به گزارش مشرق، مسعود اکبری طی یادداشتی در روزنامه کیهان نوشت: سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان در بیانیه‌ای مشترک، از انحلال سازوکار مالی «اینستکس» (Instrument in Support of Trade Exchanges) خبر دادند. سازوکار مالی موسوم به اینستکس در حقیقت جایگزین اروپایی برجام بود. شاید در چند سال اخیر خبر خاصی درباره این سازوکار مالی منتشر نشده بود اما در حد فاصل زمستان ۱۳۹۷ و پاییز ۱۳۹۸، این کلیدواژه در صدر اخبار قرار داشت و رسانه‌های زنجیره‌ای و برخی مقامات دولت قبل با آب و تاب از آن نام برده و به تعریف و تمجید از این کانال مالی می‌پرداختند.
«اینستکس نشان داد اروپا می‌تواند مستقل عمل کند(روحانی؛۱۴ بهمن ۹۷)»، «اینستکس ارزشی استراتژیک دارد(ظریف؛ ۱۰ تیر ۹۸)»، «اینستکس به‌عنوان یک سازوکار تجاری برای حفظ روابط اقتصادی با ایران... فی نفسه ارزشمند است (عراقچی؛۹ آذر ۹۸)»، «اینستکس حکم دلار کاغذی را دارد و بیشتر از ایران، در جوامع بین‌المللی تاثیرگذار است و فعال شدن آن می‌تواند ایران‌هراسی که در دنیا به‌وجود آمده و باعث شده کمتر شرکتی ریسک معامله با ایران را قبول کند، تعدیل کند (روزنامه اعتماد)» «اینستکس کلید خورد؛ باید به اینستکس فرصت داد؛ سازوکاری که اثر سیاسی آن برای گذر از دام افراطیون مهم‌تر از گشایش‌های اقتصادی آن است. (روزنامه شرق)»، «استقبال بخش خصوصی از اینستکس(روزنامه ایران)»، «فرصت‌های اینستکس(روزنامه اعتماد)» و... تنها بخشی از این اظهارات و تحلیل‌ها است.
نکته قابل توجه اینجاست که در همان مقطع منتقدان دولت با استناد به دلایل فنی و کارشناسی تأکید داشتند که این سازوکار مالی، منفعتی برای ایران نداشته و قابل دفاع نیست.
پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای در اردیبهشت ۱۳۹۷، اروپایی‌ها وعده دادند که حداکثر تا ۱۰ خرداد همان سال بسته پیشنهادی خود مبنی بر تضمین اجرای تعهدات برجامی را ارائه دهند. بر همین اساس اروپا می‌بایست پس از خروج آمریکا از توافق، یک قطعنامه در واکنش به نقض قطعنامه ۲۲۳۱ توسط آمریکا صادر می‌کرد، با تحریم‌های آمریکا مقابله می‌کرد، روابط بانکی برای تجارت با ایران را تضمین می‌کرد و درباره خرید نفت از ایران تعهد می‌داد و همچنین از مطرح کردن موضوع موشکی و منطقه‌ای امتناع می‌کرد.
اما هیچ‌کدام از موارد فوق رخ نداد و در نهایت اروپا وعده داد که یک کانال مالی- که حتی یک دهم تعهدات برجامی نیز نبود- را راه‌اندازی خواهد کرد. روزها و هفته‌ها و ماه‌ها سپری شد و تعهدات برجامی اروپا که- به‌دلیل گستاخی طرف اروپایی و انفعال دستگاه دیپلماسی دولت قبل- به کانال مالی تقلیل داده شده بود، در دو مرحله به «اس‌پی‌وی» (مبادله نفت در مقابل کالا) و سپس «اینستکس» (مبادله پول نفت دیگر کشورها با غذا و دارو) رسید! براساس آنچه در اینستکس آمده بود ایران باید ارز حاصل از فروش نفت را به بانک‌های اروپایی منتقل می‌کرد. در مقابل از کشورهای اروپایی- و نه هیچ جای دیگر- کالا خریداری می‌کرد، آن هم نه هر کالایی، بلکه فقط اقلام دارویی و غذایی. در همان مقطع بانک‌های اروپایی به صراحت تأکید کردند که تصمیم آمریکا درباره تحریم روابط تجاری با ایران را محترم می‌شمارند و حاضر به نادیده گرفتن آن نیستند!
