سرویس سیاست مشرق- در میان انبوهی از گزارش‌ها و تیترهای خبری، در یک بسته کامل بانام «ویژه‌های مشرق» شمارا در جریان مسائل مهم و اثرگذار از نگاه روزنامه‌های کشور قرار می‌دهیم.
در این ویژه‌نامه، نگاهی به آخرین مواضع جناح‌های سیاسی و تحولات مهم داخلی، خارجی، اوضاع اقتصادی و اجتماعی کشور انداخته می‌شود که مخاطبان بامطالعه آن به رهیافت‌های مهم، نکات و تأملات از سیر وقایع اثرگذار دست خواهند یافت، در این بخش با ما همراه باشید.
******
روزنامه‌های امروز یکشنبه ۲۱ خردادماه در حالی چاپ و منتشر شد که تحلیل‌هایی درباره لایحه حجاب، بازتاب هیجانات خبری، دومینوی واشنگتن و اتفاقات دیپلماتیک در مورد برجام، آزادسازی بخشی از ارزهای بلوکه شده در صفحات نخست روزنامه‌های امروز برجسته شده است.
«امانوئل مکرون»، رئیس‌جمهور فرانسه روز گذشته در تماس تلفنی با رئیس‌جمهور ایران بیش از یک ساعت گفت‌وگو کرد. این خبر را محمد جمشیدی، معاون امور سیاسی دفتر رئیس‌جمهور اعلام کرد و از تلاش رئیس‌جمهور فرانسه برای برقراری تعامل سازنده با جمهوری اسلامی خبر داد. هم‌زمان با انتشار این خبر بحث ادامه مذاکرات هسته‌ای نیز همچنان در میان روزنامه‌ها داغ است.
روزنامه آرمان امروز درباره شکل این مذاکرات نوشته است:
یک پایگاه خبری آمریکایی در گزارشی به نقل از منابع آگاه عنوان کرد که مقامات ایران و آمریکا ماه گذشته در گفت و گوهایی غیرمستقیم در عمان شرکت کرده‌اند. این گفتگوها که پیش از این گزارشی درباره آن منتشر نشده بود، اولین تعامل غیرمستقیم مشخص شده میان ایالات متحده و ایران از این طریق در چند ماه گذشته است. این گفتگوها همچنین در بحبوحه نگرانی‌های فزاینده در کاخ سفید نسبت به پیشرفت‌های هسته‌ای ایران انجام شده است.
در ادامه این خبر آمده است:
آکسیوس هفته گذشته گزارش داده بود که برت مک گورک، هماهنگ‌کننده امور خاورمیانه در کاخ سفید، در تاریخ ۸ مه به‌طور محرمانه به عمان سفر کرد تا با مقامات عمانی در مورد ارتباط دیپلماتیک احتمالی با ایران درخصوص برنامه هسته‌ای این کشور گفتگو کند. به گفته این منابع آگاه، مک گورک و مقامات ایرانی با یکدیگر ملاقات نکردند و دو طرف در مکان‌های جداگانه‌ای حضور داشتند و مقامات عمانی بین آن‌ها رفت و آمد داشته و پیام‌هایی را رد و بدل می‌کرده‌اند. این منابع آگاه همچنین گفته‌اند که یکی از پیام‌های اصلی آمریکا در این گفتگوها بر بازدارندگی متمرکز بوده است و آن‌ها به صراحت درباره غنی‌سازی اورانیوم در سطح ۹۰ درصد در ایران هشدار داده‌اند.
روزنامه شرق نیز اط سرگیجه آمریکایی‌ها در مذاکرات خبر داده و می‌نویسد:
گفت وگوی تلفنی ۹۰ دقیقه ای رئیسی و مکرون می تواند تلاشی برای تداوم مسیر «تماس» و «دیپلماسی» باشد. چون در شرایط کنونی باید مسیر مذاکره، تماس و دیپلماسی تحت هر شرایطی حفظ شود. البته اکنون بیش از آنکه مذاکرات احتمالی پشت پرده بر سر پرونده های مختلف باشد روی موضوع تعیین تکلیف زندانیان دوتابعیتی یا تابعیت دیگر کشورهاست، کما اینکه در هفته های اخیر شاهد آزادی زندانیان فرانسوی، بلژیکی و ایرلندی بودیم و دولت بایدن هم تلاش دارد زندانیان دوتابعیتی ایرانی - آمریکایی خود را آزاد کند. پس این مذاکرات به نحو مطلوب و مورد نظر باید بین دو طرف پیش برود شاید بتواند با اطمینان بخشی نسبی، یک فضای مثبت را برای مذاکرات جدید درخصوص پرونده هسته ای هم شکل دهد تا توافقی هم برای عدم تصاعد تنش حاصل شود.
