چند ماهی از پیروزی دولت اول سید محمد خاتمی نگذشته بود که قوه قضائیه پس از وصول شکایات و اطلاعات بسیار تصمیم به جلب و بازداشت غلامحسین کرباسچی، شهردار تهران کرد. کرباسچی سال‌ها در دولت هاشمی این منصب را عهده‌دار بود و در جلسات هیئت دولت سید محمد خاتمی نیز شرکت می‌کرد.

وقتی دولت خاتمی فسادهای شهردار تهران را نمی‌پذیرد

با انتشار خبر بازداشت شهردار تهران، خیلی زود، موجی از جنجال و هیاهو، رسانه‌ها و فضای عمومی سیاست کشور را در برگرفت. رسانه‌های وابسته به دولت و جریان‌های حامی و عضو جبهه دوم خرداد، شانتاژ خبری خود را شروع کردند و با «سیاسی» خواندن اقدام قوه قضائیه آن را تقبیح کردند.

این فشارها به‌اندازه‌ای بود که آیت‌الله یزدی، رئیس وقت قوه قضائیه، درباره تحولات دوران مسئولیت خود می‌نویسد: «فقط همین یک پرونده بود که بیش از همه بر دوش قوه قضاییه فشار آوردند و از همه ابزارها برای منحرف کردن دستگاه قضای کشور گفتند و نوشتند و عمل کردند و افکار عمومی را درگیر نمودند.»[1]

بر اساس گزارش دادگاه بدوی، غلامحسین کرباسچی، شهردار کارگزار و حامی دولت تازه پیروز شده دوم خرداد، به شش اتهام در دادگاه محاکمه شد:

1) مشارکت در اختلاس به مبلغ چهارده میلیارد و پانصد و سی میلیون ریال، به علاوه 90 هزار دلار آمریکا، 60 سکه بهار آزادی و 80 نیم‌سکه بهار آزادی

2) تصرف غیرمجاز در اموال عمومی

3) تضییع اموال عمومی

4) تبانی در معاملات دولتی

5) مشارکت در ارتشاء

6) تحصیل اموال نامشروع و پرداخت 250 میلیون ریال از وجوه شهرداری به دو کاندیدا در امور تبلیغات نمایندگان

در اولین جلسه دادگاه که در 17 خرداد 1377 برگزار شد، در پرونده کرباسچی آمده است که وزیر کشور سابق، بشارتی، طی نامه‌ای به رییس‌جمهور وقت، هاشمی رفسنجانی، اعلام کرده که شهرداری تهران خلاف مقررات عمل می‌کند، ولی علی‌رغم تأکید مراجع مختلف، کرباسچی به تخلفات خود ادامه می‌دهد.

برگزاری دادگاه کرباسچی به ریاست حجت‌الاسلام محسنی اژه‌ای

سومین جلسه دادگاه کرباسچی در تاریخ 26/3/77 برگزار شد. در این جلسات اتهامات مختلف کرباسچی بررسی شد. یکی از این اتهامات اختلاس در مورد آپارتمان‌های «مژده» بوده است.

طبق اسناد ساختمان نیمه‌کاره‌ای خریداری و در سال 75 تکمیل شده و 29 واحد از آن‌ها جمعاً به مبلغ 244 میلیون تومان یا کمتر بوده است که به 29 نفر از معاونین و مدیران با قیمت پایین‌تری واگذارشده است.

کرباسچی طی نامه‌ای خطاب به وزیر کشور درخواست کرده که اجازه دهند آپارتمان‌ها را با مبلغ تمام شده به مدیران واگذار نمایند و وزیر کشور هم موافقت کرده است.

طبق بررسی در سال 75 قیمت آپارتمان‌ها طبق قیمت کارشناسی هر متر 141 هزار تومان مشخص شده است درحالی‌که در بازار آزاد متری 250 هزار تومان بوده است. درحالی‌که بر اساس متری 90 هزار تومان به مدیران تحویل‌شده است.

