون نتوانست به دور بعد صعود کند. همچنین روژه میلای کامرونی ۴۲ ساله با زدن یک گل به روسیه عنوان مسن ترین گلزن جام جهانی را بار دیگر از آن خود کرد (وی در جام جهانی گذشته نیز با زدن گل در ۳۸ سالگی این عنوان را به خود اختصاص داده بود).

در مرحله یک چهارم نهایی برزیل خود را در مصاف با هفت تیم اروپایی دید که یکی از آنها ایتالیای سرسخت بود.

آرژانتین با مارادونا، در ۲ بازی اول پیروز شد، اما پس از اینکه جواب آزمایش مارادونا در خصوص استفاده از داروهای نیروزا مثبت اعلام و این بازیکن از ادامه بازی‌ها محروم شد، آرژانتین تا مرز نابودی پیش رفت.

در مرحله یک چهارم نهایی به جز برزیل، تیم‌های آلمان، ایتالیا، بلغارستان، رومانی، هلند، اسپانیا و سوئد اروپایی بودند و چون آنها هیچگاه خارج از اروپا به جام دست‌ نیافته بودند، شانس‌شان برای شکستن این طلسم قدیمی به صورت یک به ۷ بود.

در این مرحله ایتالیا، برزیل و سوئد تیم‌های اسپانیا، هلند و رومانی را شکست دادند و بلغارستان، از پس آلمان برآمد و به نیمه نهایی رفتند.

در نیمه نهایی ایتالیا مقابل بلغارستان پیروز شد و برزیل، سوئد را شکست داد. بازی فینال پس از ۱۲۰ دقیقه بدون گل پایان یافت و برزیل موفق شد در ضربات پنالتی با نتیجه ۳ بر ۲ ایتالیا را شکست دهد و برای چهارمین‌بار قهرمان جهان شود.

مرگ مدافع پس از گل به خودی!

در یکی از نادرترین اتفاقات تاریخ فوتبال، آندرس اسکوبار مدافع تیم ملی کلمبیا در بازی مقابل آمریکا گلی را به اشتباه وارد دروازه خودی کرد که منجر به شکست و حذف کلمبیا از بازی‌ها شد. این بازیکن پس از بازگشت به کلمبیا هدف گلوله هواداران افراطی فوتبال قرار گرفت و کشته شد.

اولین جام در آمریکای شمالی

بسیاری از این نگران بودند که آمریکا در اولین تجربه میزبانی جام جهانی خود تورنمنت خوبی برگزار نکند اما آمریکایی‌ها با ورزشگاه‌های خوب خود توانستند رکورد بیشترین حضور تماشاگران در جام جهانی را از آن خود کنند، رکوردی که هنوز هم پابرجاست. بلغارستان پدیده این مسابقات بود و ایتالیا و برزیل، دو غول فوتبال دنیا در فینالی که به ضربات پنالتی انجامید رودرروی هم قرار گرفتند.

مشکلات از همان ابتدای مسابقات آغاز شد، زمانی که دیگو مارادونا ستاره آرژانتینی به دلیل تست مثبت مصرف افدرین از حضور در این رقابت‌ها محروم شد.

دور حذفی

در دور حذفی به نظر می‌رسید بلژیک نتواند مقابل کشور همسایه‌ خود آلمان کاری از پیش ببرد، اما گل زودهنگام آلمانی ها با گل ژرژس گرون پاسخ داده شد. سه دقیقه بعد، یورگن کلینزمن ستاره آلمان برتری را به تیمش برگرداند و رودی فولر گل سوم را هم در همان نیمه اول زد. گل دقیقه ۹۰ بلژیکی‌ها باعث شد آنها با غرور جام را ترک کنند.

