به گزارش مشرق، رجب طیب اردوغان نامزد ائتلاف جمهور پیروز شد و با کسب ۵۲ درصد آراء (۲۷ میلیون و ۸۰۰ هزار رای)، برای سومین بار به عنوان رئیس جمهور ترکیه برگزیده شد. رقیب او کمال قلیچداراوغلو نامزد مورد حمایت ائتلاف ملت نیز ۴۸ درصد آرای مردم (۲۵ میلیون و ۵۰۰ هزار رای) را به دست آورد. این بار هم ۸۷ درصد از واجدین شرایط رای دادن، پای صندوق های رای رفتند و مردم ترکیه از این حیث، رکورد بالایی از میزان علاقه مندی به سرنوشت سیاسی را ثبت کردند.
رجب طیب اردوغان رهبر حزب عدالت و توسعه در سخنرانی حماسی و عاطفی در جمع هواداران خود، در آغاز برای چند لحظه با یک ترانه که از بلندگو پخش می شد همراهی کرد و با صدای بلند آواز خواند و سپس در یک نطق کوتاه، رقیب خود کمال قلیچداراوغلو را تحقیر کرد و از هواداران خواست، عبارت «بای بای کمال» را تکرار کنند.
روزنامه ملی گرای میلاد، با چاپ یک نقاشی تاریخی در کنار اردوغان، رئیس جمهور ترکیه را با پادشاه بزرگ عثمانی و فاتح استانبول یعنی سلطان محمد فاتح مقایسه کرده اما روزنامه سوزجو از مهمترین روزنامه های منتقد اردوغان، اعلام کرده که تورم ترکیه را فرا گرفته و دولت اردوغان، برای رها کردن مردم از این تنگنای سخت، برنامه خاصی ندارد.
پیروزی اردوغان، بازتاب گسترده ای در رسانه های منطقه و جهان داشت. الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان، شیاع السودانی نخست وزیر عراق و چندین چهره آمریکای لاتین، از نخستین رهبران و سیاستمدارانی بودند که پیروزی اردوغان را به او تبریک گفتند.
ترکیه، هندوانه ای که دو نیمه شد
حالا که اردوغان تنها با اختلاف ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار رای برنده شده است، ناظرین سیاسی معتقدند که آرای بالای رقیب او را نیز نمی توان نادیده گرفت.
بکر آغردار مدیرعامل شکرت تحقیقات و نظرسنجی کُندا، از نخستین تحلیلگرانی بود که درباره نتایج انتخابات ریاست جمهوری ترکیه اظهار نظر کرد. او در گفتگو با شبکه تلویزیونی فاکس تی.وی ترکیه گفت: «به نتایج آراء نگاه کنید. اردوغان با نتیجه ۵۲ به ۴۸ برنده شده است. بر اساس قوانین دموکراسی و انتخابات، او پیروز است. اما اختلاف رای بسیار ناچیز است و حالا می توانیم بگوییم که ترکیه، عملا مانند یک هندوانه، از وسط قاچ شده و تبدیل به دو نیمه مساوی شده است. نیمی از مردم ترکیه در یک سر قطب و نیم دیگر نیز در سر دیگر قطب سیاسی و اجتماعی جمع شده اند و ظاهرا تحت هیچ شرایطی به هم نمی رسند. این همه تحول سیاسی و اقتصادی روی داده اما بر آرای مردم اثر نگذاشته است. چرا؟ چون ما در واقع انتخابات نداریم! ما فقط سرشماری داریم! ما هر بار جمع می شویم تا تعداد علاقه مندان به این دو نصف هندوانه را سرشماری کنیم».
مصطفی قارا علی اوغلو از دیگر تحلیلگران ترکیه نیز در این مورد نوشته است: «در دموکراسی ها هیچ قدرتی برتر از اراده مردم نیست. رای دهندگان به حرف مخالفین اردوغان اعتنا نکرده و دستور کار خود را دنبال کردند و بر این اساس رای دادند. اردوغان، خطر بقا را در اولویت سخنرانی های خود قرار داد و چنین چیزی توجه رای دهندگان را جلب کرد. طیب اردوغان مطمئناً به پیروزی رسیده است که شایسته تحسین بزرگ است. این بزرگترین پیروزی زندگی سیاسی اوست. چرا که با نگاهی به پنج سالی که پشت سر گذاشته، حتی خودش هم انتظار نداشت چنین نتیجه ای به دست آورد. او دوباره رئیس جمهور شد و در پارلمان نیز، برتری را از دست نداد. او در عرض ۱۵ روز به هر چیزی که آرزویش را داشت رسید و دوباره این امتیاز را به دست آورد که برای پنج سال آینده کشور را اداره کند».