اختلاس شهردار در واگذاری ارزان‌قیمت آپارتمان به مدیران

در چهارمین جلسه دادگاه کرباسچی که در تاریخ 9/4/1377 برگزار شد، اتهامات زیر از سوی قاضی دادگاه مطرح شد:

1. آقای کرباسچی اتهام شما این است که حداقل 12 میلیون تومان به هریک از پنج مدیر شهرداری داده‌اید بدون اینکه در هیچ کجا ثبت و ضبط شود.

پاسخ کرباسچی: این مورد تفهیم اتهام نشده است. این‌ها همگی برایم تازگی دارند.

2. آیا به‌غیراز افراد شهرداری از 80 دستگاه خودرو به کس دیگری هم کمک شده است؟

پاسخ کرباسچی: فقط یک مورد بوده است. آن‌هم به علت ارتباط ویژه آن شخص با شهرداری بوده است.

3. در یک نوبت 40 میلیون تومان و در نوبت دیگر 27 میلیون تومان از سوی قبه به دستور شما در اختیار شما قرار گرفت و تا زمان مسئولیت قبه این مبلغ برگشت نخورده است.

پاسخ کرباسچی: 27 میلیون تومان را قرار بود به یک بنیاد خیره بدهم که داده نشد و 40 میلیون هم قرار بود به مدیران کمک شود که نکردیم.

4. شما متهم به اختلاس 50 میلیون تومان از حساب شهرداری برای خرید خودروی خارجی برای وزارت کشور هستید که به افراد غیر از شهرداری و وزارت کشور داده‌شده است.

پاسخ کرباسچی: در این مورد تفهیم اتهام نشده.

جزییات جدید از حیف‌ومیل بیت‌المال توسط کرباسچی

در جلسه ششم دادگاه کرباسچی که در تاریخ 18 تیر 1378 برگزار شد قاضی یکی دیگر از اتهامات کرباسچی را این‌گونه مطرح می‌کند: اتهام شما این است که در جریان خرید 37 دستگاه ماشین‌آلات و مقداری آهن‌آلات از وزارت کشور، یک میلیارد و 64 میلیون 639 هزار ریال تخفیف گرفته و به‌حساب مدیران واریز کرده‌اید. کرباسچی در پاسخی جالب می‌گوید: چون بودجه این قرارداد جز حساب در اختیار وزارت کشور بود از وزیر کشور درخواست تخفیف برای حساب مدیران شد که مبلغ 112 میلیون 40 هزار تومان تخفیف داده شد.

وکیل کرباسچی: موکل من یکی از مدیران لایق و عناصر اصلی سازندگی است

درنهایت کرباسچی با حکم دادگاه به 5 سال حبس قطعی، 60 ضربه شلاق تعلیقی، یک‌صد میلیون تومان جزای نقدی، استرداد وجه نقد به مبلغ 17 میلیارد و 600 میلیون ریال و 20 سال انفصال از خدمات دولتی محکوم شد. این حکم غیرقطعی و قابل تجدیدنظر است.

وی در مورد مشارکت در ارتشاء از اتهام وارده تبرئه شد، اما در مورد اتهام ارتشاء در قسمت تضییع حقوق شهرداری پرونده مفتوح باقی می‌ماند.

در قرائت گردش کار پرونده که توسط منشی دادگاه قرائت شد، غلامحسین کرباسچی شهردار معلق تهران متهم به مشارکت در اختلاس 14 میلیارد 530 میلیون شد. همچنین شهرداری تهران در قالب کمیسیون‌های واهی با اخذ مبالغ هنگفت مجوز صادر می‌کرده و این اقدام معضلات زیادی را در ابعاد شهری و ابعادی که در آینده ظهور بیشتری پیدا خواهد کرد، ایجاد کرده است.

محکومیت کرباسچی به حبس، جزای نقدی و انفصال از خدمات دولتی

درنهایت در حکم قطعی دادگاه کرباسچی به دو سال حبس، 10 سال انفصال از خدمات دولتی و یک میلیارد و 600 میلیون ریال جریمه نقدی محکوم شد.

و در حال حاضر شهردار محکوم و اسبق تهران، در حزب کارگزاران مشغول به فعالیت‌های حزبی و کمک به همکاران‌ هم‌فکرش است.