به گزارش مشرق، نگاهها در ترکیه به روز انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی ۱۴ می (۲۴ اردیبهشت) دوخته شده است. انتخاباتی که بار دیگر اردوغان یک طرف اصلی آن به شمار می‌رود و در مقابل اردوغان سه نامزد دیگر وجود دارند که مهم‌ترین آن‌ها «کمال قلیچدار اوغلو» رهبر حزب جمهوری خلق است.
طبق اعلامیه کمیسیون عالی انتخابات که بر روند رأی‌گیری نظارت می‌کند، نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری که پس از بررسی پرونده آن‌ها از سوی این کمیسیون پذیرفته شده‌اند، «رجب طیب اردوغان» نامزد ائتلاف «جمهور»، «کمال قلیچدار اوغلو» نامزد ائتلاف «ملت»، «محرم اینچه» رئیس حزب «مملکت» و نامزد چهارم «سنان اوغلو» نامزد ائتلاف «آتا» هستند.
در همین حال این روزها در ترکیه در هر شهر و استانی نمایندگان احزاب، نامزدهای ریاست‌جمهوری و پارلمانی اقدام به برپایی میتینگ‌های انتخاباتی می‌کنند. رقبای حزب حاکم امید دارند که در سایه مشکلات اقتصادی و تورم بالا، ابتکار عمل را در دست بگیرند و پس از ۲۱ سال به حاکمیت اردوغان و حزب عدالت و توسعه پایان دهند.
در سطح منطقه‌ای نیز به دلیل اینکه ترکیه خود را در بسیاری از بحران‌ها درگیر کرده و تغییر سیاست حاکم در ترکیه بر روی منطقه نیز تأثیر قابل توجهی دارد، این انتخابات با دقت بالایی از سوی کشورهای منطقه رصد می‌شود.
حضور نظامی مستقیم در سوریه و عراق و لیبی و جمهوری آذربایحان، بحران با ارمنستان و یونان، تنش با کشورهای اروپایی و آمریکا، روابط به خصوص با روسیه در کنار فروش تسلیحات نظامی به اوکراین همگی موجب شده است که رسانه‌های جهانی و منطقه‌ای با حساسیت بالایی تحولات مربوط به انتخابات ترکیه را پوشش دهند.
اما در خصوص انتخابات، علی‌رغم تعدد نامزدهای ریاست‌جمهوری، اما رقابت میان رجب طیب اردوغان و کمال قلیچدار اوغلو (نامزد واحد پنج حزب مخالف) متمرکز شده است.
نحوه برگزاری انتخابات چگونه خواهد بود؟
انتخابات پیش رو دومین انتخاباتی است که بر اساس اصلاحات قانون اساسی در سال ۲۰۱۷ برگزار می‌شود، در رفراندومی که سیستم پارلمانی را به ریاستی تغییر داد و یک سال بعد در سال ۲۰۱۸ اولین انتخابات بر اساس سیستم ریاستی برگزار شد و اردوغان هم توانست بیش از ۵۲ درصد آراء را به دست آورد. در مقابل نیز «محرم اینچه» به عنوان رقیب اصلی اردوغان نیز بالغ بر ۳۱ درصد آراء را از آن خود کرد. در انتخابات پارلمانی نیز ائتلاف «جمهور» متشکل از حزب «عدالت و توسعه» و «جنبش ملی‌گرا» بیش از ۵۳ درصد کرسی‌های پارلمان (۳۴۴ کرسی) را از آن خود کردند.
این بار نیز قرار است انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی در یک روز برگزار شود. دولت ترکیه در چرایی برگزاری توأمان دو انتخابات، کاهش بی ثباتی اجتماعی و سیاسی و اقتصادی حاصل از برگزاری انتخابات را به عنوان دلیل ذکر کرده است. در روز انتخابات نیز رأی دهندگان دو برگه رأی به صندوق خواهند انداخت، اولی اسامی نامزدهای ریاست‌جمهوری و دیگری اسامی احزاب پارلمانی و ائتلاف‌ها و مستقلین است. همچنین در هر استانی تعرفه‌های مختلفی بر حسب ائتلاف‌ها و احزاب و اسامی مستقلین چاپ خواهد شد.
طبق سیستم جدید ریاستی، انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی هر پنج سال یک بار برگزار می‌شود. نکته دیگر اینکه دوره اخیر، طولانی‌ترین پارلمان در تاریخ معاصر ترکیه بود، به طوریکه تا پیش از ورود حزب عدالت و توسعه به عرصه قدرت، هیچ پارلمانی نتوانست دوره چهار ساله خود را کامل کند، از این رو همواره انتخابات زودهنگام برگزار می‌شد و عمر دولت‌های ائتلافی همیشه کوتاه بود.