روزنامه هم‌میهن در تحلیلی نوشته است که برجام از دستو کار آمریکا خارج شده و یک پروژه جدید جایگزین آن شده است، در بخشی از این گزارش آمده است:
به نظر می‌رسد که راهکار مدنظر آمریکا و اروپا و تاکیدشان بر در اولویت بودن دیپلماسی، رسیدن به توافقی جدید با ایران است؛ توافقی که بتواند نگرانی دیگر این کشورها را نیز پاسخ‌گو باشد. اما تا آن زمان، استراتژی آمریکا و اروپا، کنترل، مهار و کاهش تنش با ایران در سطحی است که اوضاع از کنترل خارج نشود. البته ایران نیز طی ماه‌های گذشته سعی کرده حتی‌الامکان از شدت فضای تنش با اروپا بکاهد. آزادی برخی زندانیان در پروژه‌های تبادل زندانی با برخی کشورهای اروپایی را می‌توان در همین چارچوب ارزیابی کرد. اما به نظر می‌رسد که این میزان از تنش‌زدایی کافی نبوده و تناسبی با تنش‌زدایی ایران در منطقه نداشته است. درحالی‌که در ماه‌ها پیش کارشناسان توصیه می‌کردند که تنش‌زدایی منطقه‌ای باید به موازات تنش‌زدایی با غرب انجام شود اگرنه توازن در روابط به هم خواهد خورد.
این روزنامه اصلاح‌طلب نوشته است:
حال وزن تنش‌زدایی ایران در منطقه از حدی فراتر رفته است، این امر موجب شده آمریکا و اروپا نگران شوند که مبادا احیای برجام در این شرایط خاص، امتیازات بیش از حدی به ایران اهدا کند. در هر صورت به نظر می‌رسد که هنوز شرایط شکل گرفتن یک درک نهایی منتج به توافق، میان طرفین مهیا نیست. بنابراین نمی‌توان از گفت‌وگوهای پنهانی و غیرمستقیم میان ایران و آمریکا و تبادل پیام‌ها میان طرفین، پیشرفت در مذاکرات احیای برجام را استفاده کرد.
روزنامه دنیای اقتصاد نیز پلن جدید بایدن را مورد بررسی قرار داده و می‌نویسد:
سناریو جدید بایدن که می‌توان آن را نه برجام نه فشار حداکثری خواند. بر اساس این مدل تنش‌ها محدود و مدیریت می‌شود. این مساله مستلزم همکاری‌های ایران و آژانس با مشوق‌هایی است که به تهران داده می‌شود تا وضعیت را از شرایط موجود بهتر کند. آمریکا انتظار دارد که ایران غنی‌سازی ۶۰درصد و بالاتر از آن را متوقف کند و در ازای آن با امتیازات رسمی و غیررسمی مواجه شود. این مساله همچنین شامل تداوم نادیده گرفتن خریدهای نفتی چین از ایران یا مجوز رسمی در این باره است. این مدیریت بحران تا هر زمان که مقدور باشد به‌ویژه تا نوامبر ۲۰۲۴ موعد انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا قابلیت پیاده شدن دارد.
روزنامه وطن امروز مکالمه تلفنی ماکرون با رئیسی را شکست پروژه فشار حداکثری خوانده و نوشته است:
در جریان اغتشاشاتی که سال گذشته به بهانه فوت مهسا امینی در کشور به راه افتاد، مقامات کشورهای غربی تمام قد به حمایت از جریان ترور و آشوب در ایران پرداختند. در این بین رئیس‌جمهور و دیگر مقامات فرانسوی بیشترین فعالیت ضدایرانی را داشتند. عملکرد فرانسه در ارتباط با اغتشاشات سال قبل، نشان از آن داشت که این کشور در کنار آمریکا در تلاش بود به عنوان لیدر غربی آشوب‌ها ایفای نقش کند. دیدار امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه با چند نفر از معاندان جمهوری اسلامی ایران که آبان‌ماه سال گذشته و در جریان آشوب‌ها انجام شد، موید این امر است.
بیستم آبان‌ماه بود که رئیس‌جمهور فرانسه با مسیح علی‌نژاد، رویا پیرایی، لادن برومند و شیما بابایی که هر کدام عهده‌دار بخشی از پروژه ضدایرانی غرب هستند، در کاخ الیزه دیدار و گفت‌وگو کرد؛ دیداری که تصاویر آن از سوی جریان رسانه‌ای ضدایرانی با آب و تاب فراوان منتشر شد.
وقتی وزرای روحانی علیه هم افشاگری می‌کنند!
