سرویس فرهنگ و هنر مشرق -شورای‌ عالی انقلاب فرهنگی در جلسه عصر سه‌شنبه گذشته به ریاست حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی به بحث درباره سیاست‌ها و ضوابط حوزه صوت و تصویر فراگیر پرداخت و ماده واحده «تعیین الزامات ساماندهی حوزه صوت و تصویر فراگیر» را به تصویب رساند.

بر اساس این ماده واحده، حیطه اختیارات و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی در این حوزه مشخص و برای فعالان بخش خصوصی به‌ویژه در پلتفرم‌های پخش صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی معین شد که در چه بخش‌هایی باید از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و در چه بخش‌های دیگری باید از سازمان صدا و سیما مجوز اخذ کنند.

همچنین بند دیگری از این الزامات که اصول و سیاست‌های ساخت و پخش صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی را به شکلی دقیق‌تر مشخص می‌کند، به تصویب رسید.

در این جلسه مقرر شد در حوزه سیاست‌ها و ضوابط ساخت و پخش صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی، مقررات لازم برای ساماندهی این عرصه با عنایت به سیاست‌ها و اصول تعیین شده از سوی شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، از سوی مسئولان مربوط به شکل لایحه تهیه و برای تصویب به عنوان قانون به مجلس شورای اسلامی ارسال شود.

بر اساس مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، وظیفه نظارت در حوزه سکوهای صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی طبق قانون اساسی و قوانین موضوعه، بر عهده سازمان صدا و سیما قرار دارد.

چرا اعتراضات برفکی تبدیل به کودتا نشد؟

با اعلام این خبر چندین نفر از فعالان انحصاری ساخت سریال‌های نمایشی در پلت‌فرم‌ها در استوری‌های یکسانی با انتشار عکس برفک نوشتند: پایان نمایش خانگی. با چراغ سبز رییس دولت، نمایش خانگی هم دست صداوسیما افتاد و این یعنی سونامی ممنوع الکاری هنرمندان و پایان سردرگمی‌های مردم.

محمدحسین مهدویان، ایمان صفا، مهراب قاسم خانی و محسن کیایی و علی شادمان از جمله انتشار دهندگان این استوری بودند.

این صف‌بندی طراحی شده هر چند نیاز به تحلیل بیشتری دارد اما با تردیدهای فراوانی مواجه است و مهمترین موضوع این است که بانی مهم نقل و انتقال سکوهای نظارتی، مهمترین نمایندگان اصناف فیلمسازی بودند .

مگر اصناف تهیه کنندگی خواستار تغییر نظارت در این حوزه نبودند؟

در دوران پاندمی با قدرت گرفتن شکل ساختاری و رشد فعالیت‌ پلت‌فرم‌ها بسیاری از چهره‌های اصلی صنوف به امر نظارت از سوی وزارت ارشاد و سازمان سینمایی معترض بودند. غلامرضا موسوی یکی از شرکای سازمان پخش و توزیع سینمای ایران و رئیس یکی از صنوف تهیه‌کنندگان از معترضان به نحوه نظارت بر محتوای آثار پخش شده در شبکه نمایش خانگی بود.

دبیر سابق سرویس سیاسی کیهان و نماینده این روزنامه در بسیاری از مناظره‌های سیاسی اوایل انقلاب به صورت رسمی در صفحه اینستاگرام در تاریخ ششم تیرماه ۱۳۹۹ خبر از تلاش های خود برای تغییر این سکوی نظارتی داد.

غلامرضا موسوی در پستی اینستاگرامی به صراحت اعلام کرد که زمینه‌سازی برای انتقال اختیارات وزارت ارشاد در صدور پروانه ساخت و نمایش شبکه نمایش خانگی به صداوسیما و در دست گرفتن تمام امور تولید و پخش محصولات ویدیویی توسط تشکل انجمن تهیه‌کنندگان مستقل که او ‌نیز عضو آن است انجام شده!
موسوی در اینستاگرام ضمن تقبیح جریان فعلی تولید محصولات شبکه نمایش خانگی نوشته: «پیگیریهای انجمن تهیه کنندگان مستقل نتیجه داد و ساخت سریال دراختیار تلویزیون قرار گرفت.
سینمای ایران بیشترین آسیب را از سریال سازان شبکه نمایش خانگی و بعدها vod ها دید، گرانی تولید و دستمزدها، کمبود هنرپیشگان انهم کسانی که سینمای ایران به شهرت رساندند، و معمولا” پول بادآورده و در برخی موارد پول کثیف و….پول در شبکه نمایش خانگی حرف اول را می زد و بعدها در VOD ها. و صد البته اسکناس قوانین را دور می زد. انجمن وقتی نتوانست با حرف حساب مشکل را حل کند، به قانون های اجرا نشده متوسل شد و شد انچه باید می شد. دراین سیستم تعداد معدودی دستمزد بگیر، پولی پیدا نخواهند کرد و تلاش می کنند مثل مورچه فریاد برآرند دنیا را آب برد.»

موسوی که در تغییر ساختار یک تصمیم‌گیری بزرگ نقشی جدی ایفا کرده در همان سال ۱۳۹۹ طی مصاحبه‌ای می‌گوید: حضور vod ها در حقیقت یکی از دلایل این استقبال است. همانطور که می دانید شبکه نمایش خانگی در حقیقت در یک زمانی با پول‌های اختلاس توانست سر و شکل تازه‌ای به خود بگیرد. همیشه پول‌هایی که بی‌حساب و کتاب وارد هر حرفه ای می شود، چه در سینما، چه در تولیدات شبکه نمایش خانگی و چه در جاهای دیگر حتی در ساختمان سازی، طبیعتاً باعث یک بی‌نظمی اقتصادی در آن سیستم می‌شود.