او در ادامه نوشته می گوید: «در تحلیل اینکه چرا قلیچداراوغلو شکست خورد و اردوغان چگونه پیروز شد، نکات فراوانی برای گفتن وجود دارد، اما هیچ کدام مهمتر از این نیست که بدانیم از لحاظ ساختار جامعه شناسی ترکیه، با اکثریت ۶۵ درصد محافظه‌کار - ملی‌گرا - راست‌گرا، باز هم کسب رای ۴۸ درصدی توسط بلوک سکولاری که در شرایط عادی تنها ۳۰ درصد رای دارد، موضوع مهمی است».
اردوغان و بحران اقتصادی
طی روزهای گذشته، اردوغان چندین بار اعلام کرده که به زودی یکی از بانک های مهم حوزه خلیج فارس، در ترکیه دست به سرمایه گذاری می زند. اما اعلام این خبر، باعث شد که منتقدین اردوغان، لب به سخن بگشایند و یک بار دیگر سیاست های مالی و پولی او را زیر سوال ببرند. آنان معتقدند که اقتصاد ترکیه، برای خروج از شرایط بحرانی، به یک برنامه و نقشه راه روشن نیاز دارد و نمی توان تا ابد، با سرمایه قطر، امارات متحده عربی و کویت، به فعالیت اقتصادی ادامه داد.
کارشناسان معتقدند که دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه، برنامه ویژه ای برای گذار از بحران اقتصادی ندارد و ترکیه؛ در آخرین دوره ریاست جمهوری اردوغان، شرایط سختی را سپری خواهد کرد. اما خود اردوغان چنین دیدگاهی ندارد و دیشب، برای چندمین بار در میان سخنان خود، از عبارت بلندپروازانه «قرن ترکیه» استفاده کرد. اردوغان در سخنان خود، به این اشاره کرد که مردم ترکیه در انتخابات اخیر به «قرن ترکیه» رای داده اند و این یک مژده تاریخی است.
تقویت گفتمان ملی گرایی در ترکیه
اغلب ناظران سیاسی ترکیه بر این باورند که ملی گرایان راست افراطی در پیروزی اردوغان نقش مهمی ایفا کرده اند و این پیروزی، دستاورد مشترک محافظه کاران و ملی گرایان است. دولت باغچلی رهبر حزب حرمت ملی، مصطفی دستیجی رهبر حزب وحدت بزرگ، سینان اوغان نامزد دور نخست انتخابات، هر سه به عنوان سیاستمداران ملی گرا در کنار دو چهره اسلامی یعنی فاتح اربکان فرزند ارشد نخست وزیر فقید ترکیه و همچنین ذکریا یاپیجی اوغلو رهبر یک حزب اسلامی کُردی، همگی در کنار اردوغان ایستادند و در مجموع، شعار مشترک همه این رهبران، این بود که اردوغان تنها رهبری است که می تواند حافظ بقا و امنیت ترکیه باشد.
تانجو توسون، استاد دانشگاه علوم سیاسی ترکیه در مورد اصلی ترین دلیل پیروزی اردوغان می گوید: «بخش مهمی از رای دهندگانی که در دور نخست به سینان اوغان رای دادند، این بار به اردوغان رای دادند. در عین حال، حمایت امید اوزداغ ملی گرا از قلیچداراوغلو و تقویت برخی گفتمان های ملی گرایانه در ائتلاف ملت، تا حدودی از آرای کردهای حامی قلیچداراوغلو کاسته است».
حالا رجب طیب اردوغان به مدت ۵ سال دیگر فرصت دارد تا با حمایت شرکای خود در ائتلاف جمهور و با تکیه بر اختیارات گسترده نظام ریاستی، ترکیه را اداره کند. بر اساس شعارها و مطالبی که در کمپین های انتخاباتی اردوغان اعلام شده بود، سیاست خارجی و اهداف منطقه ای ترکیه در سالیان آتی، دستخوش تحول چندانی نخواهد شد. اما باید دید آیا اردوغان در چیدمان کابینه، باز هم از چهره های قدیمی استفاده می کند یا قصد دارد افراد جدید را به میدان بیاورد.