اما انحلال اینستکس توسط اروپا، جدیدترین مصداق نگاه حکیمانه و دوراندیشانه و عمیق رهبر معظم انقلاب به حوزه‌های مختلف و از جمله حوزه سیاست خارجی است. رهبر حکیم انقلاب- ۱ فروردین ۱۳۹۸- در اجتماع زائران حرم مطهر رضوی فرمودند: «در قضیه برجام، وظیفه اروپایی‌ها چه بود؟ خب یک قرارداد هفت‌جانبه‌ای بسته شده بود- شش کشور و ایران این طرف؛ هفت کشور- یک‌طرف که آمریکا است خارج شد؛ وظیفه طرف‌های دیگر چه بود؟ وظیفه اروپایی‌ها این بود که می‌ایستادند در مقابل آمریکا، می‌گفتند ما به تعهد خودمان پایبندیم؛ تعهد آنها این بود که تحریم‌ها به‌طور کلّی برداشته بشود؛ باید محکم می‌ایستادند، اما با بهانه‌های مختلف نَایستادند. علاوه‌بر اینکه در مقابل آمریکا نَایستادند، خودشان هم در عین اینکه مدام به ما تأکید کردند و می‌کنند که «مبادا از برجام خارج بشوید»، عملاً از برجام خارج شده‌اند؛ یعنی حتی تحریم‌های جدیدی را علیه ایران به وجود آورده‌اند.»
ایشان در ادامه تصریح کردند: «این رفتار اروپایی‌ها است؛ از اینها می‌شود توقع داشت؟ این کانال مالی‌ای هم که اخیراً مدام گفته می‌شود یک کانال مالی درست کرده‌اند، این به شوخی شبیه‌تر است؛ البته شوخی تلخی است. این هیچ معنی‌ای ندارد؛ آن چیزی که وظیفه آنها است با آنچه آنها دارند مطرح می‌کنند زمین تا آسمان فرق می‌کند. در آخرین مسئله بین‌المللی ما، باز اروپایی‌ها مثل گذشته از پشت خنجر زدند، به ما خیانت کردند. از اینها توقع نمی‌شود داشت؛ هیچ توقعی نمی‌شود داشت.»
رهبر معظم انقلاب همچنین ۱۰ مرداد ۹۹ در بخشی از بیانات به مناسبت عید سعید قربان فرمودند: «اروپایی‌ها هیچ کاری برای مقابله با تحریم‌های آمریکا نکردند و آنچه که به نام اینستکس نیز مطرح کردند، بازیچه‌ای بود که محقق نشد.»
بله، اینستکس بازیچه‌ای بود که محقق نشد. دقیقا مشابه ماجرای توافق سعدآباد در حدفاصل سال‌های ۸۲ تا ۸۴ در دولت اصلاحات. عهدشکنی و گستاخی تروئیکای اروپایی موجب شد تا هیچ دستاوردی از توافق سعدآباد عاید مردم کشورمان نشود. تروئیکای اروپا در موضوع برجام نیز دقیقاً مشابه سعدآباد عمل کرد. تنها در یک نمونه، «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه سابق- مهر ۹۶(دو سال پس از امضای برجام)- گفت: «حتی نمی‌توانیم یک حساب بانکی در انگلیس باز کنیم».
تروئیکای اروپا با انحلال سازوکار بی‌فایده اینستکس، ضمن اثبات پادویی برای آمریکا، بار دیگر ثابت کرد که به هیچ عنوان قابل اعتماد نیست. حالا سؤال این است که اقدامی همچون انحلال سازوکار مالی اینستکس توسط اروپا، آن هم چندین سال پس از اثبات بی‌خاصیت بودن آن، چه دستاوردی برای طرف اروپایی دارد؟
پاسخ را باید در خباثت طرف غربی جست‌وجو کرد. این قبیل اقدامات بیشتر با هدف تأثیرگذاری روانی بر بازار ارز در ایران انجام می‌شود. شوک‌های کوچک و مستمر با هدف افزایش قیمت دلار و التهاب بازار در طولانی‌مدت در ایران. طرف اروپایی براساس این عملیات روانی، یکروز با اعلام بسته تحریمی جدید و روز دیگر با صدور هشدار به اتباع خود برای لغو سفر به ایران، یکروز با احضار سفیر و اخراج دیپلمات‌های ایران و روز دیگر با شایعه‌پراکنی درباره احتمال صدور قطعنامه ضدایرانی در شورای حکام، برای اجرای این عملیات روانی خوراک تهیه می‌کند.