اما از زمان روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه در ۲۰ سال اخیر، یک نوع ثبات سیاسی در ترکیه حاکم است. در خصوص تعداد نمایندگان پارلمان، تا پیش از رفراندوم سال ۲۰۱۷ تعداد نمایندگان ۵۵۰ بود که با اصلاحات انجام شده به ۶۰۰ نماینده افزایش یافت.
ساز و کار انتخاباتی
طبق قانون ترکیه، در انتخابات ریاست‌جمهوری فرد برنده باید بیش از ۵۰ درصد آراء را از آن خود کند و اگر هیچ کدام از رقبا نتوانند این میزان رأی را به دست آورند، انتخابات به دور دوم کشیده می‌شود، اما انتخابات پارلمانی فقط یک دور برگزار می‌شود.
طبق قرعه‌کشی کمیسیون عالی انتخابات، اسامی نامزدهای ریاست‌جمهوری بر روی برگه رأی از چپ به راست، ابتدا اردوغان، دوم محرم اینچه، سوم قلیچدار اوغلو و چهارم نیز سنان اوغلو درج شده است.
احزاب شرکت کننده در انتخابات پارلمانی
طبق اعلام کمیسیون عالی انتخابات، انتخابات پارلمانی با حضور ۲۴ حزب سیاسی و ۱۵۱ نامزد مستقل برگزار می‌شود، در حالی که پیش از این تعداد احزاب پارلمانی واجد شرایط شرکت در این انتخابات را ۳۶ احزاب اعلام کرده بود. اما فهرست‌های مشترک، ائتلاف‌ها و برخی احزاب که به نمایندگی از احزاب دیگر و در فهرست‌های آن‌ها در انتخابات شرکت می‌کنند، این تعداد را به ۲۴ حزب کاهش داد.
حوزه‌های انتخابیه نیز به ۸۷ حوزه شامل ۸۱ استان ترکیه تقسیم می‌شوند، علاوه بر آن برخی استان‌ها به چندین حوزه تقسیم می‌شوند، مانند استانبول، آنکارا و ازمیر که به سه حوزه تقسیم می‌شوند.
احزاب شرکت کننده در انتخابات نیز عبارتند از: حزب عدالت و توسعه در ۸۷ حوزه، حزب وحدت بزرگ در ۸۷ حوزه، حزب جمهوری خلق در ۸۰ حوزه، حزب عدالت و وحدت در ۴۷ حوزه، حزب عدالت در ۶۷ حوزه، حزب وطن مادری در ۶۳ حوزه، حزب جوان در ۷۲ حوزه، حزب اتحاد قدرت در ۵۹ حوزه، حزب حق و آزادی‌ها در ۸۷ حوزه، حزب آزادی خلق در ۸۷ حوزه، حزب خوب در ۷۸ حوزه، حزب مملکت در ۸۷ حوزه انتخابیه، حزب جمهوری خلق در ۸۷ حوزه، حزب جنبش ملی در ۸۷ حوزه، حزب راه ملی در ۴۹ حوزه، حزب چپ در ۸۷ حوزه، حزب کارگران ترکیه در ۵۵ حوزه، حزب جنبش کمونیست در ۸۷ حوزه، حزب کمونیست در ۸۷ حوزه و حزب کارگران ترکیه در ۸۷ حوزه انتخابیه، الوطن در ۸۷ حوزه، حزب رفاقت مجدد در ۸۷ حوزه، حزب تجدید در ۷۴ حوزه، حزب چپ سبز در ۸۷ حوزه، و حزب پیروزی در ۷۵ حوزه انتخابیه به رقابت خواهند پرداخت.
ائتلاف‌های انتخاباتی
بر اساس اصلاحات جدید قانون اساسی، انتخابات پارلمانی بر اساس ائتلاف‌ها انجام می‌شود و بر اساس قانون جدید انتخابات، هر حزبی در ائتلاف می‌تواند تنها بر اساس آرایی که به دست آورده است، وارد پارلمان شود و در صورتی که یک حزب به تنهایی و بدون ائتلاف در انتخابات شرکت کند، در صورتی که بیش از هفت درصد آراء را از آن خود کند می‌تواند راهی پارلمان شود که این امر احزاب کوچک را تشویق به ائتلاف با احزاب بزرگ می‌کند.