مالک شریعتی، نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی در توئیتی خطاب به محمدجواد ظریف، از او خواست آنچه را که در دوران وزارت، در جلسه با نمایندگان مجلس پیرامون بیژن زنگنه، وزیر نفت دولت روحانی گفته، علنی بگوید. شریعتی در توئیت خود نوشت: «آقای دکتر ظریف! حال که سکوت را شکستید و درایامی که وزارت نفت دولت سیزدهم بدون برجام موفق شده بدهی ترکمنستان را تسویه و قرارداد گازی را احیا کند، آنچه سال۹۹ در جلسه با بنده و جمعی از نمایندگان در دفترتان گفتید، را علنی بگویید: "زنگنه در ماجرای ترکمنستان خیانت کرد دانستن حق مردم نبود!؟ "»
روزنامه جوان به نقل از این نماینده مجلس به بررسی پرونده پر حاشیه گاز ترکمنستان پرداخته و نوشته است:
این ماجرا مربوط به ۱۱ تیر ۹۸ است و در بخشی از آن از قول ابوالفضل ابوترابی، نماینده مجلس آمده است که «یکی از موارد اختلافی میان آقایان ظریف و زنگنه، این است که ظریف معتقد است که زنگنه و بدنه وزارت نفت تمایلی برای حضور شرکت‌های نفتی آسیایی و شرقی برای حضور در بازار پتروشیمی و نفت ایران ندارند. اختلافات میان زنگنه و ظریف به‌حدی است که بر سر استفاده از منافع برجام و به‌کارگیری شرکت‌های شرقی و آسیایی در بازار نفت و گاز ایران دچار چالش‌های بسیاری شده‌اند و آقای ظریف نیز یکی از راه‌های به بن‌بست رسیدن برجام را سستی وزارت نفت در این حوزه می‌داند.» جالب آنکه در این گفتگو یکی از دلایل استعفای ظریف همین استفاده وزارت نفت از فرصت برجام برای سرمایه‌گذاری کشورهای آسیایی عنوان شده بود. همان زمان حسینعلی امیری، معاون پارلمانی رئیس‌جمهور وقت، وجود چنین اختلافی را تکذیب کرد، اما به نظر می‌رسد اکنون مالک شریعتی منبع آن خبر را بیان کرده است؛ خود ظریف در جلسه با نمایندگان مجلس!
اقای خاتمی عفاف از حجاب جدا نیست!
اظهارات اخیر سیدمحمد خاتمی در دیدار با جمعی از فعالان مسایل زنان که تاکید کرده بود که «حجاب با عفت یکی نیست و نمی توان حجاب را به زور تحمیل کرد» با استقبال طیف های مختلف اصلاح طلبان رادیکال و ضدانقلاب قرار گرفت.
روزنامه صبح‌نو در انتقاد به سخنان خاتمی نوشته است:
آیا اگر کسی با لباس زیر یا به صورت برهنه بیرون بیاید، کماکان ممکن است او را عفیف بنامید و بگویید فقط حجاب ندارد؟ و اینکه آیا این مسأله اصولا به دین مربوط است که دائم تکرار می‌کنید که: لا اکراه فی‌الدین یا یک امر اجتماعی است که هر اجتماعی، ولو لائیک درباره آن مقرره‌گذاری می‌کند و ضمانت اجرا در نظر می‌گیرد؟ و آیا آقای خاتمی در عمر خود نگاهی به تفسیر المیزان علامه طباطبایی ذیل آیه دویستم سوره آل عمران نکرده‌اند؟ مسأله امروز شیبی است که جامعه به آن سمت می‌رود. اگر به رستوران‌های بعضی نقاط تهران بروید، مشاهده می‌کنید که برخی به مرز پوشیدن لباس زیر رسیده‌اند. آیا این‌جا کماکان حاکمیت باید بگوید من دنبال عفت هستم و این‌ها فقط حجاب ندارند؟
در ادامه این یادداشت آمده است:
طبیعی است که هر کسی مانند آقای ابطحی در ابتدا می‌گوید که خیر، ما درباره حجاب سر حرف می‌زنیم و برهنگی باید ضمانت اجرای قضایی داشته باشد و وقتی نگاه سیاسی می‌شود، از پاسخ طفره می‌روند. امروز نیز مانند هزار موضوع دیگر، سیاست‌گذار در برزخ بی‌تصمیمی و ابهام در سیاست‌گذاری است. مسأله ترس هم نیست.
قابل توجه آنکه بر اساس آخرین راهبرد اصلاح طلبان مبنی بر اینکه مساله حجاب، پوشش و سبک زندگی تا اطلاع ثانوی ظرفیت به چالش کشیدن حکمرانی و پسرانی آن را در عرصه اجتماعی و فرهنگی دارا می باشد، خاتمی می کوشد تا از موضوع حجاب سوژه ای برای تقابل با حاکمیت و یک نزاع سیاسی بهره برداری کند. به عبارتی خاتمی و اصلاح طلبان می کوشند تا مساله حجاب را تبدیل به سوژه ای سیاسی برای مقابله گفتمانی و میدانی با حاکمیت کرده و از آن به عنوان یک بالانسر در موانه سیاسی- اجتماعی استفاده کنند