رییس انجمن تهیه کنندگان مستقل سینمای ایران در ادامه این گفت و گو عنوان کرد: به نظر من سریال‌سازی را بیشتر باید تلویزیون پروانه ساخت و نمایش بدهد. در سینما طبیعتاً مسئولیت معاونت سینمایی است و حق وزارت ارشاد است. در زمینه نمایش خانگی در مجموع خوب عمل نمی‌شود. کارهای خوب هم داشته‌ایم و استقبال مردم هم کاملا محترم است. اما این استقبال به معنی اینکه حتماً آن کار خوب و شاخص است، نیست.

موسوی به دلیل تلاش برای این تغییر به شدت مورد اعتماد دستگاه‌های نظارتی است و حتی با تغییر رئیس سازمان صدا و سیما از نخستین افرادی است که با پیمان جبلی دیدار کرد و برای تلاش‌هایش و تغییر سکوی نظارت از سازمان سینمایی به ساترا مورد تقدیر واقع شد.

چندی بعد موسوی تغییر موضع داد و طی مصاحبه‌ای متفاوت در گفت‌وگوبا خبرگزاری ایکنا گفت حق نظارت تلویزیون بر پلت‌فرم‌ها را منطقی نمی‌دانم.

بیانیۀ‌ خانه سینما دربارۀ مصوبۀ نظارت درباره شبکه نمایش خانگی

اما «خانه سینما» که ریاست هیات مدیره آنرا محمدمهدی عسگرپور(رئیس فعلی خانه هنرمندان) برعهده دارد و به صورت همزمان عنوان دبیری انجمن صنفی «وی‌اودی» را یدک می‌کشد، درباره مصوبات اخیر شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره نمایش خانگی بیانیه‌ای صادر و از مسئولان درخواست کرد در این مورد تجدیدنظر کنند.

بخشی از متن این بیانیه به نقل از رسول صدرعاملی سخنگوی هیات مدیره‌ خانه سینما به این شرح است:

«افزایش فشار روانی به هنرمندان و تاکید بر صدور مجوزهای متعدد و سانسورهای بیشتر آثار نمایش خانگی و سینمایی، تنها بحران‌های حوزۀ فرهنگ را پررنگ‌تر می‌کند و باعث خواهد شد: شبکه‌های تلویزیونی خارج از ایران تقویت شوند، مهاجرت سینماگران و تولید فیلم‌های خارج از قاعده افزایش یابد، فرصت‌های اقتصادی سینمای ایران از میان برود، بیکاری و فشار اقتصادی هنرمندان افزایش یافته و در نهایت مخاطبان ناامید و ناراضی شوند.
خانه سینمای ایران می‌خواهد تا شورای عالی انقلاب فرهنگی و هر نهاد مرتبط دیگر، ضمن تجدیدنظر و تصحیح مصوبات مربوطه برای تصمیم‌گیری در مورد مدیریت بر وضعیت هنرصنعت سینما و نمایش خانگی به دست‌اندرکاران متخصص حرفه‌ای و هنرمندان رجوع کند.»

نکته مهم این است که خانه سینما با رهبری محمدمهدی عسگرپور که به صورت همزمان هدایت صنف پلت‌فرم‌ها را بر عهده دارد موافق مصوب شدن جایگاه قانونی ساترا توسط هیات دولت و مجلس نیست، در حالیکه غلامرضا موسوی بر اساس مستندات‌ها با توسعه جایگاه پلت‌فرم‌ها تلاش کرد تا سکوی نظارت در این حوزه از ارشاد به ساترا تغییر کند و تا قبل از تغییر ریاست سازمان صدا و سیما از مواضع ساترا حمایت می‌کرد.

کارشکنی‌ها همچنان ادامه پیدا خواهد کرد؟

بسیاری از پلت‌فرم‌ها در چند سال اخیر از قوانین مصوب و جایگاه نظارتی ساترا پیروی نمی‌کردند و بسیاری از آثار نمایشی و محتواهای تولیدی پلت‌فرم‌ها بدون هیچ نظارتی تولید و توزیع شد.

«فیلیمو» پرچمدار نادیده‌انگاری نظارت سکوهای قانونی است که تا پیش از این اعتبار قانونی آنان مصوب نشده است. هر چند که «مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی» برای تصویب در مجلس مخالفان فراوانی خواهد داشت و از هم اکنون رایزنی‌ها در حال اتفاق است اما این رویه چون مطالبه کلانی حاکمیتی محسوب می‌شود، در مدت کوتاه اجرایی خواهد شد و فیلیمو پلت‌فرم پیشرو در عدم همکاری با ساترا تمامی آثار ساخته شده بدون مجوز خود را توزیع خواهد کرد.

صدا و سیما پیش از این شکایتی را از فیلیمو در مراجع قضایی ثبت کرد و چون مصوبات قانونی محکمی در حوزه نظارت وجود نداشت، فیلیمو تبرئه و قرار منع تعقیب برای آن صادر شد. حالا با «مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی» هر تخلفی از سوی فیلیمو می‌تواند با تصمیمات قضایی مواجه شود.

بدیهی است اجرای دقیق این مصوبه و حرکت تاثیرگذار در حوزه تنظیم مقررات و نظارت بر محتوای تولیدی در شبکه نمایش خانگی صرفا با "تصویب" و "اعلامیه" محقق نخواهد شد و اعمال مدیریت فعال‌تر و فنی‌تر از سوی ساترا را می‌طلبد.