از سوی دیگر تروئیکای اروپا همیشه در تقلا است تا به ایران ضربه بزند، یک روز در پوشش توافق و روز دیگر در قالب جنگ ترکیبی. در ماه‌های گذشته بعضی از دولت‌های خبیث اروپایی با همه امکانات به میدان آمدند و با استفاده از دستگاه‌های اطلاعاتی، رسانه‌ای و ظرفیت فضای مجازی، دست و پا زدند تا به ملت ایران ضربه بزنند.
همان‌طور که اشاره شد، اقداماتی از قبیل انحلال کانال بی‌خاصیت اینستکس، با هدف تأثیرگذاری روانی بر بازار ارز در ایران انجام می‌شود. با این‌حال خوشبختانه تلاش مجدانه دولت در حوزه سیاست داخلی و همچنین رویکرد فعال، پویا و مقتدرانه در سیاست خارجی، دشمن را در جنگ ترکیبی علیه مردم ایران ناکام گذاشته است. نشان به آن نشان که با فاصله‌ای کوتاه پس از اعلام خبر انحلال اینستکس و ادعای طرف اروپایی در مقصرنمایی ایران در انحلال این سازوکار، خبر توافق ایران و عربستان در پکن، در صدر اخبار قرار گرفته و معادلات آمریکا و اسرائیل و تروئیکای اروپا در عملیات روانی ذیل جنگ ترکیبی را به هم می‌ریزد.
اروپایی‌ها به جای این شامورتی‌بازی‌ها و شعبده‌بازی‌های سخیف با هدف التهاب در بازارهای ایران، بهتر است چشمان خود را بر حقیقت باز کرده و انزوای آمریکا و اسرائیل را در نظم جدید جهان ببینند. در حال حاضر حتی عربستان سعودی نیز متوجه شده که آمریکا در نظم جدید جهانی جایگاهی ندارد.
در کنار افول روزافزون آمریکا، این روزها رژیم صهیونیستی نیز وضعیت بغرنج و اسفناکی دارد. در حال حاضر فقط یک رژیم سیاسی در دنیا است که مقامات آن به قریب‌الوقوع بودن فروپاشی‌اش شهادت می‌دهند و آن، رژیم موقت اسرائیل است.
بنابر مستندات متعدد، در شرایط فعلی، ایران در منطقه غرب آسیا ابتکار عمل را در دست دارد. کارشناسان معتقدند که از سرگیری روابط ایران و عربستان یکی از پیشران‌های گسترش و تقویت گروه بریکس و پیمان شانگهای و در نهایت تضعیف پترودلار خواهد بود. گاردین در گزارشی نوشته است: «توافق ایران و عربستان نشانگر عزم ریاض برای سیاست خارجی مستقل از غرب است.»
پیش از این، «نیکلا سارکوزی» رئیس‌جمهور اسبق فرانسه گفته بود: «محوریت جهان در حال گذار از غرب دیروز به شرق امروز یعنی آسیا است. ما در گذشته بر جهان تسلط داشتیم، اما در حال حاضر به هیچ وجه مسلط نیستیم.» «جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در اظهارنظری مشابه گفته بود: «تحلیلگران مدت‌هاست درباره پایان سیستم تحت رهبری آمریکا و ورود به عصر آسیا صحبت می‌کنند. این اکنون در مقابل چشمان ما اتفاق می‌افتد... ما در دنیایی بدون رهبری زندگی می‌کنیم که در آن آسیا به‌طور فزاینده از نظر اقتصادی، امنیتی و فن‌آوری اهمیت پیدا خواهد کرد.» همان‌طور که مقامات و رسانه‌های غربی اذعان کرده‌اند، نظم جدید جهانی به‌سرعت در حال شکل‌گیری است و نقش ایران در این نظم جدید، غیرقابل انکار است. دیگر تاریخ انقضای شامورتی بازی تحت عنوان «ایجاد اینستکس» و «انحلال اینستکس» گذشته است.