اسپانیا کار بسیار آسان‌تری مقابل سوییس داشت و سه بر صفر پیروز شد. در دیگر بازی دور یک‌هشتم نهایی آمریکا با همه توان خود به مصاف برزیل رفت اما در نهایت تلاش آنها راه به جایی نبرد. نکته برجسته این بازی ضربه آرنجی بود که لئوناردو، مدافع برزیل به تاب راموس آمریکایی زد. راموس دچار شکستگی از ناحیه استخوان‌های صورت شد و لئوناردو با کارت قرمز روبرو و چهار جلسه هم محروم شد. با این حال، برزیلی‌ها یک بر صفر پیروز شدند.

سوئد هم مقابل عربستان سعودی کار دشواری نداشت و سه بر یک پیروز شد. رومانی شجاع به رهبری گئورگی هاجی بی‌رقیب، آرژانتین را حذف کرد، تیمی که بدون مارادونای رسوا شده، چندان باشکوه به نظر نمی رسید.

هلندی‌ها با گل زودهنگام دنیس برکمپ، مهاجم بی‌نقصشان توانستند ایرلند را دو بر صفر ببرند. ایتالیا هم نیاز به درخشش روبرتو باجو داشت تا با دو گل دیرهنگام نیجریه را ببرد.

یک‌چهارم نهایی و صورت خون آلود انریکه

در این مرحله یک ضربه دیگر با آرنج زده شد که به بدنامی ضربه لئوناردو بود. البته این بار این ضربه با جریمه داور روبرو نشد. مائورو تاسوتی، بازیکن ایتالیا در جریان پیروزی دو بر یک تیمش مقابل اسپانیا با آرنج به لوییس انریکه ضربه زد تا بینی او دچار خون‌ریزی شدید شود. مقامات فیفا جریمه بی‌سابقه هشت جلسه محرومیت را برای تاسوتی در نظر گرفتند، هر چند که به هر حال ایتالیا برد و به مرحله بعد رسید. صورت خون آلود انریکه بعدها به عکس سال اسپانیا مشهور شد.

* بزریل - هلند، بهترین بازی جام

دیدار برزیل در برابر هلند در مرحله یک چهارم نهایی را به حق باید بهترین بازی جام دانست.

برزیل در حالی که ۲ بر ۰ از حریف پیش بود بازی را در نهایت با نتیجه ۳ بر ۲ به پایان رساند. «به به تو»، «مازینیو» و «روماریوم زننده ۳ گل برزیل بودند، ضمن اینکه این پیروزی شادی تولد پسر به به تو را برای او مضاعف کرد.

بازی‌های جادویی بلغارها ادامه یافت و آنها این بار آلمان را بردند. استویچکوف در نیمه دوم گل تساوی را برای بلغارستان زد و یوردان لچکوف هم گل برتری را به ثمر رساند.

سوئد و رومانی در ۹۰ دقیقه به تساوی یک بر یک و در وقت اضافی به تساوی دو بر دو رسیدند. در ضربات پنالتی با آن که هاکان میلد پنالتی را از دست داد، اما توماس راولی دروازه ‌بان سوئد دو پنالتی رومانیایی‌ ها را مهار کرد تا سوئد به مرحله بعد برسد.
 

نیمه‌ نهایی

ایتالیا سرانجام پایان درخشش بلغارها را رقم زد و دو بر یک مقابل آنها پیروز شد. این دیدار را می‌توان بهترین بازی روبرتو باجو در جام جهانی دانست. او هر دو گل را زد و ستاره بی چون و چرای آتزوری در این بازی بود.

دیگر دیدار نیمه ‌نهایی بین تیم‌هایی برگزار شد که پیش از این هم‌گروه بودند. برزیل و سوئد در مرحله مقدماتی با هم به تساوی رسیدند، اما این بازی تنها می‌توانست یک پیروز داشته باشد و برزیل با گل روماریو به این هدف دست یافت. البته سوئدی ها پس از اخراج یوناس ترن، کاپیتان و هافبک خود در دقیقه ۶۰ به این نتیجه رسیده بودند که باختشان قطعی است.