در این میان پنج ائتلاف در انتخابات ۲۴ اردیبهشت شرکت می‌کنند: ائتلاف جمهوری، ائتلاف ملت، ائتلاف آتا، ائتلاف تلاش و آزادی و ائتلاف اتحاد نیروهای سوسیالیست، که سه ائتلاف اول برای انتخابات ریاست‌جمهوری نامزد اعلام کرده‌اند. ائتلاف «تلاش و آزادی» از نامزدی قلیچدار اوغلو حمایت کرده و ائتلاف «اتحاد نیروهای سوسیالیست» نیز از هیچ نامزدی اعلام حمایت نکرده است.
در خصوص اعضای ائتلاف‌ها، ائتلاف «جمهوری» متشکل از حزب عدالت و توسعه، حزب جنبش ملی‌گرا، حزب وحدت بزرگ و حزب رفاه دوباره است. حزب اسلامی کردستان «هدی بار» و حزب چپ دموکراتیک نیز نامزدهای خود را در لیست حزب «عدالت و توسعه» معرفی کرده و حمایت خود را از اردوغان اعلام کرده‌اند.
اما حزب «ملت» به عنوان بزرگترین جناح مخالف اردوغان، متشکل از شش حزب است: حزب جمهوری خلق، حزب خوب، حزب آینده، سعادت، شفا و حزب دموکرات که کمال قلیچدار اوغلو نامزد این ائتلاف است.
ائتلاف «تلاش و آزادی» نیز توسط حزب دموکراتیک خلق رهبری می‌شود که برای فرار از لغو مجوز فعالیت از سوی دادگاه عالی قانون اساسی تصمیم گرفته است تحت عنوان حزب «چپ سبز» در انتخابات شرکت کند. این ائتلاف حمایت احزاب چپ سوسیالیست کُرد را به همراه خود دارد و به شکل رسمی از نامزدی «کمال قلیچدار اوغلو» اعلام حمایت کرده است.
ائتلاف «آتا» نیز متشکل از دو حزب «عدالت» و «پیروزی» است که یک ائتلاف ملی‌گرای افراطی به شمار می‌رود و به دشت علیه مهاجران غیر قانونی و اتباع خارجی فعالیت می‌کند و حامی «سنان اوغلو» در انتخابات ریاست‌جمهوری است. آخرین ائتلاف نیز «اتحاد نیروهای سوسیالیست» است که شامل حزب جنبش کمونیست، حزب کمونیست ترکیه و حزب چپ می‌شود.
تعداد رأی دهندگان و صندوق‌های رأی
«احمد ینر»، رئیس اداره عالی انتخابات، چند روز پیش اعلام کرد که تعداد افراد واجد شرایط شرکت در انتخابات آتی به ۶۴ میلیون و ۱۱۳ هزار و ۹۴۱ رأی دهنده رسیده است که از این تعداد ۴ میلیون و ۹۰۴ هزار و ۶۷۲ شهروند برای اولین بار حق شرکت در انتخابات را دارند.
به گفته او تعداد رای دهندگان در داخل ترکیه ۶۰ میلیون و ۶۹۷ هزار و ۸۴۳ نفر و مابقی رای دهندگان خارج از کشور است.
همچنین ۱۹۱۸۸۴ صندوق رأی در داخل ترکیه و ۵۰۴۰ صندوق نیز در خارج از این کشور در نظر گرفته شده است. ۶۲۱۵ رأی دهنده نیز می‌توانند در ۴۲۱ صندوق سیار رأی خود را به صندوق بیاندازند.
زمان اعلام نتایج
اما در خصوص اعلام نتایج، کمیسیون عالی انتخابات تا اواخر شامگاه روز انتخابات (۱۴ می) اجازه درز هیچ اطلاعاتی از نتایج را نمی‌دهد و پس از آن رسانه‌ها می‌توانند به تدریج نتایج را اعلام کنند و تا نیمه شب ۱۵ می کمیسیون عالی انتخابات نتایج اولیه را به تدریج اعلام می‌کند.
پس از اعلام نتایج، احزاب و نامزدها می‌توانند اعتراضات خود را اعلام کنند و پس از بررسی شکایت‌ها، نتیجه نهایی در عرض دو هفته اعلام می‌شود.
در صورتی هم که هیچ یک از نامزدهای ریاست‌جمهوری حائز اکثریت آراء نشود، انتخابات به مرحله دوم کشیده خواهد شد که بعد از دو هفته در تاریخ ۲۸ می برگزار می‌شود.