فینال

فینال برابر دیدگان ۹۴ هزار تماشاگر در ورزشگاه رز بال در پاسادنا برگزار شد. این دیداری کلاسیک بین دو سبک کاملا متفاوت فوتبال بود. خلاقیت برزیلی‌ها با مانع بزرگ دفاع ایتالیا روبرو شده بود. بن‌بست دو تیم در وقت های قانونی و اضافی شکسته نشد و هیچ کدام نتوانستند به گل برسند. بازی به ضربات پنالتی کشید و شاید تمام دنیا، هنگامی که روبرتو باجو پنالتی خود را از دست داد حیرت زده تنها سکوت کرد. به این ترتیب برزیلی ها توانستند برای چهارمین بار به قهرمانی برسند، رکوردی که هیچ تیمی به آن نرسیده بود.

بازی های به ‌یادماندنی

جام ۱۹۹۴ بر خلاف بسیاری دیگر از جام‌های جهانی در اروپا برگزار نشد و شاید به همین دلیل بود که کشورهایی که سابقه کمتری داشتند اما شور و اشتیاق بیشتری داشتند در آن درخشیدند.

برخی گل سعید العویران مقابل بلژیک را بهترین گل تاریخ جام‌های جهانی می‌دانند و به همین یک دلیل این مسابقه فراموش‌نشدنی است.

برخی دیگر نوستالژی آخرین بازی مارادونا در جام جهانی را در نظر می‌گیرند. در آخرین دیدار مارادونا، آرژانتین و نیجریه دیداری جذاب را مقابل هم برگزار کردند.

اما شگفتی بزرگ جام پیروزی بلغارستان مقابل آلمان بود. آلمانی ها که پس از برداشتن دیوار برلین برای اولین بار به عنوان تیمی واحد در جام شرکت می‌کردند قدرتمندتر از همیشه به نظر می رسیدند.

گل‌زنان برتر

۶- هریستو استویچکوف، اولگ سالنکو

۵- روماریو، یورگن کلینزمن، روبرتو باجو، کنت آندرسون

۴- گابریل باتیستوتا، فلورین رادوچیوئو، مارتین داهلین

** اسطوره های جام جهانی ۱۹۹۴

- «روماریو فاریا دو سوزا» (برزیل)

مهاجمی که با فرصت طلبی و خونسردی منحصر به فرد خود در مقابل دروازه حریف بسیار خطرناک ظاهر می شد.

روماریو پیش از پیوستن به بارسلونا در سال ۱۹۹۳، در تیم المپیک ۱۹۸۸ برزیل و آیندهوون هلند خوش درخشید.

وی گل پیروزی کشورش برابر سوئد در نیمه نهایی جام جهانی ۱۹۹۴ را به ثمر رساند و در مرحله گروهی نیز با گلزنی برابر این تیم و همچنین تیم های کامرون، روسیه و هلند مجموع گل های خود را به عدد پنج رساند.

این بازیکن حضور در جام جهانی ۱۹۹۸ را به دلیل مصدومیت از دست داد و در جام جهانی ۲۰۰۲ نیز با وجود اینکه برای دو فصل پیاپی برترین گلزن لیگ دسته اول برزیل شناخته شده بود، توسط «لوییس فیلیپه اسکولاری» به تیم ملی دعوت نشد.

وی اخیرا موفق شده است رکورد یکهزار گل را در طول دوران بازیگری اش ثبت کند.

- «هریستو استوچکوف»(بلغارستان)

او مهمترین عامل مطرح شدن بلغارستان به عنوان یکی از قدرت های فوتبال جهان است.

استوچکوف یک مهاجم چپ پای فعال که مستقیم به سوی دفاع حریف می دوید و در عین حال مهارت بالایی در استفاده از توپ های مرده داشت به همین دلیل هنگام عضویت در بارسلونا به «ال پیستولرو» شهرت یافت.

بلغارستان در شش دوره جام جهانی حتی موفق به یک پیروزی هم نشده بود اما استوچکوف در مسابقات ۱۹۹۴ خیلی زود با دو پنالتی، شکست ۴ بر ۰ یونان را رقم زد.

در جریان پیروزی ۲ بر ۰ بلغارستان برابر آرژانتین نیز دوباره گلزنی کرد و درخشش خود را در دیدار برابر مکزیک در دور دوم هم تکرار نمود، با وجود این بهترین لحظات استوچکوف و تیم ملی بلغارستان در یک چهارم نهایی و پیروزی برابر آلمان مدعی قهرمانی رقم خورد.

این بازیکن یک گل در جریان پیروزی ۲ بر ۱ برابر آلمان به ثمر رساند و با گلزنی در نیمه نهایی برابر ایتالیا با شش گل در صدر گلزنان این جام قرار گرفت.


- «روبرتو باجو» (ایتالیا)

بازیکن ماهر و خلاقی که همیشه مورد تقدیر کشورش نبوده است. به عنوان گرانترین بازیکن جهان در جام جهانی ۱۹۹۰ ایتالیا، یک گل دیدنی برابر چکسلواکی به ثمر رساند اما در مرحله حذفی نتوانست کاری از پیش ببرد.

وی سه سال بعد عنوان بهترین بازیکن اروپا و جهان را به خود اختصاص داد و در جام جهانی ۱۹۹۴ آمریکا، تقریبا یک تنه کشورش را به فینال رساند.

با دو گل، ایتالیا را در برابر نیجریه نجات داد. در یک چهارم نهایی پیروزی را از چنگ اسپانیا درآورد و سپس با دو گل در نیمه نهایی از سد بلغارستان گذشت.

اما با از دست دادن یک پنالتی در فینال این جام، قهرمانی را نصیب برزیل کرد.

در جام جهانی ۱۹۹۸ عملکرد خوبی از خود به نمایش گذاشت اما این امر مانع از حذف ایتالیا از دور مسابقات نشد.

او به جام جهانی ۲۰۰۲ دعوت نشد و سپس در سال ۲۰۰۴ از فوتبال خداحافظی کرد.


* آمار و خواندنی های جالب جام:

- آمریکا با وجود نداشتن سابقه طولانی در ورزش فوتبال، شاهد بالاترین حضور تماشاگران در تاریخ مسابقات جام جهانی بود. نزدیک به ۵/۳ میلیون نفر با متوسط ۶۹ هزار نفر برای هر مسابقه، دیدارها را تماشا کردند.

این میزبان در جام جهانی ۱۹۹۰ ایتالیا ۵/۲ میلیون نفر با متوسط ۴۸ هزار نفر در هر مسابقه بود.

- برخی بازیکنان سرشناس روسیه برای اعتراض به انتخاب «پاول سادیرین» به عنوان سرمربی در خانه ماندند.

- پیروزی ۴ بر ۰ بلغارستان برابر یونان، اولین پیروزی این تیم پس از شش بار حضور در جام جهانی بود. این تیم تا نیمه نهایی نیز بالا رفت.

- روژه میلا با ۴۲ سال سن، مسن ترین بازیکن حاضر در این جام بود که با به ثمر رساندن گل در جریان شکست ۶ بر ۱ برابر روسیه، عنوان مسن ترین گلزن را نیز به خود اختصاص داد.

- «ریگوبرت سانگ» بازیکن ۱۷ ساله کامرون، جوانترین بازیکنی بود که در دیدار برابر برزیل اخراج شد.

- «اشتفان افنبرگم آلمانی پس از انجام حرکت زشتی مقابل تماشاگران هنگام تعویض در دیدار با کره جنوبی، به کشورش فرستاده شد. این هافبک بایرن مونیخ دیگر هرگز برای تیم ملی آلمان بازی نکرد.

- مسابقه مکزیک و بلغارستان در دور دوم به دلیل شکستن میله دروازه و تعویض آن، ۱۵ دقیقه متوقف شد.

- برزیل قهرمانی خود را به «آیرتون سنا» راننده فرمول یک این کشور اهدا کرد که اوایل سال ۱۹۹۴ در ایمولا ایتالیا کشته شده بود.

در پایان فیلمی از وقایع مهم جام جهانی ۱۹۹۴ را ببینید: